Кумыж дене шокталтат, «Падигодим» муралтат

 «Йӱшӧ» лияш пӱрен огыл

Эше кодшо кеҥежымак Интернетыште оҥай клип шарлыш: пасу покшелне кресле шинча, пеленже ӱдыр-рвезе-влак тӱрлӧ семын кадыргылыт. Самырык-влакын шкеныштым шаланрак кучымыштым ончыктышо клип-влак такшым кызыт нигӧм огыт ӧрыктаре, но клипыште мурыжым марла муратыс! Тунам тидыже еҥ коклаште ятыр тӱрлӧ шонымашым лукто. Икте намысым йомдарыме нерген ойлыш гын, весе, мӧҥгешла, музык аланыште у стильым мушо-влакым мокталтыш…

Этно-панк ансамбль «У еҥ». Тыге маналтеш 2017 ийыште ик шӱлышан музыкант-влакым чумырышо коллектив. Эн ончыч группо «Йӱшӧ еҥ» манын лӱмдалтын улмаш, но тудын йоҥгалтмыже шукыштлан келшен огыл, сандене у лӱмым шонаш логалын.

Коллективын муро альбомжо уло, тудо «Шке шолтымо» маналтеш. Тышке лу муро пурен. Молыжым кызытеш концертлаште веле колаш лиеш.

Оҥай лӱман шым «У еҥ»

 Нуно икте-весыштым шукертсек паленыт, марий ансамбльым чумырымо шотышто ик гана веле огыл мыскара семын ойленыт. Но ик кечын мыскара чыныш савырнен.

– Пондаш Эдик, Марк Чарла, Роберт Авраамович Вудман, Тамле Метрий, Генрих Кимчинкин, Роза Ризова да Йыван Каменщиков. Ме ,Йыван деч молыжо, лӱмнам чыланат усталык лӱм семын шонен лукмо. Ансамбльыштына кажныже иктаж семӱзгар дене шокта. Южыжо ик тӱрлӧ дене веле огыл. Чыланат музыкальный образованиян улына, икмынярын кӱшыл музыкальный шинчымашым налыныт. Но тӱҥ пашана муро дене кылдалтын огыл. Тидыже – чон йодмо сомыл.

Икманаш, коллективна моткоч шкешотан. Муро-влакым шкеак ямдылена: мутым да семым пырля возена, кажне семмастар семӱзгарже дене посна партийым шона. Вара тудым ик тичмашыш «савырена», – каласкалыш ансамбльлан негызым пыштыше Степан Балалайкин (тудак Пондаш Эдик).

Тылеч посна «У еҥ» ансамбльыште йодмо почеш музыкым возат. Мутлан, нунын усталык саскашт Национальный художественный галерейын ончер залысе пырдыжешыже келыштарыме видео инсталяцийым йӱкаҥден. Тиде паша Марий Элын 100 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтын.


Муно гыч – лудо

«У еҥ» ансамбльыш коштшо-влакын ойлымышт почеш, кызыт ятыр коллектив, музыкант я посна артист-шамыч шкаланышт тотем сынан иктаж янлыкым але кайыкым ойырат. Ты шотышто марий панк ансамблят вараш ок код. Тӱҥалтыш жапыште «У еҥ»-ын тӱрлӧ видеоштыжо муным ужаш лиеш ыле гын, ынде муно гыч лудо «лектын». Лудо – марий калыкын веле огыл, финн-угор-влакынат мифологийыштышт ик эн тӱҥ кайык. Тидак самырык музыкант-влаклан оҥайын чучын. Сандене концерт нерген увертарыше иктаж афишыште шинчаланда лудо перна гын, ида ӧр: тиде – «У еҥ» ансамбль нерген.

Вес кундемлаште йӧратат

– Мо оҥайже, мемнам кызытеш утларакше вес кундемлаш ӱжыт. Татарстаныш чӱчкыдын коштына. Тушто эсогыл Калык-влакын икоян лийме кечыштлан эртаралтше фестивальыште мыланна ныл номинацийыште (чылаже нылытак веле ыле!) пӧлекым пуышт – тынаре чот келшенна. Нунылан кызытсе панк мурым калык семӱзгар дене шоктымо идейжак сымыстара, очыни… Эше Удмуртийыште лийынна. Палемдыме шуэш, тушто самырык артист-влак коклаште финн-угор шӱлыш утларак шижалтеш. Нуно шке калыкышт дене моткоч кугешнат. Тыгак Эстонийыште мастарлыкым ончыкташ пиал шыргыжалын. Тушко теният ӱжыныт, тӱнямбалысе «чарымаш»-влак шотышто веле чыла сай лийже ыле, – каласыш Пондаш Эдик.


Йоча-влаклан оҥай

Шӱвыр, пуч, кумыж але марий калыкын ожнысек пайдаланыме моло семӱзгарже-влак дене кызытсе самырык тукымын кумылжым савыраш огеш лий маныда? Эше кузе лиеш! Лач тиде шонымаш дене «У еҥ»-шамыч школышто тунемше-влаклан оҥай программым ямдыленыт. Ты шотышто нуно тыгерак каласкалышт:

– Кызыт йоча-влак шке калык йӱлаштым мондат, семӱзгар-влакымат сайын огыт пале. Тидлан кӧра школлаш лектын кошташ шонен пыштышна. Ме самырык-влаклан келшен толшо йылме дене, простан мутланена. Туныктымо семын огыл, а кандарыме семын калык семӱзгар нерген палдарена. Ончыч иктаж семӱзгар нерген каласкалена, посна шоктен ончыктена, вара тудын мурым кузе сылнештарымыжым колышташ темлена, мурена. Вара вес семӱзгар дене палдарена… Йоча-шамычлан тиде моткоч келша. Эсогыл нуно шкештат ужын, кучен, шоктен ончен кертыт.


Падигоди

Школлаште ончыктымо программым кызыт «У еҥ» ансамбльын Вконтакте социал вотысо тӱшкаштышт ужаш лиеш. Шукерте огыл тушто у видео савыкталте: «Падигоди». «Тидыже эше мо тыгай?» – йодым рвезе-влак деч. «Марий гармонист-влак умылат»,  – шыргыжальыч нуно.

Тыге маналтеш улмаш гармонь дене шоктымо годым тудын мехшым чӱчкыдын кок велыш шупшкедымаш. Тидыже гармонь семым сылныракын да веселаракын савыралаш йӧным пуа. Мо оҥайже, «падигоди» манметым марий мурым шоктымо годым веле ыштылаш лиеш…