але Пел паша кечым – Росгвардий службышто
Ола уремыште кудалыштше «Росгвардия» манын возымо машинам ужмеке, иктаж-кунам шоналтенда: «Мом нуно кудалыштыт, мом ыштат?» Мыят уке. Но ынде шонымашем вашталтын. Шукерте огыл мыят Росгвардий пашаеҥ лийын ончышым: пел кечылан гынат, ты пашан шере-кочыжым изиш да шижын шукташ жап ситыш. Амалжат уло – Росгвардийын Вневедомственный охраныжым ыштымылан 29 октябрьыште 73 ий темын.
Оролат, полшат
Росгвардийын задачыже – договор почеш объект-влакым оролаш, общественный порядкым аралаш да машина дене патрулироватлыме годым осал пашам ыштымым чактараш. Тыгак Вневедомственный охранын пашаеҥже-шамыч объект-влакым оролат: еҥ-влакын погыштым, кугыжаныш орган-влакын объектыштым, транспортный средствалам.
Патрулирований годым ориентировко почеш каласыме еҥ-влакымат (мутлан, осал пашам ыштыше иктаж еҥым кычалыт) шекланат, тыгак иктаж еҥлан полыш кӱлеш лиеш гын, эртен огыт кудал. Росгвардий пашаеҥ-шамычлан уремыште йӱлаш тӱҥалше машинамат йӧрташ, икымше медполышым пуымым палымыштат ик гана веле огыл кӱлеш лийын.
Нарядыште нуно сутка мучко, арняште шым кече, канышым але пайремым ончыде улыт. Дежурныйын каласыме информацийжылын кӧра иктаж азап лийме верыш эре икымше толыт.
Эн ончыч – инструктаж
Смене тӱҥалме деч пел шагат ончыч Вневедомственный охране пашаеҥ подразделенийыш формо дене толшаш. Пеленже – служебный книжка, табельный оружий, бронезащите да спецсредства. Палемдыме жаплан инструктажыште шинчышаш.
Мыланна, журналист-влаклан, эн ончыч формым пуышт. Тыглай камуфляж костюм деч посна ӱмбалнет – ныл килограмм наре нелытан бронежилет, шлем. Ынде инструктажым эртыман. Личный составым тергымеке, служебный удостоверений, машинам виктараш права пелен улмым ончат. Да пашаеҥ-влакым нарядлаш шеледат: икте задержаний группыш, весе охране постыш кая. Экипажыште кугуракым палемдат. Теорийым палымымат тергат. Оружий дене кунам пайдаланаш лийме нерген йодышым поснак чот йодыштыт. Тревого сигнал пурымо годым мом ыштымым, корно правилым, шкем аралыме нергенат пашаеҥ сайын палышаш. Мемнамат йодыштыч.
Ик тоштерыште
Пел шагаташ инструктаж деч вара построенийыште командир приказым пуа.
Кок экипажыш шинчын, эн ончыч ПЦО-ш (Пункт централизованной охраны) кудална. Тиде – Вневедомственный охранын вуйдорыкшо, манаш лиеш. Оролымо чыла объект гыч сработко-влак (тревожный сигнализаций кнопкым темдалме) диспетчер ден дежурныйлан пурат. Нунышт оласе наряд-шамычлан информацийым колтат.
Йошкар-Ола, мутлан, икмыняр ужашлан шелалтеш, кажныштыже ик патрулирований маршрут пашам ышта: тыге, тревого сигнал пурымеке, наряд объектыш писын миен шуэш. Палемдыман, реагирований годым наряд-влак дежурный дене кылым эре кучат, мо ышталтме нерген каласкалат, амалжым ойлат. Задержаний годым, мутлан, сотрудник дене кыл йомеш гын, дежурный воктенырак улшо нарядым полшаш колта.
«Восток-2», тиде «Алтай», приём…»
Пашам ыштыме жаплан мыланна позывнойым пуышт. Дежурный раций дене «Алтай» лийын гын, мемнан экипажна «Восток-2» ыле.
Ола урем дене патрулироватлыме годым шекланет: кӧ кая, мом ышта. Икте шортеш, весе камвозын, кумшо ала-куш куржеш. Йолын коштмо годым, мутлан, тидым шотыш от нал. Служебный формын вийже теве могай – олаште мо ышталтмым йӧршеш вес шинча дене ончет! Тыгодым телефон дене кутыраш, тамакым шупшаш, уда мут дене кутыраш ок лий. Шкем шот дене кучыман. Вет Росгвардий пашаеҥым еҥ-влак ончат, камере-влак войзат.
Теве дежурный раций дене увертара: «Восток-2», тиде «Алтай», приём…» Легенде почеш, Йошкар-Олаште Гоголь уремысе тоштерыште тревого сигнал кнопкым темдалыныт. Задержаний группын паша схемыже почеш тоштерым утарышаш улына.
Палемдыме адрес почеш машина дене (йӱк да тул сигнализацийым чӱктымӧ) толын шогална. Ӱмбалне – экипировко, вуйышто – шлем. Ончыч машина шеҥгелан шылна – преступник лӱенат кертеш. Вара, пырдыж пелен пызнен, зданий дек куржын мийышна да тоштерыш пурышна: «Росгвардий! Мо лийын?» Оролын палдарымыж почеш, тоштерыш толшо еҥ билетым ынеж нал улмаш, вурседылын, шӱкедылын выставкыш яра пурынеже. Садым, кидшым шеҥгекыла пӱтыралын, машина деке лукна да, багажник ӱмбалан пӱгыртен, кӱсенлажым тергышна. Машинаш шынден, полиций отделыш наҥгаен кодышна. Паша ышталтын!
Ме, журналист-влак, чынжымак Росгвардий пашаеҥ лийын огынал да формым пел кечылан гына чийыме гынат, адакшым осал пашам ыштышыжат рольым гына модын, южгунамже тидлан ӱшаныме шуын. Уремыште аваж дене пырля эртен кайыше икшыве ӱмбакет кугешнен, куанен онча да кидшым рӱза, машинасе мигалкат шке пашажым ышта.
Ынде мый палем: те, Росгвардий пашаеҥ-влак, моткоч кӱлешан да неле пашам шуктеда. Иктаж-кӧ ты ведомствыш пашаш пураш шонен коштеш гын, кокытеланыман огыл – тачак кайыман. Йоҥылыш огыда лий!
Авторын да Росгвардийын Марий Элысе управленийжын архивше гыч налме фото-влак.