Моско олаште марий калыкын тӱвыражым, йӱлажым, койыш-шоктышыжым куштымаш-влак гоч ончыктышо «Тумывий» ансамбль 2023 ий шошым чумырген. Тудын участникше-влак Москошто да областьыште илыше чолга марий-шамыч улыт. Тушто 26 еҥ кушта. Ансамбльым Российысе да регион-влак кокласе хореографий конкурслаште лауреат лӱмым сулышо хореограф Элина Кольцова вуйлата.
Шонымаш шукталтын
– Москошто лу утла ий илем. Марий ансамбльым чумырымо нерген шукертак шоненам. Тидыже ик эн кугу шонымашем лийын манын кертам. Шочмо кундем деч тораште илем, воктенем марла кутырышо, марий мурым да куштымашым аклыше еҥ-влакым ужмем шуын. Тыге 2023 ийыште ансамбльым чумыраш да нунын дене пашам ышташ йӧн лектын, – мутланымашым тӱҥале самырык хореограф.
Ансамбльыште олык-, курык-, эрвелмарий-влак улыт. Нунын тӱҥ шонымашышт – марий куштымашым тунемаш, тудым элыштына илыше моло калык ончылно ончыкташ да тидын дене марий тӱвырам вияҥден колташ полшаш. Кызыт ансамбльын репертуарыштыже икмыняр марий куштымаш уло. Ончыкыжым тудым кумдаҥдыме шотышто участник-влак кӱлынак тыршат.
Нуно тыгак тӱрлӧ конкурсышто мастарлыкыштым ончыктат. Теве 2023 ий 25 ноябрьыште «Тумывий» ансамбль Москошто эртаралтше «Сударушка» конкурс-фестивальыште мастарлыкшым терген да икымше верым налын. Тушто Москошто илыше тӱрлӧ усталык коллектив таҥасен. Тусо конкурсышто сеҥымыштлан ансамбльым конкурсын кокымшо йыжыҥышкыже Санкт-Петербург олаш ӱжыктеныт. Тушто элнан тӱрлӧ регионжо гыч конкурсын лауреатше-влак таҥасаш тӱҥалыт. Конкурс тений 10 мартыште лиеш.
– «Сударушка» конкурсышто сеҥымылан моткоч йывыртенн. Вет тиде мемнан усталык корныштына икымше кугу сеҥымаш. Конкурсын кокымшо йыжыҥышкыже каяш участник-влак дене билетымат ончылгоч налынна. Садлан ты конкурсышто шкенам сайын ончыкташ манын, кыртмен тыршена, – мане Элина Игоревна.
Тудын палдарымыж почеш, конкурсын икымше йыжыҥжым иктешлымек, сеҥыше-шамычым чумырен, «йыргешке ӱстелым» эртареныт. Тушто жюрин еҥже-влак участник-шамычын номерыштым лончыленыт. Нуно куштымашын кудо элементшын сай улмо, кудыжым вашталташ кӱлмӧ нерген ойленыт. Марий ансамбльын шындыме куштымашыже шотышто шке ӧрмашышт нерген веле ойленыт. Вет ансамбльыште илалше-влакат куштат, а марий куштымашыште ятыр неле элемент уло, кудыжым профессионал куштызыланат почын пуаш неле. Мутлан, дробьымак налаш. Кажне йолйӱк йоҥгыдын да икшырымын йоҥгышаш.
Тумын вийжым шотыш налын
Ансамбльын лӱмжӧ шкешотан да ойыртемалтшын йоҥгалтеш. Тидын шотышто Элина тыгерак умылтарыш:
– Кунам ансамбльым чумыренна, тудлан ойыртемалтше лӱмым пуаш шоненна. Тидлан участник-влак коклаште шкешотан конкурсым эртаренна. Ансамбльыште Москошто да областьыште илыше еҥ-влак улыт. Репетицийыш толаш кажныже жапым ойыраш тырша. Моско – кугу ола, корнылан шагал огыл жапым йодеш. Туге гынат марий куштымашым да тӱвырам йӧратымаш мемнам ок чактаре.
Участник-влак дене пырля ансамбльлан «Тумывий» лӱмым ойыренна. «Тумо» руш йылмышке дуб манын кусаралтеш, «вий» – сила. Тыге «Тумывий» тумо гай виян улмым ончыкта. Тыгак ты пушеҥге марий-влакын ик эн шнуй пушеҥгыштлан шотлалтеш. Марий-влак ты пушеҥге воктене Ош Поро Кугу Юмылан кумалыныт. Тудын воктене пелештыме мутым Юмо вашкерак колын, маныт. А лышташ-влакын таза лиймаште да илышыште шке верым муаш полшымаште кугу полышым ыштымышт нерген палемденыт.
«Тумывий» ансамбльын участникше-влак ик ешыш савырненыт, манаш лиеш. Тыште поро кумыл, икте-весым пагалымаш, тӱҥжӧ – марий шӱлыш озаланат. Тидыже шочмо кундем деч тораште илыше марий-влаклан, очыни, поснак шерге.
Репетицийым чон вургыж вучат
– Кажне репетицийна шокшын эрта, – умбакыже мутланымашым шуйыш хореограф. – Участник-влак кӱлынак тыршат, тидыжым мый сайынак шижам да ужам. Ятыр еҥже тылеч ончыч кугу сценыште ик ганат выступатлен огыл. Туге гынат тунемаш кумылан улмышт куандара. Ончыкыжым, тӱрлӧ куштымашым шындаш шонена. Кызыт, мутлан, эрвелмарий-влакын куштымашыштым тунемына. Мемнан дене тӱрлӧ ийготан ӱдыр-рвезе-влак улыт. Хореограф семын мый уто нелылыкым шижмаш уке. Ансамбльым чумырымо годым капкылым чын кучымо, кидым моторын лывыртылме, тывырдыкым тавыме шотышто нелылык-влак вашлиялтыт ыле. Жап эртыме семын тидым сайынак ышташ тунемын шуынна.
Москосо марий-шамычын «Тумывий» ансамбльышт кӱчык жапыште эл кӱкшытыштӧ йоҥгалтын, тидыже кумылым нӧлта! Ончыкыжым нуным Марий кундемысе сценыштат вучена. Тугеже Санкт-Петербург деч вара сапым Марий Элышкыла виктарыза!
Ансамбльын альбомжо гыч налме фото-влак.