Мландым кум ий жапыште шотыш кондаш кӱлмӧ шотышто у закон 2025 ий 1 мартыште вийым налын.
Ты закон мо нерген ойла? Мланде дене мом ыштыман? Тидын нерген Росреестрын Марий Эл Республикысе управленийжым вуйлатышын алмаштышыже Александр Берестов дене мутланена.
Пайдалын кучылташ
– Александр Николаевич, тыгай закон молан кӱлын?
– Закон «О внесении изменений в Земельный кодекс Российской Федерации и статью 23 Федерального закона «О ведении гражданами садоводства и огородничества для собственных нужд и о внесении изменений в отдельные законодательные акты Российской Федерации» маналтеш. Тудым 2024 ий 8 августышто подписатлыме, тений 1 март гыч вийым налын. Тушто «мланде участкым освоитлымаш» манме умылымаш уло да мландым шотыш кондаш жапым палемдыме.
«Мланде участкым освоитлымаш» умылымаш тылеч ончычат законодательствыште лийын. Но тидым ышташ жапым да мландым кучылтдымым палдарыше критерийым палемдыме лийын огытыл. У закон тиде экшыкым тӧрлатен да населённый пунктышто верланыше, тыгак сад-пакча мланде участкылам шотыш кондаш кум ийым пеҥгыдемден.
У законын тӱҥ шонымашыже – еҥ-влакым эскерыдыме мландым пайдалын кучылташ тараташ, вет ты йодыш ятыр ий дене тургыжландара. Шӱкшудо кушкын шога, тӱрлӧ тор оралалт кия гын, мландыште ны озанлык пашам шукташ, ны населённый пунктым вияҥден колташ ок лий.
Тыгай участке-влаклан пошкудо-шамычат вуйым шийыт. Тушто йоча да подростко-влак шеҥын кошташ йӧратат, поснак – тыгай участкылаште кудалтен кодымо оралте-влак улмо годым. Садлан нуныланат лӱдыкшым ыштат.
Ты закон чыла тиде нелылыкым кораҥдаш йӧным пуа. Мланде оза участкыжым кум ий жапыште шотыш кондаш манын, кеч иктаж-мом ыштышаш. Тышке рекультивацийым ышташ йодшо мланде гына ок пуро.
– Мландым 1 март деч ондакрак але варарак налме гын, закон ик гаяк пашам ышта?
– Мландым 2025 ий 1 март деч ончыч налме гын, мландым шотыш кондаш кӱлмӧ жапым тений 1 март гыч ончат. Вара налме гын, мландылан оза лийме жап гыч кум ийым ончат, садлан пашалан вигак пижман.
Шӱкшудым, торым кораҥдыман
– Мландым шотыш кондаш кӱлеш але уке – кузе палыман?
– Тӱҥ шотышто мландым коштыман, вӱдыжтарыман, чоткыдемдыман, шӱкшудым, вондер ден пушеҥгым, торым кораҥдыман. Вара тӱҥ пашалан пижман: пӧртым нӧлташ, пакчагӧргым шындаш тӱҥалман.
Россий Правительстве мландым шотыш кондымо йӧн да мландым кучылтдымын палыж нерген рашракын посна нормативно-правовой актыште палдара, тудым ямдылен, 2025 ий 1 сентябрь марте пеҥгыдемдышаш.
Тыге, мландым пӧрт чоҥаш налме гын, тушто кок ийыште фундаментым пыштыме огыл але вич ийыште оралтым (правам регистрироватлыме лийшаш) чоҥаш тӱҥалме огыл гын, мланде кучылтдымылан шотлалташ тӱҥалеш. Пырдыж сӱмырлен, леведыш, фундамент шаланеныт, окна уке – нине экшыкымат вич ийыште да утларак жапыште тӧрлатыман, уке гын мланде кучылтдымылан шотлалтеш.
Сад-пакчалан ойырымо мландыште шӱк 50 процент кумдыкыштыжо кушкын шогалын гын, тиде экшыкым ик ий жапыште тӧрлыман.
Ты пале почеш мландым шотыш кондаш пуымо кум ий эртымеке аклаш тӱҥалыт.
Кӧ терга?
