5 январьыште мыскараче Сергей Карпов «50 ий пел курым веле…» лӱмгече пайремым Йошкар-Оласе В.И.Ленин лӱмеш тӱвыра полатыште эртара. Ме тудым шукынжо Марий Эл Радион вӱдышыжӧ семын палена. А вет тудо икмыняр сомылым виктара.
Сергей Кужэҥер районысо Саламатнур ялысе Мартин Василий Эчен Микун (паспортышто Владимир) да Морко районысо Шеҥше селасе Сидыр Валян икымше эргыже. Тудын деч вара Танюк, Толик, Стасик, Витюк, Женюк да Людук шольо-шӱжарже-влак шочыныт. Карпов поро кумылан Мартин Эченын икымше уныкаже.
Йоча годсо пагытше Саламатнур кундем дене кылдалтын. Но самырык жапше Шеҥше селаште эртен. Садлан кок кундемжат тудын чоныштыжо кугу кышам коден. Сергей школышто тунеммыж годымак чыла вере шуаш тыршыше, чолга кушкын. Сайын тунемын. Но тунам, школым тунем пытарыше самырык-рвезылан кугыеҥ-влакын чын корным ойырен налаш полшымышт ситен огыл, манеш. Садлан Йошкар-Оласе 12-шо номеран училищыш автослесарьлан тунемаш пурен.
– Таче могай сомылым шуктыметым шотыш налын, автослесарь профессийже илышыштет кӱлеш лийын мо вара?
– Армий гыч пӧртылмеке, элыштына сайжак огыл сӱрет ыле. Паша уке, автослесарь-влак йодмашан огытыл. А мыланем ешлан полшыман, вет мый эн кугурак икшыве улам. Тунам милицийыш пураш тӧчышым, но комиссийым эртыме годым «не годен» манын возен пуышт. Тидланже ӧрынамат ыле.
Тусо жапыште рӱдолаштына пашаш пураш полшышо бюро лийын. Ик кечын Йошкар-Оласе Курчак театрыш сценын машинистше кӱлмӧ нерген уверым ужынам. Вигак тушко каенам. Мыйым налыныт. А кок тылзе гыч курчак артист семын тыршаш тӱҥалынам.
– Театрыште латик ий ик тылзе да ик кече пашам ыштенам манын мыскарам ыштет. Ты жап тыйын личностетым пеҥгыдемдымаште полшен?
– Мыланем тӱрлӧ рольым модаш ӱшаненыт. Садлан ты пашаш вуем дене пуреҥгаенам, манаш лиеш. Кум ий театр гыч лекде тыршенам. Тушто уста, талантан, профессионал, ушан еҥ-влак дене пырля пашам ыштымем дене кугешнем. Нунын философийышт, шонымашышт тачысе илышышемым умылаш сайын полшат.
Ты жапыштак Йошкар-Оласе Тӱвыра колледжыш педагог-организаторлан тунемаш пуренам. Варажым Озаҥ оласе Тӱвыра институтышто кӱшыл шинчымашым погенам. Тушто мый Курчак театрын артистше дипломым налынам. 2006 ийыште театр гыч каенам.
– Могай амал тидлан лийын? Вет тый профессионал артистын дипломжым налынат.
– Калык ончылно утларак выступатлыме шуын, кугурак зал пуйто кӱлын. Кодшо курым мучаште Йошкар-Оласе Марий паркыште молодёжь ятыр погынаш тӱҥалын. Нунылан тӱрлӧ марий мероприятийым организоватлаш кумылаҥынам. Тусо жапыште шукынжо марий улмышт деч аптыраненыт. Садлан тӱҥ задачемлан кӧ улмышт деч вожылмыштым чактараш, шке калыкышт дене кугешнаш таратымашым шотленам.
Вес амалже, 2005 ийыште ИП семын пашам ышташ тӱҥалынам. Марий дискым ужаленам, мероприятий-шамычым организоватленам. Тунамак кундемыштына Марий Эл Радио шочо. Тыге радиовӱдышӧ, организатор, ужалыше пашам шуктенам.
– Марий Эл Радиошто тый икымше кече гычак улат. Тушко кузе логалынат?
– Мыйым тушко муыныт (мыскара). Марий паркыште эртарыме тусовко-шамычат тидлан шӱкалтышым ыштеныт. Тунам у шӱлышан, «взрывной» ӱдыр-рвезе-шамыч Наташа Пушкина, Андрей Чемышев да молат чумыргенна. Андрей радиолан поян музыкальный базым ямдылен, тудак тушко ӱжын.
Марий Эл Радио кугу концерт-влакым эртараш тӱҥале, у марий муро, мурызо-шамыч лектыч. Мыланем ты пашам моткоч келша, куаным конда.
– У курым тӱҥалтыште тыйын илышетым тӱрыснек вашталтыше ятыр событий-шамыч лийыныт. Йоҥылыш ом лий гын, тунамак ӱдырым налынат?
