5 майыште Морко район Унчо селаште марий калыкын шошымсо календарьын ик эн ойыртемалтше тӱҥ пайремжым «Кугече Pairem» folk-фестиваль семын эртарышт. Тушко Марий Элын тӱрлӧ районжо, Татарстан ден Башкортостан республикыла гыч делегаций-влак толыныт ыле.
Кугече пайремым эртарымаште моткочак шуко йӱлам эше огына пале улмаш. Ты але вес кундемыште нунын кокла гыч иктажшым веле шуктат, молыжо йомын толын. Кугече кечын марий калык ожнысек кече деч ончыч кынелын, чевер кечын чӱчкен-модын лекмыжым ужын. Тыгодым шушаш идалыкыште чыла пашаже воранен толмылан ӱшанен. Лач ты жапыште мландын вийым налеш, а сурт озанлыкна поян, родо-шочшына-влак таза-эсен илышт манын, ятыр йӱлам шукташ лиеш да кӱлеш.
Кугече арняште могай гына ойӧрӧм шуктыман огыл?! Нуным таче шуктена мо? Мутлан, эрвелмарий-влак вӱргечым Кон кече маныт, а олыкмарий-влак – Сорта вӱргече. А ойӧрӧжо-влак гын иктак улыт. Мутлан, кӱварым кечымучко ӱштман огыл, ӱпымат шераш ок лий – пакчам чыве удыраш тӱҥалеш. Тыгак коҥгамбаке кӱзаш ок лий – чыве муным ок мунчо, кыдетлен гына кошташ тӱҥалеш. Шӱргымат мушман огыл. Кугече ваштареш кӱсынлаш толшо еҥлан нимом пуаш ок йӧрӧ. Поро еҥ кӱсынлаш ок кошт, осал чонан веле толеш. Тыге лектеш: чылажым огына ыште, тӱрлӧ кугу ойӧрӧжлан ӱшанен веле ты але вес сомылым шуктена…
Сценыште выступатлыше-влак деч «Тӱня ылыжын!» манме шомаклан «Товатат, ылыжын!» манме вашмутымат колна. Южо верыштыже Кугече кечын тыге ойлымым колынат огынал маньыч. Кугече пӱртӱс илыш ылыжмым ончыкта. Ош Сандалык Тӱҥ Юмын Йӱсыгорно лӱҥгалтыш ӱмбалан мландӱмбалсе илыш ылыжын. Пайремын тӱҥ ойжо: порсын лӱҥгалтыш ӱмбалсе муно гыч илян-шамыч ылыж лектыныт. А лӱҥгалтышын кумылжо – тичмаш ташлама коркан илышым оварген тӱзатыме вий-куатше. Кугече арняште шочмын шошымсо марий кумалтыш почылтеш. Тугеже Кугече кечым моткоч виян да кӱлешанлан шотлена. Тудым идалыклан эмым пуышо семынат аклаш тоштам.
Ты пайрем нерген икмыняр еҥ дене мутланышым. Нуно Кугече арнян икмыняр йӱлажым тымарте палдымыжым луктын каласышт. Тышке толмыштлан куаненыт, родо-тукымышт ден палымыштым ужыныт да у увер дене пойдаралт каеныт.
УМБАКЫЖЕ — «КУГАРНЯ» газетын 10 майысе номерыштыже лудса.
Эльвира Терентьева.
Авторын фотожо-влак.