Кеч-могай кидпаша – тиде оҥай да шкешотан сомыл, тудын дене шинчылтме годым чон кана, кумыл нӧлталтеш. Морко районысо Усурт Вараҥыж ялыште шочын-кушшо Елена Актуганова изиж годсек пÿртÿсым сÿретлаш йӧрата, тыгак оҥаште портрет-влакым когартен луктеш.
Елена Нуж-Ключ школым шӧртньӧ медаль дене тунем пытарен. Вара ПГТУшто управлений да право факультетыште качестве виктем направлений дене кÿшыл шинчымашым налын. Кызыт Йошкар-Оласе шанче-производственный фирмыште качествым тергыме пӧлкаште пашам ышта.
ЧИЯЛТЫМЕ МОТОРРАК
– Кокымшо курсышто тунеммем годым тÿшкагудышто занятий деч вара чÿчкыдын сÿретленам. Тунамак оҥаш портретым когартен лукташ кумылем шочын. Тиде сомыл дене школ годымак шымше классыште технологий урокышто палыме лийынам. Эн ончыч сÿретым фанерыш копировальный кагаз дене кусарем да карандаш дене тӧрлем. Вара тулшол дене когартем. Моторрак, тӱрлӧ тӱсан лийже манын, акрил чия дене ÿмбачын чиялтем. Такшым йӱлатен ыштыме деч вара огыт чиялте, а мыланем чиялтыме утларак келша. Тиддене моло выжигатлыше-шамыч деч ойыртемалтам манын кертам. А ямде портретым рамкыш вераҥдем. Кажне пашамлан ятыр жапым ойырем, сай качестван лийже манын тыршем, – ойла Елена.
ЕҤ-ВЛАКЫН ЙОДМЫШТ ПОЧЕШ
Кидмастар ончыч кумыл йодмо почеш сÿретлен, йолташыже-влаклан портретым ыштен, вара вес еҥ-влакат йодаш тÿҥалыныт. Тыге икмыняр жап гыч ты сомыллан изирак парыш толын.
– Кызыт заказ улмо годым паша деч вара шинчылтам. Тулшолым шекланыме годым йырем мо ышталтмым мондем. Пашам еҥ-влакын кумылыштым нӧлташ полша гын, чонемлан сайын чучеш, утыр тыршыме шуэш. Мыйын шонымаште, оҥаште шке портретым ужаш пеш куанле, тыгай пӧлек ӱмырешлан аралалт кодеш, – палемда ӱдыр.
ПАШАН НЕЛЫЛЫКШЕ
– Оҥаште портрет-влакым когартен лукмо годым фото дене икгайрак лийже манын чот тыршыман. Тиде паша тӱткышым да чаткалыкым йодеш. Такше мый профессионально сӱретлаш нигуштат тунемын омыл, чыла шке гыч, кидем кузе кая, могай чиям налеш, туге чиялтем.
А4 форматан ик сÿретым когартен лукташ кум-ныл шагат шинчыман. Ты сомылым ыштыме годым шикш лектеш, садлан тазалыклан сайжак огыл. Марием выжигатлыме станокым налын пуэн. Ынде пашам ятырлан куштылемын. Эн ончыч фотографийым кÿлеш семын редактироватлем, вара программе дене станок пашам ышташ тÿҥалеш. Кум шагат жапыште чыла шукташ лиеш. Но ты станокын акшым пӧртылташ эше шуко тыршашем логалеш. Кызыт мыйын пашамын акше нылшӱдӧ гыч ныл тӱжем теҥге марте шуэш, – ойла кидмастар.
«Эн йӧратыме пашада уло мо?» йодышлан Елена тыге вашештыш:
– Эн йӧратыме пашам – марием ден когыньнан мужыраҥме кечынам ончыктымо сӱрет. Тудым эн ныжыл, эн шыма кумыл дене кум шагат жапыште пу оҥаште когартен луктынам, ик шагат чиялтенам.
Е.Актуганова йодшо-влакым тӱрлӧ оҥай паша дене умбакыжат куандараш шона. Тудо ты сомыллан тунемаш кумылан-шамычлан нимо деч лӱдаш огыл, шке пашам мучаш марте шукташ, эре у да оҥай сомыллан тунемаш тылана.
Дарья Быкова.