Медведево районысо Пӱнчерсола Йошкар-Ола деч ныл меҥге тораште верланен. Витле ий ончыч марий яллан шотлалтын гын, кызыт 90 суртан вершӧрыштӧ грузин, молдаван, татар, руш да моло национальностян еш ила. Уремым пу але кермыч дене чоҥымо у пӧрт-влак сылнештарат. Чыла суртыш газ толеш. Кодшо ийын федеральный программе почеш Пӱнчерсолаш вӱдпучым шупшыныт. Тений «арбанский» манме яндар вӱдым пуртат манын, ял калык ӱшаным ок йомдаре. Икманаш, илыме вер тӱзлана, моторештеш. Тысе еҥ-влак Йошкар-Оласе завод ден фабрикылаште але иктаж организацийлаште пашам ыштат. Икшыве-шамыч Шойбулак, Сенькан школлаш тунемаш коштыт. Автобус остановкыш лекташ меҥгат пеле чоло лиеш. Шошым але шыжым шоҥгыеҥ-шамычлан лавыран корно дене ошкылаш йӧсырак. Ялыш шумеш лӱмын ойырымо транспорт огеш кошт. Илен-толын, тушто асфальт корнат лиеш, да автобусат кошташ тӱҥалеш манын шонем.
ӰДЫР ЧОН АВА ПЕЛЕН
Пӱнчерсолаште Т.М.Павлова 59 ияш Лариса ӱдыржӧ дене ила. Кермыч дене чоҥымо у пӧртыш пурымем годым шочшыжо, шыргыжалын, порын вашлие. Илыме верышт моткоч келшыш. Пӧлемлам кызытсе илышлан келшыше дизайным кучылтын сылнештареныт. Кухньо йоҥгыдо. Чыла вере – сай мебель. Мушкылташ оласе семын ванне уло, шонданат – воктенак. Мансардыште – уныка-влакын пӧлемышт. 90 ияш кован пылышыже начарын колмылан кӧра Лариса Васильевна дене мутланышым.
КОЧО ИЛЫШ КОРНО
– Авам 10 февральыште 90 ийым темыш, – каласкала Тамара Максимовнан икшывыже. – Тудо Медведево районысо Кугусолаште вич шочшан ешыште кушкын. Кокымшо йоча. Ачаже Максим Григорьевич Григорьев колхозышто счетоводлан ыштен. Аваже Евдокия Алексеевна дояркылан тыршен.
1942 ийыште кочамым Кугу Отечественный сарыш колтеныт. Пӧртым чоҥаш тӱҥалнешт улмаш. Илыш шучкын савырнымылан кӧра шонымашышт шукталтын огыл. Фронтыш наҥгайыме кечын ола гыч Куяр кӱртньыгорно станций марте паровоз эре сигналым пуэн кудалын, манеш. Ужаташ лекше-влаклан пуйто кугу туткарым шижтарен, шинчавӱдым луктын.
Кочам пехотышто рядовой лийын. Чаманен каласаш логалеш, 1943 ийыште Орёл кундемысе Чегодарово ялым арален кодымо годым тудо нелын сусырген. 46 ияшак илыш дене чеверласен. Капшым иза-шольо шӱгарлаш тоеныт.
Колымо деч ончыч кагазеш возымыжо кӱсеныштыже аралалтын: «Эрла пеш кугу кредалмашыш колтат. Тиде серымем пытартыш лиеш гын, эргымын кушкын шумекыже, тудлан лудаш пуыза. Аркадий шке ачаж нерген палышаш…» Колымо нерген колтымо неле уверым почтальонко авамлан кучыктен. Ешыште изи йоча ойган серыш нерген вигак ойлаш тоштын огыл. Вара веле каласен.
Сар пытымек, ковам, сусырген пӧртылшӧ, чолак салтак-влакын толмыштым ужын, уэш-пачаш уремыш вашкен да ала мыйынат пелашем толеш манын ӱшанен, кажне кечын капка ончыко вучаш лектын. Марий деч посна тулыкеш кодшо ӱдырамашлан шуко нелым чыташ логалын. Йыгыр шочшыжо-влак дене чеверласен. Йӱштӧ теле кечын шкеак колоткам ыштен, шӱгарлаште талукат кок тылзаш ньогажым тоен. Тылзе гыч – вес падырашыжым.
ЙОЧА ГОДСЫМ ШАРНАЛТЕН
Изинек пашалан кычкалтше Тамара 4-ше класс марте Кугусоласе школыш коштын. Кочкаш кудалтыме пареҥгым кӱсеныш пышталтен, тунемаш каен. Туныктышо доска деке йодышлан вашешташ ӱжын гын, шӱкшӱ вургемжылан кӧра лекташ вожылын. Уланрак илыше еш гыч йоча-влак кемым чиеныт, а тудын йыдалжат тошто лийын.
Нужналыклан верч 4-ше классым тунем пытарен огыл. Изинек фермыште пашам ышташ тӱҥалын. Презым ончен. Латик ияш улмыж годым имньым шке кычкен, шудым, пум, терысым шупшыктен, шошым пасум куралаш лектын.
Пашадар олмеш тунам ложашым пуэныт. Кочкаш кинде лийже манын, каныде, кажне кечын кошташ тыршен. Пӧръеҥ лийын огыл. Акаже дене коктын, чодыраште пу олмеш тӱрлӧ кукшо пушеҥге укшым поген конден, коҥгаш олтеныт. Тошто пӧртышт начарын ырен. Эсогыл ведраште вӱд кылмен. Илен лекташ манын, тӱрлӧ неле пашам ышташышт логалын…
Умбакыже 2021 ий 19 февральыште лекше газетыште лудын кертыда. Тыгак сайтысе кевытыште налаш йӧн уло.