Тений январь гыч Россий мучко 12 тӱрлӧ национальный проект шукталтеш. Тушеч иктыже – «Образований» нацпроект. Марий Эл республикыштат тудын почеш паша шукталт шога. Куд ий жапыште (2024 ий марте) республикыштына образований сферыште могай вашталтыш лийшаш нерген образований да шанче министр Наталья Васильевна Адамова каласкалыш.
– «Образований» национальный проект кок цель дене шукталтеш. Икымше: Россий куд ий гыч образованийым пуымо шотышто тӱнямбалсе 10 эн сай эл-влак коклаште лийшаш. Кокымшо – йоча-влакым элнан тӱвыражым да эртыме корныжым шотыш налын воспитатлымаш.
Куд ий – моткоч кӱчык жап. Садлан ме ий тӱҥалтыш гычак пашам кыртмен ыштена. Тачылан Марий Эл Правительстве дене кызытсе илышлан келшыше оборудованиян у школ-влакым чоҥымо шотышто соглашенийым ямдыленна. Тудын почеш лишыл кум ий жапыште Йошкар-Олаште (9 В микрорайон), Волжск олаште да Марий Турек район Сардаялыште школ-влак чоҥалтыт. Кажне школышто кызытсе жаплан келшыше кабинет-влак лийыт.
«Образований» нацпроект лу программе дене пашам ышта. У школ-влак «Кызытсе школ» программе почеш чоҥалтыт. Н.Адамова икмыняр моло нергенат каласкалыш:
– Ик эн кӱлешан проект – «Кажне йочан сеҥымашыже». Тиде – икшыве-влаклан шкеныштым тӱрлӧ аланыште терген ончаш йӧным пуышо ешартыш проект. Тыште утларакше технический образованийым налме шотышто полыш лиеш, вет кызытсе пагыт технический шинчымашым йодеш.
«Образований» нацпроект туныктышо да йоча-влаклан полышым пуышо проект гына огыл. Ме ача-ава-влак денат пашам ышташ тӱҥалына. Молан манаш гын, йоча-влак тӱрлӧ улыт: тазалык шотыштат, уш-акыл вияҥме денат. Икшыве-влакым, ик ойыш шуын, пырля туныктыман. Ты пашам вораҥдарымаште «Йочан ешлан полыш» проект полша. Ончыкыжым ача-ава-влаклан полышым пуымо рӱдер-влакым ыштыман. Улшо рӱдер-шамыч дене кылым саемдаш тӱҥалына.
«Ончыкылык туныктышо» проект туныктышо-влаклан профессионально кушкаш йӧным ышта, нунылан полышым пуа, а «Самырык профессионал-влак» проект почеш колледж ден техникумлаште тунемше-влак у оборудований дене пашам ышташ тунемыт. Кызыт тунем пытарымеке, ӱдыр-рвезе-влак дипломым возат гын, ончыкыжым экзаменым практике семын кучаш тӱҥалыт.
Наталья Васильевнан каласкалымыж почеш, ончыкыжым нацпроектлаште икмыняр вашталтыш-влакат лийын кертыт. Тӱҥжӧ – ончылно шындыме задаче-влакым ыштен шукташ. Моло регион-влак семынак марий Элыште проект почеш паша кузе шукталтме сомыллан вуйын шогышо учреждений-влак кажне кварталыште ик гана Москвашке отчётым колтат. Республикылан «Образований» нацпроект почеш 2,9 млрд теҥге оксам ойырымо.
Нацпроект-влак нерген ойлымо годым марий йылмым туныктымо шотыштат йодыш тарваныш.
– Марий Элыштына кок национальный йылме уло: руш ден марий. Мемнан задачына: марий йылмым туныктымаште ямдылен шуктымо системым арален кодаш. Ӱмаште пуртымо вашталтыш-влак почеш, кызыт школлаште ача-ава-влаклан марий йылмым туныктымо шотышто йодмашым возыктат. Куандара: йылмым тунемаш кумылан-влак шагалемын огытыл. Садлан ме тиде направлений дене пашам ыштена. Эн ончычак марла туныктымо книга-влакым савыктена. Ӱмаште ты пашалан 1 млн теҥге ойыралтын гын, тений – 4 млн теҥге. Тылеч посна марий йылмым туныктымо шотышто школлаште тӱрлӧ кружокым, факультативым ышташ темлена. Икманаш, йылмым тунемаш оҥай лийже. «Ончыкылык туныктышо» проект негызеш марий йылме дене туныктышо-влакын квалификацийыштымат нӧлтыман.