7-13 октябрь – Психический тазалыкым аралыме арня.
Республикысе психиатрический эмлымверысе пашан тӱҥ шӧрынжӧ – черлыеҥ-влаклан реабилитацийым эртараш. Ты сомылым социальный паша шотышто специалист-влак врач-психиатр, медицинский психолог, паша терапий да лечебный физкультур дене инструктор-шамыч дене пырля шуктат.
Психиатрический стационарыште эмлалтше-влакын социальный реабилитацийыштым психический чер-влакым комплексно эмлымашын тӱҥ ужашыжлан шотлыман. Тудо социальный функций-влакым уэш шукташ тӱҥалаш, черлыеҥын илыш качествыжым саемдаш, калык коклаште лияш полша.
Республикысе психиатрический эмлымверыште черлыеҥ-влакын реабилитацийышт нерген тусо социальный паша шотышто специалист Валентина Поздеева (снимкыште) каласкала.
Реабилитаций молан полша:
– йомдарыме моштымашлан уэш тунемаш;
– у условийлан тунем шуаш (икымше гана черланыше-шамычлан);
– ятыр сомылым шке ышташ тӱҥалаш (вес еҥ дене кутыраш, сурткӧргысӧ сомылым шукташ тунемаш);
– эмлымверыште ончыкыжым уэш эмлалтме деч утлаш;
– черын кузе палдырнымыже да тыгай годым шкем кузе кучымо нерген палаш.
Социальный реабилитацийын тӱҥ ужашыже-влак:
– Социальный дезадаптаций шотышто рашемдаш.
Черлыеҥын мом ыштен кертмыжым умылаш, шкенжым шке ончен сеҥымыжым, ешыже да воктеныже улшо-шамыч дене кылым кучымыжым тергаш.
– Реабилитаций шотышто индивидуальный программым ямдылаш.
Черлыеҥын диагнозшым шотыш налын, врач да медицинский психолог-влак, социальный паша шотышто специалист-шамыч посна планым ыштат. Тушко реабилитаций цельым, тӱрлӧ йӧным пуртат, черлыеҥын социальный картыжым ыштат.
– Социально-психологический полыш.
Кутырымым саемдаш да икте-весе коклаште лекше умылыдымаш деч утлаш полша. Группышто пашам ыштыме – кугу шӱкалтыш, тыгодым икте-весе дене кылым муаш, шке шонымашым луктын каласаш туныктат. Ты этапыште медицинский психолог кугу рольым модеш.
– Еш да лишыл еҥ-шамыч дене паша.
Черлыеҥ дене кылым ышташ, тудлан психологий полышым пуаш да кризисный ситуаций деч утлаш тудын ешыжым туныктат, тыге стресс ок лий, да черлыеҥ дене кыл саемеш.
– Тыглай илышыште шкем шке ончаш туныкташ.
Социальный реабилитаций йӧн:
– психотерапий (посна да группо дене);
– усталык да паша терапий;
– социальный тренинг;
– психообразований.
Тыгай реабилитацийын ик эн тӱҥ ужашыжлан психообразованийым шотлыман. Программылаште черлыеҥым да тудын лишыл еҥже-шамычым психический расстройство дене палдарат, тудым эмлыме тӱрлӧ йӧн нерген каласкалат, шкалан шке полшаш да тазалыкым эскерен шогаш туныктат.
Психообразованийын цельже-влак:
– Чер нерген утларак палдараш. Черлыеҥлан черын молан вияҥмыже, кузе эртымыж нерген ойлат, тыге тудо эмлалташ кӱлмым умыла.
– Шкем кидыште кучаш да симптом-влак талышныме годым кузе лияш туныкташ. Черлыеҥлан палыман: койышышто иктаж вашталтышым (малыме, кочмо, кумыл шотышто) ончычрак пален моштымо эмлалтме годым сайын полша.
– Врач дене пырля «тыршаш» тараташ. Черлыеҥ-влак эмлалтмын кӱлешлыкшым шукыж годым огыт умыло да эмым йӱаш але терапийым эрташ тореш улыт. Психообразований врач да черлыеҥ коклаште ӱшанле лиймын, тыгак шке тазалык шотышто вашталтыш нерген врачлан жапыштыже каласымын кӱлешлыкшым умылтара.
– Черлан кӧра лекше тургыжланымашым да депрессийым шагалемдаш. Черлыеҥ шке черже нерген пала гын, тудо пешыже ок лӱд, диагностике да терапий годым лекше нелылык деч утлен сеҥа.
– Социальный навыклан туныкташ. Программе-влак еҥ-влак дене кылым муын моштымылан тӱткышым ыштат.
Социальный реабилитацийын эше ик кӱлешан ужашыже – усталык. Тушко усталык пашашке ушнымым веле огыл, черлыеҥ-влаклан пайремым, ончерым, конкурс-влакым эртарымым, тыгак книгам лудмым, фильм-влакым ончымым, ӱстембал модыш дене модмым пуртыман. Стационарыште кужу жап эмлалтше-шамычлан тиде поснак кӱлешан.
Социальный реабилитацийын пытартыш ужашыже – социально-правовой тренинг, тудым социальный паша шотышто специалист группо дене эртара. Пенсионный паша, йомдарыме документ-влакым уэш ыштыме, ыштыш-кучышым шотыш кондымо, каныш шотышто йодыш-влакым рашемдат. Тыгай тренингыш черлыеҥ-влак кумылын коштыт, вет тушто кажне кечын вашлиялтше нелылык гыч лекташ туныктат.
Марий Элысе Тазалык аралтыш министерствын материалже негызеш ямдылыме.
Министерствын архивше да https://www.freepik.com/ сайт гыч налме фото-влак.