2022 ий сентябрьыште И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын Национальный сымыктыш гимназийже пелен Креативный индустрий школ пашам ышташ тӱҥалын. Кызыт тушто 12 ияш гыч 17 ияш марте 169 йоча тӱрлӧ шӧрыныштӧ усталыкшым нӧлта. Школым Т.Евсеев лӱмеш Национальный тоштерын вуйлатышыже С.В.Зверева вуйлата.
Марий Эл Республик Креативный индустрий школым почмо шотышто Российысе конкурсышто сеҥен. Тыгай школ «Придумано в России» федеральный проект почеш шочын. Гимназийын кумшо пачашыштыже верланен, тудым шергакан оборудований дене пойдарыме. Тушто куд студий пашам ышта: фотом ыштымаш, дизайн, звукорежиссур ден кызытсе жаплан келшыше электронный музык, анимаций, интерактивный цифровой технологий, видеом ыштымаш.
Школыш тунемше-влакым онлайн йодмаш почеш погеныт. Тӱҥ шотышто Йошкар-Оласе школла, Национальный сымыктыш гимназий гыч тунемше, И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледж гыч студент-влак коштыт. Туныктымо программе кок ий шуйнышаш. Йоча-влак шинчымашым оксам тӱлыде налыт.
Креативный индустрий школын ойыртемже, тушто шуктен толмо паша шотышто Светлана Владимировна Зверева дене мутланышна.
– 2024 ий марте Российын чыла регионыштыжо тыгай шотан школ почылтшаш. Проектын офисше Кемерово олаште верланен. Тыгай школым почаш Марий Эл Республиклан ситыше окса ойыралтын, верым ямдылыме шотышто ешартыш полыш лийын. Федеральный проект почеш ме шергакан тӱрлӧ оборудований дене пойдаралтынна.
Марий Элыште креативный индустрий уло, но тудо тичмашын огеш вияҥ. А Российысе паша рынкыште тудо чот ворана, тыгодым йодмашат кугу. Тыгай школ усталык еҥ-влакым иктеш чумыраш полша.
Йоча-влак дене пырля ме у технологий, искусствын у жанрже-влак дене пашам ышташ тунемына. Йоча-влакым проект пашаш ушена. Участник-влак ешаралтыт гын, ончыкылан вес регионла дене чолган пашам ышташ тӱҥалына.
Тений мемнан деке 120 йоча тунемаш толын. Варажым икшыве-влак ешаралтыныт. Вес ий гыч ме йодмаш деч посна тыгак тунемше-влаклан собеседованийым эртараш, портфолиом ончаш шонена. Тӱҥжӧ – икшыве тышке шке кумылын толжо. Тудо илышыжым шке чоҥа. Вет креативный индустрий школ икшывылан молан мастарлык шӱлышан улмыжым умылаш полша.
Южышт фотоаппаратыштым, фотопортфолиоштым пырля кондат.
Школышто кызыт йоча-влак шинчымашым оксам тӱлыде налыт. Но чылаштым тыге туныкташ йӧн уке. Сандене ончыкылан тиде куд направлений дене окса тӱлыман икмыняр тылзаш кӱчык курсым эртараш палемденна.
Йоча-влак дене 17 туныктышо тырша. Тиддеч посна кажныже тыгак курсым эртара. Кызыт, мутлан, сувенирым ышташ, журналистике, выставочный проект пашалан да молылан туныктат. Вес ий гыч эше икмыняр направленийым ешараш шонена, – мане С.Зверева.
Тыште начар тазалыкан йочаланат тунемаш йӧн уло. Светлана Владимировнан мутшо почеш, уш-акыл дене вараш кодшо-влакым тушко огыт нал.
Вуйлатыше ончыкылык паша план нерген изиш каласкалыш. Шуко шонымашым илышыш пурташ шонат. Шушаш каникулышто проектым возымо шотышто семинарым эртараш палемденыт. Шошым кӱчыкметражан кино, социальный ролик-влакым ончыктымо фестиваль лиеш. Апрель кыдал гыч май марте тӱҥ программме дене тунем пытарат, варажым команде дене проект пашам шуктат. Тунемме идалыкым майыште посна фестиваль дене мучашлат. Тунам эн тале, виян тунемше-влакым палемдат, паша лектыш дене палдарат.
Ты школышто Национальный сымыктыш гимназийыште тунемше шуко икшыве шинчымашым налеш. Нунын коклаште – 9-ше актёр классыште тунемше Талвий Абрамов ден Елена Семёнова. Коктынат сценыште устан модыт. Шкетан лӱмеш Марий драмтеатрыште ончыктымо «Йӧратымашын акше», «Югорно» спектакльлаште тӱрлӧ рольым модыныт.
– Мый Оршанке район Ильинка посёлко гыч улам. 11 ияш улмем годым тышке тунемаш толынам. Гимназийыште пеш келша. Актёр классыште сайын кутыраш, ударенийым чын шындаш, сценыште образым чоҥаш тунемына. Ончыч сценыш лекташ пеш лӱдам ыле. Ик гана, вес гана модмеке, ты шижмаш йомо. Тыгак музыкальный литератур, ритмике занятийлаш коштам. Мураш йӧратем, но еҥ коклаш ом лек. Фортепьяно, баян, флейте, гитар дене шоктен моштем.
Креативный индустрий школыш кастене арнялан кум гана коштына. Фотокамер, анимаций дене пашам ышташ тунемынам. Ме 3D форматыште сӱретлена, – мане Т.Абрамов.
Елена Семёнова ондак «Марий Эл» ВГТРК-ште «Шонанпыл» передачым вӱден, тыгак тӱрлӧ мероприятийыш, конференцийыш ушна.
– Морко посёлко гыч улам. Актрисе лияш шонымаш дене ты гимназийыш тунемаш толынам. Но 8-ше классыште шонымашем трук вашталте, илышем театр дене кылдаш ом шоно. «Югорно» эпос дене икмыняр ий проект пашам возем. Конференцийлаште тудын дене палымым ыштем да ончыл верлам налам.
Ты школышто чыла студий келша, тушто пеш оҥай. Мом-гынат ум пален налаш йӧн уло. Мыланем анимацийым, 3D объект-шамыч дене пашам ышташ эн чот келша. Тушто ме тӱрлым сӱретлена. Паша кужун ышталтеш гынат, лектыш куандара.
Звукозапись, фотом ыштыме студийлаште пашам ыштен онченам. Камер дене пайдаланаш тунемынам.
Ты гимназийыште 8-ше классыште тунемше Анастасия Бажанова (снимкыште покшелне) сӱретчылан тунемеш. Тудо У Торъял посёлкышто шочын-кушкын. Креативный индустрий школыш кодшо ийын ушнен.
– Тыште занятий-влак модуль почеш эртаралтыт. Ме кок модульым веле эртенна. Дизайн пашам ыштенна. Мылам пеш келшен. Шочмо еда ме кӱчыкметражан, тӱрлӧ темым почын пуышо фильм, мультфильм-влакым онченна да варажым нуным каҥашенна. Келшен гын, мучашлан «плюс» знакым шынденна. Эн шуко тыгай знакым погышо фильм сеҥышыш лектын.
Кажне йоча шке семынже мастар. Тидым южышт кушкын шумеке, пашам ышташ тӱҥалмеке гына умылат, эсогыл изиш йоҥылыш корно дене кайымылан шкем титаклат. А ты школ йочалан шке верым муаш, ончыкыжым кӧ лийшашым умылаш полша. Тӱҥжӧ – тыште мастарлыкым тапташ чыла йӧн уло, тунемаш гына ит ӧркане.