1979-1989 ийлаште Афганистаныште лийше сарлан шуко жап эртен гынат, тушто кредалше салтак-влак тиде кочо да неле пагытым тачат шарнат. Нунын кокла гыч иктыже – Юрий Павлов. 1987 ийыште тудын шинча ончылныжо пырля служитлыме йолташыже колен.
ШКОЛ ПАГЫТ
Юрий Геннадьевич Кужэҥер район Шойдӱҥ ялыште шочын-кушкын. Тӱҥалтыш класслам Саламатнур, вара Руш Шой школлаште тунемын. Шочмо ял гыч школ марте кажне кечын кандаш меҥгым коштын. Рвезе спортым йӧратен.
Кугурак лиймеке, районышто призывник-влак коклаште эртаралтше многоборьеште икымше верыш лектын. Тыгак ече дене коштмаште да лӱйкалымаште сай результатым ончыктен.
АФГАНИСТАН
10-шо класс деч вара Кужэҥер посёлкысо СПТУ-што шофёр специальностьым налын. 1986 ийыште вигак армий радамыш, Мӱндыр Эрвелыш пограничный войскаш налыныт.
– Кум тылзе «учебкым» эртышна, вара кӧ куш кайынеже, йодыч. Афганистаныште сар кайыме нерген колынам ыле, сандене, шоналтыде, Афганистаныш кайынем манын ойлышым. Подполковник «Молодец!» мане. Заставыште кок тылзе служитлымеке, кастене штабым вуйлатыше шкеж деке ӱжыктыш да Афганистаныш колтымышт нерген увертарыш.
Хабаровскыште адак кум арня «учебкым» эртышна. Кечеш вооружений комплект дене коло меҥге марш-бросокым куржынна. Ноябрьыште мемнам Кокла Азийыш наҥгайышт. Уэш кок арня ямдылалтна. Вара Таджикистанысе Пяндж посёлкыш пограничный отрядыш, десантно-штурмовой группыш колтеныт, – каласыш Ю.Павлов.
ИКЫМШЕ БОЙ
– Душман-влак поснак пайрем кечылаште провокацийым ыштылыныт. 1987 ий 23 февральыште разведке ик кишлакыште банде улмо нерген шижтарен. Мыланна нуным пытараш, чактараш кӱлын. Тыге икымше операцийыш кайышна. Ме Пяндж посёлкышто иленна, а Афганистаныш вертолёт дене операцийыш веле чоҥештылынна, – ойла Юрий Павлов.
Бой кайыме годым самолётат, вертолётат ӱлыч чоҥештылыт. Тыгай годым пулемёт дене цельыш логалташ нелырак. Автомат дене лӱйкаленыт.
– Иллюминаторыш ончальым гын, имне дене кудалыштыт, лӱйкалат. Ик жап гыч вертолёт шупшкедалташ тӱҥале, вара тар пушым шижым. Мемнан вертолётна гыч душман ӱмбак лӱйкаленыт улмаш.
Метрат пеле мландывак волен шуде, омса почылтмеке, чыланат тӧрштен лекна. Тушто пытартыш кок еҥ боеприпасым кышкен. Вертолётышто тунам 18 пробоине (пуля пале) лийын.
Бой тӱҥале. Мый кокымшо пулемётчик лийынам, патрон-влакым мешак дене конденам, автомат дене лӱйкаленам.
Кредалмаш эр гыч кас марте шуйнен. Йӱдлан окопым кӱнчышна. Пычкемышалте веле, пуля-влак вуй ӱмбалне шыҥа гай чоҥештылаш тӱҥальыч.
Шижам, икымше пулемётчикын патронжо-влак пыташ тӱҥалыныт. А патрон-влак тораште улыт. Арыкыште (вӱд йогымо вер) ийын каем. Вӱд йӱштӧ. Ончем: снайпер кия. Лӱдмыж дене ушым йомдарен. Верыш пӧртылмеке, адак лӱйкалаш тӱҥална. Ме эн тӱр позицийыште лийынна.
