«Кажне ялыште старосто лийшаш»

Элгӧргӧ политике, верысе шкевиктемым (самоуправлений) вияҥдымаш да юстиций министерстве республикыштына 2017 ий годсек пашам ышта. Икымше кечыла гычак тудым самырык министр Михаил Викторович Данилов вуйлата. Тудын дене ме кодшо кечылаште вашлийын мутланышна.

Михаил Викторович, министерстве могай пашам шукта?

– Элгӧргӧ политике республикысе мер да политике илыш дене чак кылдалтын. Тиде – мер организаций, политический партий-влак дене пашам ыштыме, социально-политический илышым ончылгоч ужын моштымо паша. Эше ик направлений – верысе самоуправленийым вияҥдымаш. Тыште ме верысе администраций-влаклан пашаштышт нормативный регулирований шотышто тӱрлӧ йодыш-влак дене полышым пуэна. Тыгак нормативный акт-влакым ыштена.

Каласыман, верысе самоуправлений органлаште (верысе але район администраций-влак) кӱкшӧ квалификациян специалист-влак огыт сите. Тыштат ме нунылан эҥертыш улына.

Юстиций дене кылдалтше йодыш-влакым рашемдена. Нормативно-правовой акт-влаклан правовой экспертизым эртарена, нунын реестрыштым, регистрыштым шотыш кондена. Верысе орган-влак нормативно-правовой акт-влакым приниматлат, ме регистрыш пуртена. Тыге нуно федеральный данный базыш логалыт.

Эше республикысе загс системын пашажым эскерена да республикысе мировой суд-влакын аппаратышт дене пашам ыштена.

Ялысе калыклан мо дене пайдале улыда?

– Шукерте огыл ме территориальный общественный самоуправлений нерген законым илышыш пурташ полшенна. Таче тудо яллаште шукталтеш. Законодательный уровеньыште ял шотан илемын старостыж нерген законым лукмо. Тудын пашаже, полномочийже нерген возенна.

Министерствына кажне ийын тӱрлӧ конкурс-влакым увертара: эн сай муниципальный практике, эн сай территориальный общественный шкевиктем да молат.

Республикым вуйлатышын темлымыж почеш «Движения поддержки общественных инициатив» форум-влак районлаште эртаралтыт. Тушто чыла гаяк ял шотан илем тӱвыра, туныктымо, илыме верым тӱзатыме, еҥ-влаклан полшымо шотышто паша лектышыж дене палдара. Проект-влак республикысе форумлаште иктешлалтыт.

Ӱмаште августышто Курчак театрыште проект-влакын социальный ярмиҥгаштым эртарыме. Звенигово район администраций марий йомак-влакым арален кодымо, Оршанке район памашым тӱзатыме нерген проект-влакым конденыт. Советский район этнокультурный тематике дене пашам сайын ышта. Тушто мастарын мурышо кова-влак улыт. Нунат миеныт.

«Верысе инициативе-влаклан полшымаш» программе нерген мом каласен кертыда?

– Ме тудым Марий Эл Республикын промышленность, экономический вияҥмаш да торговльо министерствыж дене пырля шуктена. Экономике министерстве окса шотышто полша гын, ме общественно-информационный могырым пашам ыштена.

2021 ийлан программыш пураш манын, йодмашым тений сентябрь марте колтен шуктыман. Чыла документаций министерствын сайтыштыже уло.

«Верысе инициативе-влаклан полшымаш» программыш пураш шонышо еҥ-влак эн ондак инициативный группым погышаш улыт. Мыняр окса кӱлмым шотлыман. Вара районын мыняр оксам пуэн кертмыжым рашемдыман. Умбакыже пален налман: верысе калык окса але паша дене кузерак полшен кертеш? Спонсор лектеш гын, эшеат сай. Кӱлшӧ чумыр окса гыч 70-80 процентше республикын бюджетше гыч ойыралтеш.

Районлашке паша дене чӱчкыдын коштыда?

Районласе депутат-влакын сессийышкышт але тыглай еҥ-влак дене вашлияш чӱчкыдын лектын коштына. Южгунам ик кече коден.

Михаил Викторович, шкендан дене кӱчыкын палдарыза.

1979 ийыште Саратов олаште шочынам. Саратов кугыжаныш университетысе гуманитарный ден социальный науко факультетын политологий отделенийжым йошкар диплом дене тунем пытаренам. 2003 ийыште политологий дене кандидатлык, 2015 ийыште докторлык диссертаций-влакым араленам. Виктем органыш толмем деч ончыч кӱшыл шинчымаш системыште пашам ыштенам. Ешан улам. Кок эргым кушкеш. Иктыже школышто тунемеш, весыже йочасадыш коштеш.

Кузе самырык ийготышто министр лияш?

Правительствыштына министр-влак утларакшым кокла ийготан улыт. Налаш экономике министр Дмитрий Борисович Пугачёвым, ме тудын дене иктаҥаш улына. Ялозанлык министр Александр Анатольевич Гречихат 40 ийым гына эртыше.

Вий-куат, кугурак-влак деч тунемаш, опытым погаш кумыл уло гын, министр лияш лиеш.

Кузе шонеда, кундемыштына нелылык шуко?

Нелылык Российысе моло регионлаштат ситышын. Федеральный министерствыште кураторна уло – Российын чоҥымо паша, архитектур да ЖКХ министрже Владимир Владимирович Якушев. Марий Эл Республик правительстве, тудын дене каҥашен, социально-экономический программым ыштен.

Марий Элым вуйлатыше Александр Александрович Евстифеев республикна могай корно дене кайышашым ужеш. Вуйлатышын, правительствын тачысе кечылан тӱҥ задачышт – социальный сферым вияҥдымаш, социальный объект-влакым чоҥымаш: йочасад, школ-влакым да молымат. Пытартыш ийлаште республикыште тыгайже лийынат огыл. Ялысе медицине шотышто кугу программе илышыш пурталтеш.

Ончыкыжым шочмо велышке пӧртылаш шонымаш уло?

Кызытеш уке. Мылам Марий Элыште келша. Тыште илыше еҥ-влак поро кумылан улыт.

Ала марий йылмымат тунемаш тӱҥалында?

Йылмым палем манын каласен ом керт.   Но икмыняр шомакым ойлен моштем:  пагалыме йолташ-влак, пайрем дене, поро кече.

Элгӧргӧ политике, верысе шкевиктемым вияҥдымаш да юстиций министерстве шукерте огыл ышталтын гынат, паша лектышыже шуко. Тудо оласе калыкын гына огыл, ялысе еҥ-влакынат илышыштым саемдаш полша.

Районлаште илыше еҥ-влаклан каласыме шуэш: «Верысе инициативе-влаклан полшымаш» программыш ушныза. Йодышда лектеш гын, министерствыш йыҥгыртен але министерствын сайтышкыже, соцкыл лаштыкышкыже серышым колтен кертыда. Михаил Викторовичын ойлымыж почеш, ик серышат вашмут деч посна ок код.