1985 ий годсек 27 июньышто Колым кучымо тӱнямбал кечым палемдат. Кӧ эҥырвара дене кеч икгана колым кучен ончен гын, тудо ты сомылын куатшым нигунам огеш мондо. Таклан огыл колызо-влак пӱртӱсыштӧ лияш, яндар юж дене шӱлаш, вӱд толкыным колышташ, чон канен, жапым эртараш эҥер але ер воктеке вашкат. Тыгодым пырля эреак колым кучымо арверыштым налыт. Вет колым кучымо годым капкылысе чыла гаяк орган пашам ышта. Тидыже колызо-влакым тале йӱр, чатлама йӱштӧ дечат ок лӱдыктӧ. Тыгай годымат нуно икмыняр шагат дене эҥырвараштым кучен шинчен кертыт.
Ик тыгай колызо Морко посёлкышто ила. Алексей Алексеев изинек колым кучаш йӧратен. Шочмо Вончыдӱр ял воктенысе пӱяшке, эҥерышке чӱчкыдын коштын. Кызытат яра жапше лийме годым уло кумылын вӱд воктеке тарвана. Телым гын кажне каныш годым коштеш.
– Мыланем телым колым кучаш утларак келша. Эҥерысе, ерысе коллан путырак шӱман улам. Морко посёлко деч тораштак огыл верланыше Ировка эҥерыште, Элнетыште кучем. Тыгак плотинаште жапым эртарем. Шыжым нуж, шереҥге кол-влаклан чонем йӱла. Садлан ты пагытыштат кошташ тыршем.
Кол могай вӱдыштӧ ила, тугай тудын тамже. Мутлан, купысо колышто вӱдыжгӧ шудо там шижалтешак. Южо ерыште кучымо колынат ыҥылаш лийдыме там уло. Вот эҥерыште кучымо коллан нимоат огеш шу, поснак телымсылан. Молан манаш гын телым вӱдшат арурак, йӱштыла кöра тӱрлӧ там, пуш-влак огыт шижалт, – палдарыш Алексей.
«Колым могай йӧн дене кучет?» йодмемлан тыгерак вашештыш:
– Мыйын кажне пагытлан келшыше эҥырварам уло. Кызыт вет ожнысо семын пушеҥге укш гыч ыштыме эҥырвара дене огыт кошт. Чылажат йӧнан, шонен келыштарыме. Мыланем кеҥежым ожнысо гай эҥырварам кучен шинчылташ утларак келша. Тыгодым ямле пӱртӱсыштӧ жапым пайдалын эртараш, каналташ йöратем. Мутат уке, южгунам кызытсе илышлан келыштаралтше эҥырварамат кучылтам.
Эр йӱдым ты сомылым шукташ йӧнанрак: кол сайынрак чӱҥга. Такшым кол тӱрлӧ кочкышым йӧрата. Кызыт кевытлаштат могай гына «подкормкым» огыт ужале. Туштыжо чеснок, мӧрӧ, ваниль дене келыштарыме кочкышат темлалтыт. Кеҥежым колым кучаш пакчасаска, емыж гыч ямдылыме тӱрлӧ кочкыш поснак келшен толеш. Колжат «современный» гай чучыт, ожнысо семын шем кинде да йыл дене веле сымыстаренат от керт. Мый манный, шож шӱраш гыч опарышым ямдылем, тыгак кукурузо дене кучем. Эн шуко колым эр эрдене ик ведра чолым кученам ыле.
А.Алексеев кугу коллан эҥерыш лӱмын коштеш. Эн кугу нужголым кум килограмм утла нелытаным кучен. Тыгак тудлан туршо кол келша. Нужголым шукыж годым шыжым куча гын, туршо колым шошым . Тудо майысе копшаҥге дене сайын чӱҥга манын ойлыш.
Колызо кучымо колжым шкеак эрыкта. Ешыже тудын жаритлыме колжым чот йӧрата. Колым шинчалтыме годым тӱрлӧ специйым, куркумам, горчицым ешара. Тыге икмыняр жап шинчыктымек, ложаш дене варен, шокшо салмаште кок могырымат жаритла. Карака кол гыч котлет тамле лиеш манын ойлыш. Тудым сайын эрыктымек, тыгыде лужге мясорубко гоч кок-кум гана колта. Тушко киндым, муным, шинчалым ешарен, сайын нӧштылеш. Вара келшыше форман котлет-влакым ыштылеш. Тыгай кочкышым морозильникыштат аралаш йӧнан. Тудым кунам шонет, тунам луктын жаритлен кочкаш лиеш.
Пашам ыштет гын, ӱян киндым кочкат, маныт. Тугеже колым кучет гын, колым кочкат. Тӱҥжӧ – колжо лийже, колызыжо лектеш.