– Мландым шотыш кондымым кузе да кӧ тергаш тӱҥалеш?
– Населённый пункт кӧргыштӧ верланыше да сад-пакча мланде участке-влакым эскерыдымым Росреестр (тудын территориальный органже-влак), тыгак верысе самоуправлений органын уполномоченный органже тергаш тӱҥалыт.
Россий Правительствын мландым кучылтдымын палыже-влакым раш пеҥгыдемдымеке, законышто палемдыме кум ий эртымеке веле нарушений улмо шотышто решенийым приниматлаш да тудым кораҥдаш предписанийым пуаш лиеш.
Мутлан, сад участкым эскерыдымылан, озажлан тыгай решенийым 2029 ий 1 сентябрь деч вара луктыт: сад озалан 2025 ий 1 март гыч мланде участкыжым шотыш кондаш кум ий пуалтеш, эше ик ий – пакчасаскам ончен кушташ тӱҥалаш.
А пӧртым чоҥаш ойырымо мланде шотышто кум ий мландым шотыш кондаш да вич ий оралтым чоҥаш пуалтеш, садлан нарушений шотышто решенийым 2033 ий 1 сентябрь деч вара луктын кертыт.
Мут кучаш перна
– Нарушенийым мумеке, мо лиеш? Участкым вигак поген налыт?
– Нарушенийым икымше гана мумеке, мланде озалан шижтарымаш лиеш, да экшыкым кораҥдаш жапым пуат. Ты жапыштат мландым шотыш ок кондо гын, РФ КоАП-ын 19.5 статьяжын 25-ше ужашыже почеш протоколым возат да материалым мировой судьялан ончаш колтат.
Административный правонарушений дела шотышто пунчалын вийжым налмеке, Росреестр тидын нерген кугыжаныш кучем але верысе самоуправлений органыш увертара. Нуныжо мландым поген налаш да торгишке ужалаш лукташ судыш искым пуэн кертыт. Но Марий Элыште мландым поген налме случай але марте лийын огыл.
– Ынде раш палена: мландым пӧрт чоҥаш налме гын, тушто оралтым нӧлтыман, сад-пакчалан налме мландыште пакчасаскам ончен куштыман. Мландым тидлан кучылтдымылан республикыштына мут кучаш шогалтыме?
– Туге, кундемыштына еҥ-влаклан тидлан мут кучаш логалын. Тидлан РФ КоАП-ын 8.8 статьяжын 3-шо ужашыже почеш штрафым тӱлаш перна.
Еҥ-влаклан мланде участкын кадастр акшын 1-1,5 процентшым, но 20 тӱжем теҥге деч шагал огыл тӱлыктат; юрлицалан – мландын кадастр акше деч 3-5 процентым, но 400 тӱжем теҥге деч шагал огыл. А мландын кадастр акшым палемдыме огыл гын, еҥ-влаклан 20-50 тӱжем теҥге штрафым пуат, юрлицалан – 400-700 тӱжем теҥгем.
Шолдыргышо оралте
– Яллаште шолдыргышо оралте шуко, йыр шӱкшудо кушкеш. Тыгай мланде участкат ты законыш логалеш? Ала-кӧжӧ, пӧрт озан колымекше, документым оформитленат огыл. Мом ыштыман?
– Ты закон населённый пункт кӧргыштӧ верланыше, сад-пакча дене кылдалтше да закон почеш правам оформитлыме чыла мланде участкым авалта.
Наследстве почеш куснышо погылан документым оформитлыме огыл гын, нотариус деке кайыман, тыгодым наследствыш пурымо жап (пел ий) эртышаш огыл. А ты жап эртен гын, оралтылан правам шке ӱмбак оформитлаш манын, судыш кайыман да искым пуыман.
Иктешлен каласаш гын, законын тӱҥ задачыже: мландым еҥ-влак деч поген налаш огыл, а тудым кӱлеш семын кучылташ тараташ. Вет мланде – поянлыкна, тудо яра кийышаш огыл. А мланде пашам шукташ йӧн уке гын, тудым ужалаш, пӧлеклаш але, верысе самоуправлений органыш йодмашым возен, туддеч шӧрлаш лиеш.
И.Речкинын да управленийын альбомжо гыч налме фото-влак.