Ик шер пырче воктек весе возеш, ик тасма дене вес тасма пырля ушнат я шÿртö-влак оҥго почеш оҥгым ешарат… Тыге мастар еҥын кидешыже öрыктарыше арвер-влак шочыт. Нуно чоным куандарат, илышышкына йомакысе шÿлышым пуртат.
Людмила Матвеева 30 ий Йошкар-Оласе 3-шо номеран школышто технологий предметым вÿда, тыгак йоча-влакым сÿретлаш туныкта. Тыгай корным Людмила Ионовна чон йодмо почеш ойырен налын, изинекак технологийым туныктышо лияш шонен.
– Йоча-влак дене пырля эре мом-гынат уым шонен луктына, шонымынам пырля шуктена. Ты шотышто пашам мылам поснак келша. Мый кидпашалан шкежат школ пагытыште шÿмаҥынам. Яра жапыште эре пÿчкедем, пижыктылам, ургем ыле. Тыгодым ыштыме арверем весын деч ойыртемалтше манынак тыршенам. Кызыт йоча-влакым тыге пашам ышташ кумылаҥден шогем, – ойла туныктышо.
Л.Матвеева бисер дене пидеш, пырчыважык йöн дене картине-влакым тÿрла, пушкыдо модышым урга, крючок дене салфеткым да модыш-влаклан тÿрлö вургемым пидеда. Эн йöратыме сомылжо – тыгыде шер (бисер) дене тÿрлö арверым ыштылаш.
– Бисер дене изи да кугу модыш, картине, кулон ден шÿшер-влакым пидам. Бисер дене шкемым веле огыл, илыме веремат сöрастарем. Мутлан, пеледыш-влак. Нуно тыгай мотор лектыт, а эн сайже – нигунам огыт лывыжге. Мый шер дене ыштыме пеледышым илыше саскан аралтышыже манын лÿмдем.
Кимдмастарым мо кумылаҥден шога? Людмила Ионовнан ойлымыж почеш, моторлык чыла вере уло. Пÿртÿсыштö мом ужына – кече, канде кава, пушеҥге да пеледыш-влак – чылажат кумылым тарватыше, чоным вÿчкышö улыт. Йыр улшо сылнылыкым ужмеке, ты юзо шÿлышым кидпашаш пыштыме шуэш. Тыге туныктышо у деч у мотор арвер-влакым ышта.
Паша веле огыл
Л.Матвеева ий еда Колумб лудмашыште жюриште лиеда, пытартыш кок ий Марий Элыште инвалид ден начар тазалыкан еҥ-влаклан эртаралтше «Абилимпикс» чемпионатыште эксперт лийын. Тудын кидпашаже-влакым Т.Евсеев лÿмеш Национальный тоштерыште посна ончерыш чумырымо ыле. Калык прикладной сымыктыш тоштерыште Людмила Ионовна мастер-классым эртарен. Кидмастар верыште ок шинче. Шке тунемшыже-влакым тÿрлö конкурслаште участвоватлаш кумылаҥда, пашаштым ярмиҥгалаш лукташ тырша.
– Йочалан кидпаша – яра жапым эртараш йöн веле огыл. Арам огыл «Кид тарванылеш гын, вуйуш пойдаралтеш» маныт. Икшыве-шамыч модмо семын шке кидпашаштым ыштат, мо нунылан келша, мо уке, ойыркалат. Тыге шке шонымашыштым ончыкташ тунемыт. Шерым погат ма, тÿрым тÿрлат але ургат – эреак чытыше да тÿткö лийман. Ласкан шинчен кертман. Тиде йоча-влакым лыпландараш полша. Нуно шкеныштым сайын кучаш тунемыт, арулыкым йöратыше, моторлыкым ужын моштышо лийыт. Тыгодымак шонкалымышт, фантазийышт вияҥеш, – манеш туныктышо.
Марий калыкын ойыртемже
Людмила Ионовна урокым эртарыме жапыште кид дене тÿрлö арверым ышташ туныктымо годым йоча-влаклан марий калыкын илыш-йÿлаже, тÿвыраже нерген каласкала. Тыглай ойлымым икшыве раш шарнен огеш код. Но марий тувыран курчакым кагаз дене ыштен ончымеке, марий тÿран салфеткым тÿрлымеке але аралтыш арверым ямдылымеке, икшывылан чылажат чонышкак возеш. Тудо марий калыкын ойыртемжым шижаш тунемеш. Тыге йоча-влак шочмо кундемыштым йöраташ, калыкым пагалаш тÿҥалыт.
Курчак – аралтыш
Кид дене ыштыме кажне арверыш ыштыше еҥ шке чон кумылжым пышта. Л.Матвеева пашаже-влакым чонемын ик ужашыже манеш. Тыгодым тудо сÿретын, тÿрын, модышын вийышт лийын кертеш манын ÿшана. Поснак курчак-влакын юзо улмышт нерген ойла. Теве, «Столбушка» курчакым налаш. Озажын ойлымыж почеш, тудо суртым да тушто илыше-влакым осал вий, локтымаш да тÿрлö туткар деч арален кертеш, илемышке пиалым савырен кондаш полша. Тидлан ÿшанаш гына кÿлеш.
