Кажне ийын 5 октябрьыште Российыште уголовный розыск пашаеҥ-влак шке профессионал пайремыштым палемдат. Уголовный оперативный службо полицийыште ик эн тӱҥ формированийлан шотлалтеш. Ты подразделенийын тӱҥ задачыже – осал пашам ыштыше айдемым кычал муаш да тудым ышташ шонышо еҥым кучаш. Куштылго огыл службышто оперативниклан пеҥгыде койыш-шоктышан, чытыше, кӧргӧ виян да пӱсӧ уш-акылан лийман.
Лач тыгайлан Марий Элысе МВД-н уголовный розыск управленийжын кугурак оперуполномоченныйже полицийын кугурак лейтенантше В.Е.Ивановым шотлыман. Ты службышто Владимир Евгеньевич кудымшо ий тырша.
Тудын паша кечыже планёрко гыч тӱҥалеш. Кечыгутлан ыштышаш сомылым рашемдымеке, вуйге пашаш «шуҥгалтеш». Кӱлеш материалым тергыман, тӱрлӧ организацийыш запрос-влакым колтыман, йодмашым возаш толшо еҥлан жапым ойырыман, судыш кудалыштман, командировкыш чӱчкыдын лекман.
Унагудышто пашам ыштен
В.Иванов школ деч вара Политехнический институтысо (кызыт ПГТУ) социальный технологий-влак факультетым йошкар диплом дене тунем лектын. Армий деч вара налме специальностьшо дене Йошкар-Оласе ик унагудышто администраторлан пашам ыштен да пел ий гыч тушеч каен.
МВД-ш службыш толаш В.Иванов шуко шонен огыл. Кӱлеш документым поген, тергымашым эртен да уголовный розыск управленийын пашаеҥже лийын. Икымше паша кечынак засадыште шогашыже пернен. Тунам ӱдырамашын шӧртньӧ алгажым шолыштшо еҥым кученыт.
Владимир Ивановын пашаже дистанционно ыштыме преступлений, мошенничество, банкысе карте гыч шолыштмаш-влак дене кылдалтын. А кызыт тыгай осал паша-влак кажне кечын шукемыт.
Ятыр осал паша интернетыште
– Пашам куштылго огыл гынат, тышке толмемлан ик ганат ӧкынен омыл. Интернет полшымо дене осал пашам ыштыше-влак Марий Элыште огыл, утларакшым вес регионышто илат. Садлан чӱчкыдын командировкыш кудалыштман, самолёт денат чоҥештылман. Еҥ-влакым оксалан ондалыше еҥ кушто илымым пален налына да тушко тарванена веле. Мемнам коллеге-влак вашлийыт, тыге ваш полшен, эҥертен пашам ыштена.
Банкын лӱдыкшыдымылык службыжын «пашаеҥже» йыҥгырта, лишыл еҥда корно туткарыш логалын, микрокредит-влак да эше моло схеме почеш еҥ-влакым ондалыме нерген ятыр гана ойлымо, возымо гынат, ондалалтше-влак ешаралтыт веле. Ик кечыште шым еҥ наре отделенийыш йодмашым возаш толеш. Шке огыт тол гын, МВД-н сайтышкыже йодмашым колтат. Илыш ончыко кайыме дене преступленийым ыштыме йӧн-влакат вашталтыт. Ончыч уремыште оксам вуй гыч перен, кӱсен гыч луктын налыныт гын, кызыт, мӧҥгыштӧ компьютер ончылно шинчен, еҥ-влакым окса деч посна кодаш лиеш.
Шуко осал паша интернетыште ышталтеш. Южо еҥ смс дене толшо серышын текстшым огешат луд. Колтымо парольым палемдыме номерыш возенат колта. А вара мемнан дек йодмашым возаш толеш. “Зеркальный” манме кредит-влакым оформитлыше-шамыч шукемыт. Теве тений ик пӧръеҥ кок гана кум миллион теҥгеаш кок кредитым налын, «лӱдыкшыдымӧ» счётыш колтен. 450 тӱжем теҥгеаш эше ик кредитым налнеже улмаш, банк пашаеҥ-влак моло кредитше улмо амал дене оксам пуэн огытыл. Саде пӧръеҥ 40 ийышкат шуын огыл, сай пашаште тырша, пашадаржат изи огыл. Тудлан йыҥгыртеныт, ондаленыт, а тудо ӱшанен, – каласкала Владимир Иванов.
