3-5 октябрьыште Марий Элыште «Калык вургем пайрем унала ӱжеш» Российысе тӱвыра да сотемдарыше проект почеш паша шолын.
Организатор-влак (Марий Эл Республикысе Тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерстве полшымо дене «Интеллектуал» тӱвыра да увер рӱдер», Республикысе калык усталык да культурканыш паша шотышто шанче-методике рӱдер) участник-шамычлан моткоч поян программым ямдыленыт. Икымше кечын мероприятий-влак Йошкар-Олаште эртаралтыныт гын («Калык костюм художественный национальный стильын негызше семын» научно-практический конференций лийын, тыгак «Калык вургеман курчак» ден «Национальный костюмлан аксессуар» номинацийлан участникышт ончерым чумыреныт), кокымшо кечын Звенигово олаш кудалыныт. Тусо мастарлык пӧртыштӧ да «Мечта» тӱвыра да каныме рӱдерыште усталык лабораторий пашам ыштен, теорий да практике занятий-влак лийыныт, участник-влак шке вургем коллекцийыштым ончыктеныт.
А шуматкечын, 5 октябрьыште, Йошкар-Олаште Национальный тӱвыра пӧртыштӧ «Российысе калык-влакын национальный костюмышт – кызытсе илышыште» да «Национальный костюм – этноблогер ден фотограф-шамычын шинчашт дене» темыла почеш «йыргешке ӱстел» эртаралтын. Ленин лӱмеш тӱвыра полатыште проект почеш пашам гала-концерт дене мучашленыт, сеҥыше-шамычым палемденыт.
Тений фестиваль-конкурсыш Российысе 16 регион гыч 30 наре коллекцийым конденыт. Кажне калыкын – шке йӱлаже, тӱвыраже, вургемже. Костюм-влакым ончет да Российын кумда да нимучашдыме улмыжым шижат да умылет. Тыгай годым Шочмо элна верч эшеат чот кугешнет.
Сеҥыше-влакым икмыняр номинацийыште палемденыт. I, II, III лауреатан диплом дене пырля кубок семын шке кид дене ыштыме пу курчакым кучыктеныт.
«Этнографический костюмын репликыже» номинацийыште I степенян дипломым Звенигово мастарлык пӧртын специалистше-влак Надежда Майкова ден Ирина Чугуновалан пуэныт.
«Еш костюм» номинацийыште Ямал-Ненец АО-со Ямал район Новый Порт села гыч Елена Худи икымше вер дене палемдалтын.
«Кызытсе жаплан келыштарыме авторский костюм» номинацийыште икымше – Карелий Республикысе Петрозаводск ола гыч Александра Антонова «Живая нить» коллекцийже дене.
«Сценылык костюм» номинацийыште – Киров ола гыч Галина Шубинан «Жемчужинки России» коллекцийже.
«Национальный вургеман курчак» номинацийыште Хант-Манси АО-со Ханты-Мансийск ола гыч Мария Эккерт ойыртемалтын.
«Национальный костюмлан аксессуар-влак» номинацийыште I лауреатан дипломым Константин Гавриловлан (Йошкар-Ола историй тоштер, «Царёв-город» калык фольклор коллектив) кучыктеныт.
Гран-при – Удмуртий Республикысе Алнаш села гыч Рябчиковмыт еш мастерскойлан.
Надежда Геннадьевна ты фестиваль-конкурсыш нылымше гана ушнен гын, Дмитрий Дмитриевич – кокымшо гана. Но еш мастерскойыштын паша лектышышт дене ты мероприятийыште икымше гана участвоватлат.
– Пелашем дене пырля национальный вургеман курчак-влакым ямдылена, йолчиемым Дмитрий келыштара, мый вургемлан вуйын шогем. Пелашем тыгак ний дене тӱрлымат пидеш: йыдалым, котомкам, корзиҥгам, сумкам да молымат. Кидпашам ыштен моштымо мастарлыкше ача-аваже, коча-коваж деч куснен. Ешым чумырымыланна – 35 ий, вич йочан ача-ава улына. Дмитрий ончыч школышто пашам ыштен, мый – мастар пӧртыштӧ. А кызыт коктыгат сулен налме канышыште улына. Туге гынат школыш, тӱрлӧ мероприятийыш лектын коштына, мастер-класслаште йоча ден кугыеҥ-влаклан моштымашнам пуэна.
Москосо «Галактика» самырык-влаклан рӱдерын «Родная сторона» этностудийын участникше-влак икымше гана ты фестиваль-конкурсыш ушненыт.
– Коллекцийна «Красный стан» маналтеш. Ты вургемым Воронежский губернийысе Нижнедевицкий уездыште сӱан деч вара эрлашыжым чият.
Мероприятий икте-весе коклаште опыт дене пайлалташ, ум пален налаш, моло участник-влакын пашаштым ончалаш йӧным ышта. Сеҥышыш лекме огыл гынат, тышке ушнымыжак мом шога, – ойла коллектив вуйлатыше Вера Шестакова.
Удмуртий Республик Воткинский район гыч участник-влакат фестиваль-конкурсыш икымше гана толыныт. Коллекцийышт «Дэрем даур» («Вургем курым») маналтеш.
– Перевозное селаште илена. Тушто ме, удмурт-влак, «Капчи мылкыт» еш клубым чумыренна. Мурена, куштена, сценке-влакым шындена. Тений дефилемат ямдыленна – шке районышто илыше ожнысо калык вургем негызеш ургенна.
Коллекцийыштына – ийготым шотыш налын ямдылыме костюм-влак: ӱдырын, вуеш шушо ӱдырын, самырык , кыдалаш ийготан да илалше ӱдырамаш-влакын. Пӧръеҥ-влакынат – тыгак. Тӱсым шымлен ончалаш гын, костюмышто охра (нарынче тӱсын ойыртемже), йошкар, ужар, кӱрен тӱс – утларак. Коллекцийыште ончыктымо вургемым кодшо курымын икымше пелыштыже чиеныт, – манеш коллектив вуйлатыше Елена Ложкина.
Авторын, М.Скобелевын да Е.Никифоровын фотошт.