Марий ӱдырамаш поэзий таче шке пӱсылыкшӧ, куатше, илыш дене тӧр ошкылмыжо, тунамак ныжылгылыкше дене ойыртемалтеш. Ты аршашыште посна пеледыш семын ойыраш лиеш Надежда Никитинан поэзийжым.
Надежда Никитина (кызыт Гордеева) 1975 ий 28 февральыште Параньга район Олор ялыште шочын. Верысе школ деч вара Марий кугыжаныш университетым (1992- 1997 ийла) тунем лектын, Марий книга савыктышыште да В.Колумб лӱмеш Республикысе йоча да самырыквлаклан книгагудышто пашам ыштен. Тачат тудо йоча лудмыверыште тӱҥ библиотекарь. Олык Ипай лӱмеш молодёжный (2008) да И.Палантай лӱмеш Кугыжаныш (2023) премий-влакын лауреатышт.
ЛЕБЛЯК КОВАН ЙОМАКШЕ
Надя дене студент годсек палыме улына. Ик вузышто, факультетыште тунемынна, вич ийжыге ик пӧлемыште иленна. Палем, кузе почеламутшо-влак возалтыныт. Южгунам тудо шкенжым шке почеламутым возаш таратен шоген.
Кызытат шинчаончылнем ик сӱрет: мыйын ваштареш кроватьыштыже Надя шинча да окнашке онча. Шкеже
пеш серьёзный. Воктеныже ӱстембалне блокнот кия. Шижам: почеламутым воза, да рифмыже ок лек. Тыгай тудын ятыр гана лийын. А вара ончет: чапле почеламут шочынат шинчын.
– Мутын ямжым умылаш, шижаш мый ковам деч тунемынам. Ача-ава эре пашаште лийыныт, садлан мыйым да шольымым чӱчкыдын ковам дек Марий Лебляк ялыш намиен коденыт. Кас шуэш веле, ме ковам деч йомакым йодына ыле. «Ынде могай йомакым ойлышаш гын?» манын, тудо мыланна каласкалаш тӱҥалын. Палыме йомак-влакым ойлен пытарымеке, шукыжым шке шонкален. Тудын шыман кутырымыжым колыштын, мый кажне мутшым умылаш тунемынам да кӧргышкем оптенам, – ойла Надежда.
Параньга районысо Марий Лебляк ял гыч Ольга Савельевна Афанасьева тыге, шижде, уныкажын чонышкыжо порылыкым, моторлыкым пуртен кертын. Тудо пошкудо Ермучаш ялыште шурно складым вуйлатен, садлан изи ӱдырым эре пеленже кондыштарен. Корно мучко нуно мом гына кутырен огытыл. Надежда кызытат коважым порын гына шарналта.
ТАМЛЕ КОГЫЛЬО ПУШАН
Н.Никитинан ачаж ден аважат сылнылыкым йӧратыше лийыныт. Ачаже Геннадий Васильевич ден аваже Аспика Павловна пеш музыкальный ыльыч. Ачаже пайрем годым гармоньым шокталтен гын, аваже муралтен. Аспика Павловна ӱмыржӧ мучко калык коклаште лийын, кевытчылан ыштен, мутланаш йӧратен. Верысе «Кас ӱжара» ансамбльышкат коштын. Калык муро шомак-влак Надялан чот келшеныт, изинекак илыш нерген шонаш таратеныт. Чыла тидым тудо вуйышкыжо да чонышкыжо пыштен. Надян почеламутым возаш тӱҥалмекыже, механизатор профессиян ачаже ӱдыржын пашаже-влакым рушлашке кусараш полшен. Тыгай паша тудын чонжылан лишыл лийын.
Моткоч йӧратем тиде ешым. Студент годсекак. Тора кундем гыч улмемлан кӧра шочмо суртышкем шуэн коштынам, садлан Олорышто мыняр гана уна лияш логалын! Шокшо пу пӧрт кызытат чонем ырыкта, тамле когыльо пуш нерым чыгылта, Аспика кокайын кутырен колтымыжат – тачат пылышыштем. Ты чолга марий ӱдырамаш Марий Эл радио денат чӱчкыдын выступатла ыле.
