– Эдуард Васильевич, XV гана эртыше слёт мыняр участникым чумырен? Кушеч нуно улыт?
– Тений слётым моло годымсо деч ойыртемалтшын, районын рӱдыштыжӧ, Кужэҥер посёлкышто
, почынна. Ме 70 ӱдыр-рвезым вашлийынна, 40 участник – мемнан республик гыч, 30 – Угарман, Свердловск, Киров, Одо да Татарстан кундемла гыч. Чаманен каласыман, Пошкырт кундем гыч тӱрлӧ амаллан кӧра толын шуын огытыл.
Тыште творческий ӱдыррвезе-влак, тыгак туныктымо аланыште, тӱрлӧ сферыште технический пашам ыштыше-влак улыт. Икманаш, мемнан дек гуманитарий веле огыл, тӱрлӧ специальностян, шкем марий тӱняште шуараш шонышо самырык-влак толыныт. Икымше кечын самырыквлак дене тоштерышке миенна да тыгак посёлко мучко экскурсий дене коштынна. 21 июльышто слётын лӱмгечыжлан пӧлеклалтше касым пайремлаш ямдылалтына. Слётчикна-влакат тиде пашашке куанен ушненыт. Мемнан ныл лужа пашам ышта, нунылан тыгак школ пелен уремыште ныл палаткым шогалтенна.
– Ӱдыр-рвезе-влак слётышто мом пален налыт?
– Мер Каҥаш вуйлатышын икымше алмаштышыже Валерий Александрович Мочаев слётышто краеведенийым икмынярымше ий вӱда. Слётын участникше-влаклан тиде тунеммаш келша. Вара нуно, мӧҥгышкышт каен, шке ялыштым, шке родо-тукымыштым шымлаш тӱҥалыт. Марий самырык театрын артистше Михаил Александров «Ораторское мастерство» тунеммашым вӱда. Могай эмоций да йылме дене шке нерген каласкалаш, весе дене кутырен мошташ, чыла тидын дене паша эртаралтеш. Тыгак марий юмыйӱлам Галина Ласточкина, марий йылмым мемнан ончычсо самырык слётчицына Ирина Петрова туныктат. Кастене ныл студий пашам ышта: тиде краеведений, марий йылме, проект паша да театральный студий-влак. Тунеммаш да студий-влак иктевесышт дене кылдалтыт. Тыгак слётын участникше-влаклан Угарман кундем
гыч толшо этнограф да фольклорист Николай Владимирович Морохинын марий тӱнясе вера-влак нерген лекцийжым колышташ йӧн лийын. Психологий науко кандидат, Югра кугыжаныш университетын педагогике да психологий кафедржын доцентше Нина Геннадьевна Айваровам психологий дене лекцийым лудаш ӱжынна. Марий калыкын историйже нерген МарГУ-н профессоржо, историй науко доктор Александр Геннадьевич Бахтин каласкален. Тиде вес регион гыч толшо-влаклан поснак оҥай.
– Слётым эртарыме верым кузе ойыреда? Тений Руш Шойышто эртараш шонымаш кузе лектын?
– Слётым кажне ийын Юл деч Немда эҥер могырыш, кечывалвел гыч касвелыш, коштыкташ шонен пыштыме. Икымше – Моркышто, кокымшо – Советскийыште, кумшо – Курыкмарийыште, нылымше – У Торъялыште. Луымшо юбилей слётым веле тӱҥалме верыштак – Моркышто – эртаренна. Оргокомитетыште, Марий Элын кажне районыштыжо слётым эртараш манын, шукертсек каласен кодымо. Таче кечылан республикыштына 12 районышто, Морко ден Оршанке районышто кок ганат, эртен. Кужэҥер ден Юрино район-влак веле кодыныт ыле. Кужэҥер район администраций дене кутырымеке, кумдан йоҥгышо марий Швейцарий велне, марий чонан, марий йылман Руш Шой школым ойырен налме. Школ директорат Александр Эрнестович Репин марий самырык тукымым вашлияш келшен. Тений Немда дек лишкырак улына гын, вес ий Юриныште Юл деке лишке лийына манын ӱшанена.
– Тенийысе слёт мо дене ойыртемалтеш?
– Кажне слёт ойыртемалтеш. Тений тудын тематикыже «Наставник да наставничестве». Тӱҥ пашам ме марий йылмылан ойырена, тунеммаш марий йылме дене кая. Мемнан дене марий йылмым палыдыме ӱдыррвезе-влакат улыт. Южышт слётышко шочмо йылмым вияҥдаш, марий йылме дене кутыраш толыт. Сандене тений кажне эрдене йылмылан физзарядкым ыштена. Тыге кече мучкылан слёт жапыште шочмо йылме дене кутыраш зарядым пуэна. Россий кÿкшытан XV марий самырык тукым слёт мемнан дене тӱҥалтыштак лийше-влакын йочаштым
вашлийын. Кажне ийын тыште самырык-влак коклаште еш-влак чумыргеныт. Нунын икшывышт ачаш-аваштын корнышт дене мемнан деке ушненыт. Мутлан, Леонид Иванович Канакаев икымше слётышто лийын, таче тудын эргыже тыште. Евгений Викторович Небогатиковын Родион эргыже, «Ямде лий» газетын юнкоржо, тыгак мемнан деке ушнен. Валерий Александрович Мочаев слётын тӱҥалтышыж гычак тырша, таче тудын уныкаже тыште. Мыйынат икшывевлак слёт гоч эртеныт, кызыт йыгыр-влак организатор-влак коклаште улыт.
Слётын лектышыже – самырык-влакым куштымаште, тудо кагазыш веле огыл, илышыш шыҥдаралтын. Лачак «наставничестве» мут серымаште гына огыл, таче тудо тыште – мемнан коклаште.
Владислав Кензин, Свердловск кундем, Арти район, Изи Тавра села:
– Мый тышке шочмо марий йылмым кумданрак тунемаш, у еҥ-влак дене палыме лияш да калыкын тӱвыраж ден историйжым пален налаш толынам. Марий слётышто шкемымат сайынрак пален налнем.
Владимир Леонтьев ден Иван Иштубаев, Одо кундем, Сарапул ола:
– Ме кодшо ийынат Марий самырык тукым слётыш толынна ыле, марий йылмым сайын тунемынна, изиш кутырашат тунем шуктенна. Идалык жапыште йылме изи мондалтын, сандене Марий Элыш пӧртылаш тыгай амал лекмеке, слётыш йодмашым колтенна. Мыланна тыште марий шӱлыш келша.
Анна Петухова, Руш Шой села:
– Мый тышке Йошкар-Ола гыч толынам. Эн ончыч шке шочмо школышкем толаш кумыл лектын. Изишак каналташ, у еҥ-влак дене палыме лияш, йолташ-влакым муаш толынам. Мыйын шонымаште, тыгай мероприятий-влак кӱлыт. Нуно марий йылмым тунемаш, кӧлан гын шарналташ полшат.
Надежда ЛАВРЕНТЬЕВА.