Морко посёлкысо Калык театрын уста участникше Наталья Алексеевам, очыни, шукынжо палат. Ты мастар ӱдырамашын чоҥымо образше-влак калыкын йӧратымашыжым, пагалымашыжым шукертсек суленыт. Тудлан тӱрлӧ жанрыште модаш келша, но утларакше мыскарам йӧрата. Тений, мутлан, Ф.Яруллинын произведенийже негызеш, «Нурмучаш Валюш» (татар йылме гыч А.В.Якушева марлаҥден) спектакльыште тӱҥ героиньым, Валюшым, модын. Ты спектакль дене районысо тӱрлӧ клубышко лектын коштыныт. Н.Алексеева тыгак ятыр сценкыште модеш, районысо, республикысе тӱрлӧ конкурсышто мастарлыкшым терга. Шуко гана призовой вер дене палемдалтын.
Наталья – профессийже дене медик. Морко посёлкысо эмлымверын йоча отделенийыштыже медсестралан пашам ышта. Тудо йӧратыме пелаш, кок шочшан пиалан ава, колым кучаш, пӱртӱсыштӧ лияш йӧрата. Кунам Наталья театрыш кошташ, колым кучаш, тыгодым еш йӱлам аралаш да перегаш жапым муэш? Тиде да моло нергенат Наталья дене мутланена.
– Наталья, усталык корныш кузе да кунам шогалында?
– Ӱдырем Анна Васильевна Якушеван вуйлатыме йоча театрыште выступатлен. Тудын дене пырля чӱчкыдын репетицийыш коштынам, кузе ямдылалтмыштым онченам. Тылеч вара Анна Васильевналан мыйынат модаш кумылем улмо нерген ойленам. Тудо мыйым театрыш ӱжын. Тыге образ-влакым чоҥенам. Театрыште ынде шым ий наре модам. Такшым артист лияш изинекак шоненам. Тӱрлӧ оҥайым ыштылаш, мыскарам каласкалаш кумылан улам. Но пӱрымаш мыйым вес корныш савыралын, тидланжат ӧпкелымаш уке.
– Тугеже чонлан келшыше верыште улыда. Кок верыштыжат ласкалыкым шижыда. А кузе медициныш толында?
– Изи годым вет ала-кӧат лийнет. Мыят шкемым артист, медик семын ужынам. Авам мыланем «Доктор Айболит» модыш наборым налын пуэн ыле. Курчак-влакым эмленам, уколым шынденам. Тудак, ешыште ик медик лийже ыле манын, чӱчкыдын ойлен. Кушкын шумеке, ты профессийым налаш кумылаҥынам. Ынде 29 ий наре медшӱжарлан ыштем. Пашам чонемлан моткоч келша.
– Тыланда смене дене ышташ логалеш. Тидыже йӧнанжак огыл, поснак ава-влаклан. Ты жапым, очыни, сеҥаш лишыл еҥ-влак полшат?
– Чын. Ӱдырем-влакын изирак улмышт годым, чынжымак, моткоч неле лийын. Талукат пелаш йочам коден, пашаш лектынам. Сутка дене мӧҥгыштӧ уке улат. Ты жапыште йочан мыняр шинчавӱдшӧ йоген, изи чонжо ойгырен, пелашем сайын пала. Тудо мыйын эн ӱшанле эҥертышем. Шочмо кече, У ий, 8 Март да моло пайрем годымат смене почеш пашаш лекташ логалеш, йочамын пайремже манын, мӧҥгыштӧ вет от код. Тыгодым икшыве-влаклан адакат ава деч посна лияш логалын. Кызыт кушкыныт, садлан тидын шотышто куштылгырак.
– Тугеже Тендан пелашда умылен моштышо. Ешыште тыгай койыш озаланыже манын, мом ыштыман?
– Пелаш дене икоян лийман. Вашла йӧратыман, пагалыман, нелыжымат, куанжымат пырля пайлыман. Умылымаш – ешын негызше. Тудлан кӧра чыла сомыл вораҥ толеш, шонымаш-влак илышыш шыҥдаралтыт.
Мыйын пелашем умылен моштышо айдеме. Садланак мый кумылын театрыш коштам, сценыш лектын, калыклан куаным кондаш тыршем. Туштыжо тӱрлӧ рольым модаш логалеш. Икмыняр еҥ шылталенат ойлен: «Сценыште йӧратымаш образым чоҥыметлан, пелашет ок ушкале мо?»
А тудо мыйын тыгай огыл, келша гын, кошт манеш. Мӧҥгешла, чон йодмо сомылым шуктыман, тудо тыланет куаным конда гын, ыштыман манеш. Южгунам мый денем пырля репетицийышкат мия.
– А пӧръеҥын йӧратымашыжым сулаш тамлын кочкаш шолтен моштыман манме дене келшеда мо?
– Ом келше. Лач кочкыш дене веле кузе пӧръеҥын кумылжым савыраш лиеш? Ӱдырамашлан тыгак поро, ныжылге лийман. Мыйын пелашем кочкаш ышташ шкежат мастар. Ешнам тӱрлӧ тамле сий дене куандара.
– Икманаш, ӱдырамаш лач кочкаш веле шолтышаш огыл?
– Тыге лектеш. Но ӱдырамаш шкенжын кӧ улмыжым мондышаш огыл. Тачысе илышыште пӧръеҥ ден ӱдырамашым ик верышке шындат. Туге гынат меже ты ойыртемым шижшаш улынас. Мый, мутлан, ик верыште шинчен ом керт. Пӱртӱсыштӧ шуко жапым эртарем, паша гыч толын, сурт сомылым тӧрлен, вес паша дене куржын колтем, репетицийышкат шуктем. Тидын дене чыла кертмем да моштымем ынем ончыкто, мӧҥгешла, чыла вере шуам гынат, илышыште шке верем палем да мом кертам, тудым ыштем маннем.
– Еш кӧргысӧ кыл, ача-аван икте-весе деке шижмашышт икшыве-влакым воспитатлымаште эн сай пример улыт манме дене келшеда мо?
– Конешне. Йоча-влаклан тыгак йолташ лийман, нуным умылен моштыман. Кычкырен, торжан мутланыме дене йочалан сай воспитанийым пуаш ок лий. Мутат уке, южгунамже пеҥгыдынат каласыман. Но ача-ава-влаклан ушанрак лийман, шке пример гоч нуным тӱням да моло ситуацийым умылаш туныктыман.
Наталья Алексей пелашыж дене 1997 ийыште ешым чумырен. Морко район Чодырасола ӱдыр Вончыдӱр качын чонжым вигак савырен. Нуно кок ӱдырым ончен куштат. Кугурак ӱдырышт, Мария, Йошкар-Олаште «Политехникыште» тунемеш, Аня верысе 1-ше номеран школышто шинчымаш пога, ача-ава пеленак Морко посёлкышто ила.
Вате-марийын илыш умылымашыштат, йӧратыме сомылыштат икгаяк гай чучеш. Очыни, тыгаяк еҥ-влак пеҥгыде ешым чумырат, сай икшыве-влакым воспитатлат. Натальян мудреч ӱдырамаш улмыжо, поро, ныжыл койыш-шоктышыжо да пашам йӧратымыже тудын дене кугешнаш таратат да тудын гай лияш кумылым шочыктат.