Чодыра – мемнан тӱҥ поянлыкна. Пушеҥгылан кӧра чоҥымо материал, кагаз, семӱзгар да тулеч моло арвер дене пайдаланена. Но чодырам ямдылымаш – моткоч неле да лӱдыкшӧ паша. Кӧ вара чодыра пашаште тырша? Тудо могай сомылым шукта? Нине йодышлан вашмутым кычалаш манын, ик кечын Александр Петухов дене мутланышна. Тудо ынде ятыр ий чодыра пашам шукта.
Удмурт мландыште
Александр Петухов У Торъял район Ӱлыл Кожлаялыште шочын-кушкын. 9 классым Кузнеч кыдалаш школышто тунемын, вара – У Торъял посёлкысо 10-11-ше класслам. Военкомат гоч автослесарьлан, автоэлектриклан тунем лектын.
– Республик мучко «Акашево» чыве фабрикым чоҥымо годым бетоным заливатлаш коштынам, тыгак каркасымат ыштенам. Но паша койын шагалемын, сандене изаммыт чодырам руаш ӱжыныт. Тыге ынде 10 ий наре иза-шольым-шамыч дене пырля чодыра пашаште тыршем. Специальность дене мый крежеровщик-точковщик улам.
Пашаште пушеҥгым кубометр дене йӧрыктат. Тидлан мый пушеҥгым точковатлем: рулетке дене диаметрым висем да чия дене палемдем. Вара ты пушеҥгым вальщик-шамыч йӧрыктат. Пушеҥге айдеме ӱмбак йоралт ынже кай манын, «чодырам пӱчкыт, каяш огеш лий» знакым шындена да шкежат лӱдыкшыдымылык шотышто техникым эскерена, – палдара А.Петухов.
Кызыт Александр Иванович Удмурт мландыште тырша. Пӧръеҥ тыгак –трактористын тӱҥ полышкалышыже. Тракторым тӧрлаш, пашалан ямдылаш полша.
Ик кечыште – 10 меҥге утла
Чодыраште идалык мучко пашам ышташ огеш лий, ночко толмеке, март мучаште, пашаеҥ-влак чодыра гыч лектыт. Уэш 9 май деч вара веле пурат. Пашам вахте йӧн дене ыштат: 3 арня – чодыраште, ик арня – мӧҥгыштӧ.
– Кече кужун шуйнымо годым пашам 5 шагат эр гыч 19-20 шагат марте ыштена. Кечываллан гына каналташ, кочкаш шогалына. Мыняр кубометрым ыштет, тунар пашадарым налат. Сандене кече мучко 10 меҥге утла кошталтеш. Ночко игече годым пашам ышташ эн неле. Чодырам лукмо годым, КамАЗ-влак лавыраште пижыт, сандене нуным шӱкашна логалеш. Ямде чодырам Марий Элыш пилорамыш колтат да оҥам шелыктат.
Пушеҥгым руэн пытарымеке , ме шке паша вернам эрыктен кодена, вара ты мландым куралыт, у пушеҥгым шындат, поснак кожым, лыстанвӱнчым да пӱнчым. Нӧшмым Удмурт лесничестве пуа. Эрыктыме деч вара ондак меат нӧшмым ӱдена ыле, кызыт ты сомылым весе-шамыч шуктат, – ойла Александр Иванович.
Чодыра пашаеҥ-влак вагонщикыште илат. Кочкаш шолташ газплиташт уло, мушкылташ лӱмын монча-палаткым налыныт. Телефоным зарядитлаш аккумулятор дене пайдаланат.
Чодыра пашаеҥ-влак 15 сентябрьыште профессионал пайремыштым палемдат. Александр Ивановичлан да моло чодыра пашаеҥлан тазалыкым, у сеҥымашым тыланена.