«ВУЧЫМО СЕҤЫМАШ» КОНКУРСЫШ ПУРЫШО ПАША
Мыйын кочам Данил Архипович Архипов 1908 ийыште Марий АССР Роҥго район Куэрласола ялеш шочын-кушкын. Изинекак ава деч посна кодын, извате ава дене илен. Ныл классым веле тунемын, ялыште нужна еш умбакыже туныкташ колтен кертын огыл. Сар тӱҥалме деч ончыч тудо изи ялын «Динамо» колхозшын председательжылан ыштен.
Сарын икымше кече гычак фронтыш каен. Кочам сухопутный войскаште служитлен. Миномётшо дене шуко фашистым чактарен. Тыгак Днепр эҥерым вончымаште лийын. Тунам кугу кредалмаш каен, шуко салтак пытен, эсогыл эҥер вӱд колышо салтак вӱр дене йошкарген. Тиде пеш шучко.
Кочам дене тӱрлӧ случай лийын. Икана кредалме годым тудо немыч салтак дене вашлийын. Тудыжо «Рус не убей» манын да кидше дене кум кӱкшытым ончыктен, очыни, йочамвлак уло маннеже улмаш. Но кочам огыл гын, кочамым пышта ыле.
Вес случай кечывал кочкыш годым лийын. Салтак-влак столовыйыш каеныт, а кочамым штабыш ӱжыктеныт, Герой лӱмым пуаш. Лач тиде жапыште столовый пудештын, кочам илыше кодын. А вара штаб гыч лектын гына шуктен, штабымат пудештареныт, чыла документше тушан кодын. Тыге ик кечыште кок гана колымаш деч утлен. Ош суксыжо арален коден.
33 ияш рвезылан сарыште шуко йӧсым чыташ пернен. Кочам Кёнигсберг олам налмаште кредалын, медальжат лийын. Ныл ий сар тул коклаште коштын, мӧҥгӧ таза пӧртылын. Юмылан тау.
Сар деч вара Данил Архипов агентлан коштын. Калыкыште «осал Данил» мутат лектын, но, очыни, пашаже тугай лийын: парымым погымаш куштылго сомыл огыл. Жап эртымек, Кугунур ял вакш пӧртыштӧ мельниклан тыршен.
Ковам дене коктын кум ӱдырым ончен куштеныт. Римма ден Роза йыгыр йоча улыт, да изиракышт – Кима. Кокам Римма Дуброва уста доярке лийын. Вес кокам Роза Архипова – тӱҥалтыш класслам туныктышо. А Кима Даниловна – мыйын авам, тудо бухгалтер. Кызытат 71 ияш кова уныкажлан алгебре дене мӧҥгӧ пашам ышташ полша.
Кочам Данил Архипович Архипов 1979 ийыште илыш дене чеверласен. Авамын ойлымыжо почеш, кочам поро кумылан, пашаче, еш илышым пагалыше, икшывым йӧратыше лийын.
Ольга АНТРОПОВА.
Советский район, Кугунур ял.