Пытартыш вич ийыште Йошкар-Олашке вес элла гыч ӱдыр-рвезе-влак шукын тунемаш толыныт. Студент радамыште Китайын, Индийын, Саудовский Аравийын, Египетын, Индонезийын да моло элын шочшышт улыт. Российысе вузлаш тунемаш толыныт гын, тугеже нуно руш йылмым сайын палат? Чаманен каласыман, тиде тыге огыл. Кузе вара нуно тунемыт да илат Марий Элыште? Мемнан кундемыш логалмеке, могай нелылык дене тӱкнат? Тиде да моло нерген Индий гыч толшо ӱдыр-влак Бхавна Динеш Кочрекар да Анджали Рой дене мутланышым.
— Ӱдыр-влак, Йошкар-Олаште шукертак иледа?
Бхавна. 2017 ийыште Марий кугыжаныш университетыш медицине факультетыш тунемаш пуренна. Мый шкеже Мумбаи ола гыч улам, а Анджали – Дели гыч.
— Молан Марий кугыжаныш университетым ойырен налында?
Бхавна. Чылан палат: Российысе образований системе ик эн сай. Тылеч посна тунеммылан тыште шагалрак тӱлыман. Индийыште врач паша чот аклалтеш. Мемнан элыште медицине образованийым налаш неле. Молан манаш гын кугыжаныш медицинылан поснак кугу тӱткышым ойыра, да Индийысе врач-влак тӱняште эн усталан шотлалтыт. Врач специальностьым налаш мемнан вузлаш тунемаш пураш конкурс кугу. Ик верыш 10 тӱжем наре еҥ лиеда. Каласыман: Индийысе ӱдыр-рвезе-влак МарГУ-што лач медицине факультетыште веле тунемыт.
— Марий Элыш толмеке, могай нелылык дене тӱкненда?
Бхавна. Ме руш йылмым огына пале. Кызытат рушла мутланен огына мошто, лач кӱчык проста предложенийым веле ойлен кертына. Садлан йылмым палыдымылан кӧра еҥ-влак дене мутланаш неле. Индий – шокшо эл. Тидлан кӧра Марий Элысе йӱштӧ игечылан нелын тунемалтын. Но мый лумым йӧратен шынденам. Тысе пушкыдо ош лум творчествылан кумылаҥда.
Анджали. Чынжымак, руш йылме – пеш поян да неле йылме. Шуко оҥай ойсавыртыш, икмыняр значенийым ончыктышо шуко мут улыт. Садлан вес элласе студент-влаклан рушла умылаш да мутланаш куштылгыжак огыл.
— Руш йылмым огыда пале гын, кузе вара тунемыда?
Анджали. Педагог-влак занятий-влакым англичан йылме дене эртарат. Тылеч посна руш йылме урокыш коштына, йылмым шкевуя тунемына. Мутланымаште, тунеммаште онлайн мутерым шукыж годым кучылтына.
— Вашла могай йылме дене мутланеда?
Бхавна. Англичанла да хинди йылме дене.
Анджали. Индийыште 1,3 миллиард еҥ ила. Чылаже 21 официальный йылме, 1652 диалект шотлалтыт. Кугыжаныш йылме – хинди да англичан. Школлаште англичан йылме дене туныктат. Англичан йылмым шочмо йылме деч сайынрак палена манын кертам. Шочмо йылме дене мутланен моштена. Но теве почеламутым, але ойлымашым сайын возен огына мошто.
— Индийысе кухньышто шуко тӱрлӧ специйым кучылтыт. Молан? Да руш кочкыш тыланда келша мо?
Бхавна. Мемнан элыште специй, приправе деч посна ик кочкышат огеш ышталт. Куркума, горчице, кориандр, зира, тӱрлӧ пурыс кочкышым тамлештарат. Приправе – Индий культурын ужашыже. Адакшым шокшо элыште тӱрлӧ микроб чот шарла, а нине приправе-влак тудым пытарат.
Анджали. Индий дене таҥастары-маште Российыште арака шулдырак. Но мемнан элыште аракам кеч-кунам налаш лиеш, а тыште лу шагат кас деч вара кочывӱдым огыт ужале. Индийыште ӱдыр, ӱдырамаш-влаклан кочывӱдым налаш намыс гын, Российыште – уке.
Бхавна. Шыл кочкышда моткоч тутло. Индийыште ушкал – шнуй вольык. Индуизм религийым кучышо-влаклан ушкал – арулык, улан лийме символ. Ушкал шӧр вийым пуа. Но ушкал шылым кочкаш ок йӧрӧ. Языкан улам, Марий Элыште ушкал шылан кочкышым тамлен онченам. Ача-авам тидым пален налыт гын, чот вурсат.
— Марий йылме да тӱвыра дене палыме лийын шуктенда?
Анджали. Мый кеҥежым Пеледыш пайремыште лийынам. Марий куштымаш моткоч келшен.
Бхавна: Ӱмаште шошым МарГУ-што Night-fest национальный культур фестиваль годым тӱрлӧ калык-влакын, тыгак марийынат, культурышт дене палыме лийынна. Подкогыльым, пулашка муным кочкын онченна. Тамле.
— Марий Элыште илыше калык-влак нерген мом ойлен кертыда?
Анджали. Тӱрлӧ койыш-шоктышан еҥ-влак дене вашлийынна. Мемнан ӱмбаке шӧрын ончышо-шамычымат ужын шуктенам. Руш ӱдыр-рвезе-влак коклаште йолташым муынам.
Бхавна. Анджали икмыняр жап руш каче дене келшен.
— Руш рвезылан марлан каяш тореш огыдал тугеже? Можыч, Российыштат илаш кодаш шонеда?
Анджали. Йӧратыме еҥем дене кеч-кушко каяш ямде улам.
Бхавна. А мый, тунем пытарымеке, шочмо элышкемак пӧртылам.
— Индий оҥай йӱлаже, историйже дене веле огыл, тыгак Болливудлан кӧра палыме. Болливудысо актрисе лияш шонен огыдал?
Анджали. Уке. Болливудышто конкуренций пеш кугу. Актрисе-влакат шукын улыт. Самырык актрисе 10 ий наре веле киноиндустрийыште пашам ыштен кертеш. Вара тудым самырыкрак актрисе алмашта. Садлан мемнан элысе актер ден актрисе-влак шке вийыштым Америкысе кинофильмлаште ончыкташ тыршат. Приянка Чопра, Дипика Падуконе, Айшвария Рай, мутлан, Голливудысо фильмлаште войзалтыт. Нуным чылан палат.
— Ӱдыр-влак, шочмо эл деч тораште улмыда годым чондам кузе лыпландареда?
Анджали. Мый книгам лудаш йӧратем.
Бхавна. Гитар дене шоктем, сӱретлем. Пашам-влакым Инстаграм соцсетьлаште ончыктем.