Ача-авалан икшывым у тунемме ийлан кузе ямдылыман? Школыш кошташ тӱҥалше йочан тазалыкше шотышто могай нелылык лийын кертеш? Нине да моло йодышлан вашмутым Йошкар-Оласе 4-ше номеран йоча поликлиникын педиатрический пӧлкажым вуйлатыше В.А.Парфёнова пуа.
В.А.Парфёнова Морко район Октябрьский посёлкышто шочын-кушкын. Ончыч шке посёлкысо школышто, вара Йошкар-Оласе 18-ше номеран школышто медицинский классыште тунемын. Киров оласе медакадемийым 2013 ийыште тунем пытарен. Озаҥ оласе медакадемийыште «Педиатрий» профиль дене интернатурым эртымеке, Йошкар-Оласе 4-ше номеран йоча поликлиникыш пашаш толын. «Тиде поликлиникыште практикым эртенам, садлан пашашкат лач тышке толаш шоненам ыле. Йоча-влаклан полышым пуаш келша, изи аза-влакым поснак йӧратем. Ача-ава-шамыч денат кутыраш, нунылан тӱрлӧ каҥашым пуаш келша», – манеш Вероника Андреевна.
Поликлиникысе педиатрий отделенийым В.Парфёнова кумшо ий вуйлата, неле черан йоча-влак шотышто консультацийым эртара, нуным федеральный медицинский рӱдерлаш колтымо шотышто пашам шукта. Тыгак участковый педиатр-влакын пашаштым терга да моло сомылым виктара.
– Ончычсо дене таҥастарымаште кызыт ача-ава-влак шке икшывыштым врач деке приёмыш чӱчкыдынрак коштыктат, педиатр але вес специалист дек черет эре кугу. Тидыже икшыве-влакын чӱчкыдынрак черланымышт дене кылдалтын але кугыеҥ-влак шке йочаштын тазалыкышт верч утларак тургыжланат?
– Тиде утларакшым документаций дене кылдалтын. Йочан нер йогымым тӧрлаташ педиатр лияш ок кӱл. Но икмыняр кече мӧҥгыштӧ эмлалт эртарымеке, икшывым школыш але йочасадыш тӧрланыме нерген справке деч посна огыт пурто. Кызыт ача-ава-влак йоча чер нерген шукырак палат, нуно шуко лудыт, садлан, нелылык лийын кертме деч шекланен, приёмыш толашак тыршат. Йоча-влак чӱчкыдынрак черланыме дене огыл, ача-ава-влакын тидлан утларак тӱткышым ойырымо дене поликлиныште черет эре уло манын кертам.
– Кеҥеж каникул годым поликлиникыш толшо шагалемеш? Тиде пагытыште могай чер утларак вияҥеш?
– Кеҥежым икшыве-влак шуэнрак черланат. Поликлиникысе коридор-влак пустаҥыт. Йоча-влак прививкыш толын каят але аза-влакым плановый приёмыш кондат. ОРЗ да ОРВИ чер-влакат кеҥежым куштылго формо дене эртат. Игече сай, яндар южышто организм вашкерак паремеш. Но кеҥеж тургымышто шоло инфекций писын шарла. Мӧҥгыштӧ эмлалтме дене серлагаш ок лий, вет организмлан вӱд ситыдымаш кугу эҥгекым конден кертеш. Тӱрло пакчасаскам мушде кочкына але кидым мушкаш мондена. Тыге сальмонеллез да моло чер шарлат. Июнь тӱҥалтыште аллергик-влак поснак орланат. Август-сентябрь – энтеровирусный инфекций шарлыме жап.
– Йочан ниможат ок коршто гын, педиатр дек приёмыш толман мо?
– Талук марте йочам кажне тылзын тергена. Ик ий деч вара – кварталлан ик гана. Кок ий деч вара йочам пел ийлан ик гана педиатр дек приёмыш кондыман.
– Иммунитетым пеҥгыдемдаш D витамин кӱлмӧ шотышто поснак шуко колалтын. Ты витаминым йӱман але кечыште коштмо дене серлагаш лиеш?