Но кандаш ий ончыч февральыште неле чер тудым илыш гыч наҥгайыш. А кок ий гыч февральыштак пелашыжат почешыжак кайыш. Нунын тӱнялан пӧлеклен кодымо кум йочашт таче ушаншотан айдеме кушкын шогалыныт. Надян Саша изаже ешыж дене Олорыштак ила. Шканже посна пӧртым чоҥен шынден, Алёша шольыжо Йошкар-Олаште верланен, ялыш ача-аван суртыш ешыж дене кажне арнян гаяк кудалыштыт. «Шочмо сурт тачат тыгаяк шокшо, шкеж дек шупшеш, лач тушто ача-ава веле огыт сите», – ойла Надя.
ОКНАШТЕ – СЫЛНЕ СӰРЕТ
Надежда Йошкар-Олаште 30 ий утла ила гынат, шкенжым ялысе ӱдырамашлан шотла. «Мыйын чонем эре ялышке шупшеш. Тушто южшат яндаррак, пӱртӱсшат моторрак, вержат шукырак», – ойла тудо. Садлан шке районысо Ермучаш ялышке марлан лекмекыже, Анатолий пелашыж дене тыште пасушто мландым налыныт да шканышт кугу пӧртым чоҥен шынденыт, вара мончам ыштеныт. Надя тушто тӱрлӧ пеледышым кушта, кече лекмым, шичмым эскера, уна-влакым вашлиеш. А окнаж гыч тугай мотор сӱрет коеш: чылт И.Ямбердовын радынаже.
– Марлан лекмемлан 25 ий лие. 25 ий эре суртнам эркын-эркын нӧлтенна. Ынде илашат лиеш, газымат пуртымо. Печына веле уке. Тудын кӱлешлыкше уке гай чучеш: йырваш тыгай мотор пӱртӱс, – шыргыжеш Надежда.
Пеленышт эре – Ангелина ӱдырышт. Кызыт тудо Чебоксарыште ик вузышто тунемеш, ача-аваж гаяк лыжган марла кутыралтен колта, фотографий дене заниматла.
– Мый почеламутым чӱчкыдын возымаш уке. Утларакшым чон йодмо почеш серем. Шочмо вер, сурт, ачаава, пӱртӱс нерген ятыр мурсаска шочын. Теве икымше йочамын, эргымын, изинекак ош тӱня гыч каен колтымекыже, тидын дене кылдалтше почеламут чонем гыч лектын. Ӱдырем изирак улмо годым йоча-шамычлан шуко почеламутым возенам, вет Ангелина эре могай гынат оҥай йодышвлакым пуэден. А тыгеже мый илыш, илышым йӧратымаш нерген возем. Мурызо Станислав Шакиров дене когыньнан ятыр муро шочын, – шуя мутшым Надежда Никитина.
Чапын нелытшым палыше поэт. Тыге каласен тудын нерген шке жапыштыже вес палыме марий сылнымутчо Зоя Дудина. Да ешарен: «Пӱрымаш пӧлек» икымше книгаштыже (2006 ий) автор йӧратыше кумылжым, юарлыше чонжым виш почын
ончыктыш. Шочмо мландын куатле сылнылыкшым, тыште илыше калыкын мастарлык чапшым, Пӱртӱс-аван тӱжем сынан койышыжым моктен муралтыш. Муралтыш келге шижмашан, ныжылге чон йӱкшӧ дене».
Надежда, ныжылге чон йӱкет дене мыланна эше шуко сай почеламутым пӧлеклет, шонена. Чапле лӱмгечет дене!
Н.Никитинан почеламутшо-влакым вес арнясе номерыште лудаш темлена.
Еш альбом гыч налме фото-влак.