Патрон пытен, мый патронлан савырнышым. Шинча ончылнем кум гана ала-мо волгалте. Кум пуля йолташемын (Юрий Белоушко) вуйышкыжо керылте. А мемнан коклаште метр нарат уке. Тудын кидше пулемёт гыч мучышталте да эркын волен возо… Ик жап тарваныде шинчышым. Вара иже полышым ӱжым. Командир медик дене тольыч да «Колен» манын ойлышт. Эр марте ты позицийыште колышо йолташем дене пырля ик окопышто лийынам да позицийым арален коденам, – шарналтыш Юрий Геннадьевич.
Салтак-влак вич кече тиде кишлакыште кредалыныт. Бандым шалатымеке веле уэш базыш пӧртылыныт.
Вес гана операцийыш чоҥештымышт годым авырен кайыше вертолёт камвозын. Тудым душман-влак лӱйкаленыт улмаш.
1987 ий 8 мартыште черетан бой лийын. Адак провокаций. Душман-влак погранотрядым лӱйкаленыт. Вес кечын нуным кырен шалатеныт.
Тыгай операций пеш шуко лийын.
Юрий Павлов Афганистаныште улмыж нерген мӧҥгышкыжӧ увертарен огыл, но ешыжлан эргышт кушто улмыж нерген военкомат гыч увер миен. Мӧҥгыштыжӧ тудым кум иза-шольыжо, ачааваже вученыт.
Юрий Геннадьевичлан Афганистаныште служитлымылан «За боевые заслуги» наградым пуэныт.
Тиде шучко жапым шарналташ йодмемлан, мыланем чот йӧндымӧ лие. Юрий Геннадьевичын каласкалымыж годым икмыняр гана кумылжо тодылалте, а мый шинчавӱдем кучен шым керт.
ПАША
Армий гыч Юрий Геннадьевич отделений командир, сержант званий дене пӧртылын. Тудым вигак Йошкар-Олашке милицийыш пашаш ӱжыныт. Олаш каяш лекмыж годым Параньга посёлкышто йолташыже-влакым вашлийын. Районысо милиций пӧлкаш ӱжын пуртеныт да вуйлатыше деке ужатеныт. Тудо пашаш вигак налын. Тыге Параньга районысо пӧлкаште идалыкат пеле пашам ыштен, вара Йошкар-Олаш куснен да ППС службышто кум ий тыршен.
1993 ий годсек Россий МВД-н Йошкар-Оласе комендант пӧлкаштыже полицейский-водительлан пашам ышта, полицийын прапорщикше. Но машинам виктарыме паша деч посна полыш кӱлмӧ годым подозреваемый еҥымат кучаш полша, йӱшӧ айдемымат лыпландарен кертеш.
1999-2000 ийлаште Чечняшке паша командировко дене миен коштын. Тушто Юрий Павлов РФ-ын элгӧргӧ паша министрын алмаштышыжым, МВД-н Кечывалвел федеральный округшын тӱҥ управленийжын вуйлатышыжым Михаил Рудченком машина дене шупшыктен.
ЕШ
Юрий Геннадьевич 1989 ийыште ӱдырым налын. Пелашыж дене кок эргым ончен куштеныт. Кугуракше ешыж дене Йошкар-Олаште ила. Изирак эргыже контракт почеш Москошто служитла.
«Ялыш ача-ава деке шуэнрак коштына. Кӧн олаште пачерже уло гын, ялыш чӱчкыдын кудалыштыт, а мемнан шке пӧртна, пакчана, мончана – сомыл сита. Уныка-влак денат жапым эртараш тыршена», – каласыш Ю.Павлов.
Кеч-мыняр жап эрта гынат, сар нерген шарнымаш чоным нулта. Кӧ тушто лийын да шке шинча дене колымашым да пуштедымашым, вуй ӱмбалне пуля чоҥештылмашым ужын, поснак йӧсӧ тидым уэш чон гоч колташ. Арам огыл тидын нерген нуно ойлаш огыт йӧрате.
Илышнам, тыныснам аралыше-влаклан тау!
Ю.Павловын альбомжо гыч налме фото-влак.