– Тазалыкым аралыме тӱнямбал организацийын темлымыж почеш, D витаминым идалык мучко йӱман. Регионыштына кече пеш виян ок ырыкте, садлан йоча-влаклан ты витаминым идалык мучко йӱктыман, кеҥежым дозировкым иземдыман. Но тидым педиатр дене каҥашен гына ыштыман. Организмлан ты витамин ок сите гын, рахит чер вияҥеш.
Шукерте огыл поликлиникышкына ик подростко полышым йодын толын. Тудын иммунный системыже начар лийын, рвезе эре черланен. Тергымашым эртарымеке, D витамин ситыдымаш нерген пален налынна.
Иммунитетым пеҥгыдемдыме шотышто шуко ойлат. Генетике дене айдемылан могай иммунитет пуалтын, кеч мыняр витаминым йӱ, тудо утыждене пеҥгыде ок лий. Иммунитетым пеҥгыдемдыше юзо таблетке уке. Капкылым тӱрлӧ йӧн дене шуарыман: пайдале кочкышым кочман, спорт дене кылым кучыман, утларак яндар южышто коштман.
– Кызыт йоча-влак телефон, моло гаджет дене ятыр жап шинчылтыт. Гиперактивный икшыве-влак нерген шукын ойлат. Нине кок факт икте-весе дене кылдалтын?
– Гиперактивность неврологий дене кылдалтын, тыгай икшывылан вниманий ок сите. Но йоча вет ик верыште шып шинчышаш огыл, тудо чулым лийшаш. А кунам тудо нечкышлана, телефоным поген налмеке, шорташ тӱҥалеш, тунам ача-авалан тургыжланыман. Телефоным икшывылан суткаште пел шагат деч шуко жаплан пуыман огыл. Шуко жап телефонышто шинчыше йоча удан кутыра, тидын шотышто шке таҥашыж деч вараш кодеш. Вет телефон дене шинчылтмыж годым тудо ок мутлане, тыгак йот йылме дене мультфильмым онча, мом тушто ойлат, ок умыло. Садлан икшывыдам тӱрлӧ модыш дене модыктыза, жапым пырля эртарыза.
– Школ марте кок арня веле кодын. У тунемме ийлан ача-аваланат, йочаланат кузе ямдылалтман?
– Икымше классыш кайышаш икшывылан умылтарыман: ынде тудо йочасадыш огыл, школыш кошташ тӱҥалеш, садлан ответственныйрак лийман. Моло йоча, туныктышо дене шкем кузе кучыман, школышто могай нелылык лийын кертеш, каласкалыман. Ача-ава-влак школыш коштмо жаплан келыштарыме режимым кызытак пуртышаш улыт.
Ятыр ача-ава йочажым школ деч ончыч психолог дек приёмыш наҥгая. Йоча школлан ямде огыл гын, ик ийым чыталташат лиеш.
– Икымше классыш кайыше йочам иканаште икмыняр кружокыш, секцийыш коштыктымо нерген мом каласен кертыда?
– Икшыве йоча улмыжым мондышаш огыл. Паша практикыштем иктаж вич тыгай случайым палемден кертам. Ача-ава йочаштым иканаште шуко кружокыш коштыкташ тӱҥалыныт, а вара икшывын неврологий могырым нелылык тӱҥалын. Тыгай кружок ача-авалан огыл, эн ончыч икшывылан келшышаш. Садлан шке ньогадам колышташ тунемза. Йоча модынат, каненат шуктышаш.
Икымше классыш кайыше йоча дене поснак тӱткӧ лийман. Организмлан такшат стресс логалеш. А ача-ава тудым ешартыш занятийлаш коштыктат. Тыгай годым тӱрлӧ чер вияҥын кертеш. Йочан нерже йога, логарже коршта, чӱчкыдын черланаш тӱҥалеш – тыге организм тӱрлӧ нелылык деч шкенжым арала.
– Педиатр семын ача-ава-влаклан могай тыланымашда лиеш?
– Ешыште ваш умылымаш, ласкалык озаланышаш улыт, йоча вурседылмаште кушшаш огыл. Икшыве дене кутыраш ида ӧркане, иктаж сомылым пырля ыштыза. Йоча палышаш да шижшаш: кеч-могай ситуацийыште ача-аваже тудын пелен улыт, эре полшат. Йӧратымашдам йочалан ончыкташ ида ӧр.
– Тау, Вероника Андреевна.
В.Парфёнован альбомжо гыч налме фото.