Ӧрыктарыше случаят лиеда
Тыгай преступлений-влакым ыштыше еҥым пален налаш да кучаш шагал огыл жап кӱлеш. Мошенник-влак лӱмын сим-картым кучылтыт, номерым вашталтыме технологий дене пайдаланат. Ондалыме пашаштышт икмыняр картым кучылтыт. Банкысе картым вес еҥлан, шукыж годым студент-влак ӱмбак, оформитлат. Кажне преступленийым ыштыше еҥым муаш жап тӱрлӧ семын кӱлеш. Мутлан, майыште отделенийыш ик йодмашым возеныт. Полиций пашаеҥ-влак сентябрьыште гына, Чувашийыш командировкыш миен, осал пашам ыштыше еҥым кученыт.
Микрофинанс дене кылдалтше теме пытартыш жапыште пӱсӧ лийын. Мошенник-влак, еҥ-влакын паспорт данныйышт дене пайдаланен, нунын лӱмышт дене микрокредитым оформитлат. “Госуслуги” сайтыште мемнан паспортнан, моло документнан данныйышт уло. Мошенник-влак сайтысе лаштыкыш «ирен» пурат да еҥ ӱмбак микрокредитым онлайн оформитлат. Тыгай годым документыш кидпалым огыл, телефон номерыш толшо кодым гына возыман. Микрофинанс организацийыште кӧн ӱмбак кредитым оформитлыме, могай телефон номерым палемдыме, иктат тергаш ок тӱҥал. Телефон номерыш пароль толын – оксам колтат веле.
В.Ивановын пашаш толмыж годым илалшырак-шамыч утларак ондалалтыныт гын, кызыт ийгот шот дене ойыртем уке: самырык-влакат окса деч посна кодыт. Ӧрыктарыше случай-влакат лиедат. Теве ик ӱдырамаш йодмашым возаш толын. Тудо шке оксажым биткоин дене кылдалтше схемыште кучылташ да шукемдаш шонен. А шкеже тиде теме нерген пешыже нимом ок пале. 2,6 млн наре теҥгелан кредитым, микрокредитым налын, палемдыме счётыш колтен. Ик ий гыч саде ӱдырамаш управленийыш адак йодмашым возаш толын – эше 700 наре тӱжем теҥгелан ондалалтын.
Але теве вес случай. Ик ий ончыч Марий Турек районысо ик ялыште илыше 17 ияш ӱдырым кученыт. Тудо инстаграмыште ик палыме мурышо группын логотипшым сӱретлыман вургемым да ты группын концертышкыже билет-влакым ужален. Налше-влаклан ны вургем, ны билет толын шуын огытыл. А саде ӱдыр кум тылзе жапыште 500 тӱжем наре теҥгем ыштен налын. Ондалалтше-влак вес регион гыч лийыныт, а ик тыгай налше еҥ Марий Эл гычак лийын улмаш. Тыге ондалыме случай-влак нерген пален налыныт. Полиций пашаеҥ-влак саде ӱдырын мӧҥгыштыжӧ обыскым эртареныт, 130 тӱжем теҥгем муыныт. Ӱдыр моткоч шып лийын, шуко шочшан еш гыч. Ача-аваже икшывыштын еҥ-влакым ондалымыж нерген пален огытыл.
Чытыше лийман
– Уголовный розыск управленийыште пашам ыштыше еҥ шке пашажым кӱлеш семын да жапыштыже шуктышаш. Тудо пеҥгыде койыш-шоктышан, чытыше лийшаш, чыла ужын-шижын моштышаш, – манеш В.Иванов.
Неле паша кече деч вара тудо мӧҥгыжӧ кумыл нӧлтын вашка. Вет тушто тудым пелашыже да изи ӱдыржӧ вучат. Изи падырашым кидышкыже налешат, пӧръеҥ чыла нелылыкым монда. Ешыште ваш умылымаш да пагалымаш озаланат гын, пашаште лектышат сай лиеш.
Уголовный розыск пашаеҥ-влакым эртыше профессионал пайремышт дене шокшын саламлена! Службыда куштылгын шуйныжо, тек осал пашам ыштыше-влак тӱняште шагалемыт.
Авторын да интернет гыч налме фото-влак.