Йочасадыш, варажым школыш коштмо годым йоча-влак чӱчкыдын черланат: группыш але классыш кеч ик еҥ черле толеш гынат, чер моло-влак коклаштат вашке шарла. Айдемын организмыштыже ты черым эн ончыч нер але логар тазылачора (слизистая) «вашлиеш», садланак нер гын рун вӱдла йогаш тӱҥалеш, логар пуалеш. Черле йочалан педиатр-влак чӱчкыдын аденоид диагнозым шындат. Мо тиде тыгай, кузе тудым эмлыман? Тиде да моло йодышлан вашмутым Г.Е.Рыбаков дене рашемдена. Григорий Евгеньевич
Йоча-влаклан республикысе клинический эмлымверыште отоларингологлан индеш ий наре ышта.
– Григорий Евгеньевич, кызыт – теле, тендан дек утларакшым могай черым эмлаш полышым йодын толыт?
– Кызыт отит (пылыш корштымо), гайморит диагноз-влакым чӱчкыдын шындем. Йочан кужу жап нер гыч рунжо йога, тылеч ончыч эмлалтме полшен огыл гын, мый декем толыт. Тыгак логар корштымо дене йоча-влакым ача-авашт кондат, тыгай годым эн чӱчкыдын шындыме диагноз – аденоид.
– Умылтарыза, пожалуйста, мо тыгай аденоид?
– Нераҥысе ту (миндалине) утыждене пуалын кушмым аденоид маныт. Миндалине-влак тыгак логар ношмошто (нёбо), йылме тӱҥыштӧ лийыт.
– Могай амаллан кӧра нераҥысе ту кугемеш?
– Аденоид утларакшым 3-7 ияш йоча-влакын лиеш. Организмыш логалше вируслан иммунитет тыге «вашешта». Бактерий ден вирус-влак ваштареш кучедалмыж годым нераҥысе ту кугемеш. Чаманен каласыман, вирус да бактерий дене тыгай «вашпижмаште» миндалине-влак чылаж годым огыт сеҥе, тыге нуно пуалын кугемыт. Нераҥысе ту шке чоҥалтмыж дене книгам ушештара: книгасе семынак ту лаштык-влак гыч шога, тыгай лаштык-влак коклаште бактерий ден ноло (слизь) погынат, да аденоид инфекций шарлыме верыш савырна.
– Тыгай годым аденоидым пӱчкын налман?
– Чын. Но тидлан посна показаний-влак лийшаш улыт. Мутлан, аденоидлан кӧра организмлан нелылык-влак дене тӱкнаш перна: пылыш коршташ тӱҥалын, ӱлыл оҥылашлу йоҥылыш кушкеш, апноэ лиеш – малыме годым айдеме шӱлымым чарна. Хронический тонзиллит (инфекцийлан кӧра ту пуалеш) годым организмын моло органже орлана: верге удан пашам ышта, шӱм коршташ тӱҥалын кертеш, йыжыҥ эмгана. Совет жапыште хронический тонзиллит диагнозан еҥлан тум пӱчкын налме операцийым чӱчкыдын ыштеныт. Кызыт врач-влак миндалиным арален кодаш, эмлаш тыршат — организмыште нимогай орган уто огыл, кажныже могай-гынат функцийым шукта.
– Черле йоча малымыж годым нерым шупшеш, тиде аденоидлан кӧра лиеш?
– Шукыж годым тыге. Но нерым шупшмын амалже весат лийын кертеш, мутлан, коваште йымалысе коя клетчаткылан кӧра, нерысе тазылачора (слизистая) пуалмылан кӧра.
– Неле случай-влак чӱчкыдын вашлиялтыт мо? Мӧҥгыштӧ эмлалтме олмеш отоларинголог дек приёмыш кунам кайыман?
– Мемнан дек утларакшым неле случай годым толыт. Тыгай годым нераҥысе ту кугытым иземдаш, эмлаш пижына. Садлан кажне огыл пациент операций марте шуэш. Тиде куандара. Икшыве малымыж годым нерым шупшеш, нер дене шӱшкен шӱла, иктаж-мом ойлымыда годым иканаште ок кол гын, йочам педиатрлан ончыктыман. Нелылык уло гын, тудо отоларинголог дек направленийым пуа.
– Йочасадыште але школышто йоча вирусым «муын» гын, нер йогымым, логар корштымым кузе чын эмлыман?
– ОРВИ-м эмлыме тӱрлӧ йӧн уло. Кудыжо сайрак, иктешлен палемдаш ок лий. Тыгай годым пациентым, нер але логар тазылачорам ончалмеке веле препарат-влакым возен пуаш йӧнан. Тыгаят лиеш: йочан ача-аваже нер йогымым кужу жап эмлат, а вара приёмыш толыт – икшывын нерышкыже шер але вес тыгыде модыш логалын. Садлан иктешлен ойлаш келшен ок тол.
– Нер йогымым мыняр кечыште эмлен шукташ лиеш?
– Тыгай годым черланымын амалжым ончыман: организмыште черым вирус але бактерий ылыжтен. Такшым гын чер кӧргыш каен огыл гын, шым кечыште тӧрланаш лиеш.
– Ача-ава-влак, интернетыште чер нерген тӱрлӧ информацийым лудын, шкаланышт йоҥылыш иктешлымашым ыштат. Пашаштыда эн чӱчкыдын вашлиялтше шоя шонымаш могай?
– Гайморит годым ик гана пункцийым ыштет гын, ончыкыжым тыгай операцийым жапын-жапын эре ыштыман манын шонат шукын. Но тиде чын огыл. Гайморитым эмлыме годым препарат-влак огыт полшо, неле случай годым гына пункцийым ыштат. Варажым тиде процедурым ӱмыр мучко ышташ логалеш манын шонымаш йоҥылыш.
– Шкем чер деч аралаш могай каҥашым пуэн кертыда?
– Организм чер ваштареш шоген кертше манын, иммунитет пеҥгыде лийшаш. Садлан витаминлан поян кочкышым кочман: пакчасаскам, фруктым, кол ден шыл нергенат мондыман огыл. Таза илыш-йӱлам кучыман да спорт дене таҥ лийман. Омылан жапым ситышын ойырыман – организм канен шуктышаш. Черланымеке, мӧҥгыштӧ шке гыч огыл эмлалтман, врач деке приёмыш кайыман.
– Тау, Григорий Евгеньевич!
Г.Рыбаковын
альбомжо гыч налме фото.