Подростко-шамыч чылажымат чон вошт колтат. Тидлан кӧра нунын депрессий чӱчкыдын лиеда. Могай амал самырык ӱдыр-рвезе-влак коклаште тыгай кумыллан ылыжаш амалым луктеш? Кузе тудын деч шкем шекланыман да аралыман? Тидын нерген Йошкар-Оласе 7-ше номеран школын педагог-психологшо Любовь Вячеславовна Каяткина умылтара.
Тидын шотышто эн ончыч ача-ава-влаклан теве мом палыман: депрессий — тиде чер, тудым врач-психиатр пеҥгыдемда. Сандене икшывылан жапыштыже комплексный, профессиональный эмлалтмашым палемда. Пытартыш жапыште подрстко-влак колаште депрессивный состояний чынжымак чӱчкыдын вашлиялтеш. Тидлан тыгай амал-влак лийын кертыт.
- Кушмо семын подросткын организмыштыже гормональный вашталтыш лиеш. Тудыжо психикымат тарвата, тыгодым кушшо икшывын тидын шотышто стабильность манмыже але пеҥгыдемын шуын огыл. Тыгак тидын годым эше иктаж неле ситуаций дене тӱкна гын, депрессийлан вияҥаш амал шочеш.
- Лишыл еҥым йомдарымаш але илышыште вашлиялтше вес йӧсылык.
- Ешыште иктаж-кӧн депрессий лийын гын, тылеч вара йочан тазалыкшым эскерыман да специалист дене тергыман.
- Ик ола але эл гыч весышке илаш куснымаш подрсткылан кугу стрессым конден кертеш. Тыгодым подросткылан у вер деке тунемман, у йолташ-влакым кычалман. Тошто йолташ-влак верч колянымаш подросткын чонжым кӱрыштын кертеш, ача-авалан тӱткырак лийман.
- Шке таҥаш ӱдыр-рвезе-влакын мыскылымыштлан (интернет гочат), индырымыштлан кӧра.
- Икымше йӧратымаш шонымо семын огыл эрта гын.
Депрессий марте подросткым шукташ огыл манын, ача-ава-влаклан нунын дене мутланаш тунемман. Йочан чоныштышжо мо ышталтмым шижман. Тидлан йолташ лийман, тӱрлӧ темылан мутланаш ӧрман огыл. Тыгак тазалыкыштым эскерыман.
Икшывын депрессивный состоянийште улмыжым тыгай вашталтыш-влак шижтарат:
- Шагал але шуко кочкеш. Утыждене шере кочкышлан толаша.
- Омыжо уке але, мӧҥгешла, эре малымыже шуэш.
- Кунам йӧратыме сомылжо деке интерес йомеш. Нимоат тудым огеш куандаре.
- Шкенжым эскерымым чарна. Еҥ-влак коклаште мом чийымыжым, шкенжым кузе кучымыжым ок шеклане.
- Чӱчкыдын вуйжо але мӱшкыржӧ коршта. Врач дене тергымашым эртыме годым чер огеш палдырне гын, тудын депрессий лийын кертеш.
Подросткым депрессий ынже лий манын, ача-ава-влакым шке икшывышт деке утларак тӱткӧ лийман.. Любовь Вячеславовнан ойлымыж почеш, ты чер икшывым суицид мартеат шуктен кертеш але тидым ышташ шонымашым ылыжта. Тидыже эн шучко! Садлан ача-ава-влаклан икшывыштын койышыштыт иктаж вашталтышым ужыт гын, профессионал-влак деке обратитлалташ ӧрман огыл. Кӱлеш жапыште сай полышым пуымаш тӱрлӧ осал паша деч утарен кертеш. А тыгай марте шукташ огыл манын, шке шочшылан кеч-могай ийготыштат эн ӱшанле ача, ава, йолташ лийман!