– Туге. 2002 ийыште Параньга кундем Кугу Пумарий гыч Алевтинам марлан налынам. Мемнам Марий парк ушен. Тидын шотышто мыскарамат уло: «Алёна дене палыме лийынам, Алевтинам марлан налынам». Тудын тунемме курсыштыжо кум Алёна лийыныт. Иктыже – Алёна-Елена, весыже – Алёна-Алевтина, кумшыжо – Алёна-Алёна. Мыйын пелашемже – Алёна-Алевтина.
Тыге икымше мыскарам шочын. Тачат илышыштем мыскара кугу верым айла.
– Марий Эл Радиоштат тый мыскара программым вӱдет. Мыскараче лияш кузерак?
– Марий тӱняште мыскараче лияш куштылгыжак огыл. Тыгай еҥ-шамычым эреак ӱлнӧ ужыт. Мыскарам кунам ышташ лиймымат палыман. Мый утларакшым пессимист улам гын, мыскара мыланем оптимист лияш полша. Тачысе кечылан 334 мыскарам погынен, тудым посна книгаш чумырен савыктенам. Тыгак дискыш войзенна.
– Ешет нерген утларак палыме шуэш ыле…
– 2004 ийыште Юра эргына шочын. Тудо Марий кугыжаныш университетыште электро-энергетический факультетыште кумшо курсышто тунемеш. Мыйын гаяк чолга койышан, ум кычалше, чыла вере шуаш тыршыше рвезе. Тӱрлӧ проектыште шкенжым терга. Лӱдын, вожыл шогышо огыл.
2009 ийыште Даша ӱдырна шочын. Тудо тыматле койышан икшыве. Куд ий спортивный гимнастике дене заниматлен. Варажым самбо секцийыште шуаралтын. Тыгак мураш коштын, «Воштончыш» студийыште мастарлыкшым таптен. Тидын дене еҥ коклаште шкенжым изишак ӱшанлын кучаш тунемын. Кушмо семын шонымашыже вашталтын, кызыт утларак тӱткышым тунеммылан ойыра.
2023 ийыште ешыштына кумшо йочана шочын. Эргыланна Эрай лӱмым пуэнна. Тудо изишак жапше деч ончычрак шочшо, садлан вияҥаш, пеҥгыдемаш шукырак жап кӱлын. Юмылан тау, тачысе кечылан чыла сай. Эрай ик ийымат эрталтен.
Йоча-влак утларакшым мыйым поктеныт. Алевтина шемалге, толкын гай ӱпан гын, нуно ошалге, вияш ӱпан улыт (мыскара). Пелашем туныктышо. Йошкар-Оласе 2-шо номеран школышто педагог-организатор.
– А мо тыланет еш? Тый вет шкежат шуко шочшан ешыште шочын-кушкынат? Шольо-шӱжар-шамыч дене кыл могайрак?
– Еш у пашалан кумылаҥда, кугу кӱкшытыш шуаш тарата. Ешыште чон ласкалыкым шижат, шке верыште улмым палет. Пелашем – колышт моштышо еҥ. Тидын денак кумылем савырен. Ынде 23 ий пырля илена. Мыйын гайым чытен илымыжлан эре таум ойлем. Тыгак тудын пеҥгыдын йодын моштымыжо келша. Ты койышыжо икшыве-шамычым воспитатлымаште моткоч сайын полша.
Шольо-шӱжар-шамыч дене шуэн вашлийына гынат, кылна сай. Ме ачана ден аванан шымытын лийынна, ик шӱжарнан ӱмыржым неле чер кӱрлын. Вич эрге чыланат армийыште служитленна. Тидын дене моткоч кугешнем. Кажнынан – шке ешна, шке сомылна. Кызыт ик мессенджерыште тӱшка чатым ыштенна да тушто мутланена. Авана ялыште ила. Тудын деке эреак миен огына керт гын, йӧра кеч мыйжым радио дене колеш манын, мыскарам ыштем.
Ужалыше, артист, радиовӱдышӧ, организатор огыл гын, Сергей Карпов кӧ лиеш манын йодым. Тудо, шуко шоныде, туныктышо мане. Вара мыскара йӧре, можыч, директор манын вашештыш. Марий тӱняште Сергей Карповын лӱмжӧ кумдан йоҥга да шукыштлан палыме. Илышыште лийше ятыр событийже мыскараш савырнен. Садлан марий мыскарам ончыко наҥгайымаштат надырже изижак огыл. Сергей Карповын таче кӧ улмыжым да тушко кузе шумыжым лӱмгечылан пӧлеклалтше кугу концертыште пален налаш лиеш.
- Сергей Карповлан утларакшым теле келша. Кеҥежым шокшо, садлан изиш йӧндымылыкым шижам, манеш.
- Тудо тыгак шолшо вӱд дене заваритлыме свежа чайым тамлен йӱаш йӧрата.
- Ийготым погымо дене кочкышым васартылаш тӱҥалмыж нергенат палдарыш. Мыскараче тыгак шемшыдаҥ пучымышлан нерым «куптыртылеш» улмаш. Но пелашыже тудым тамлын ямдыла гын, аппетит эре сай манеш.
С.Карповын альбомжо гыч налме фото.