Советский район Кукмарий ялыште лийме годым амалкалче Валентина Аркадьевна Прозорован «Меркурий» кевытше воктене чарнышна. Оза паша верыштыжак ыле да мемнам поро кумылын вашлие.
Еш сомыл
Кукмарийысе ты кевыт ял калыкым ынде 26-шо ий тӱрлӧ сату дене куандара. Шуко еҥ деч тысе пашаеҥ-влакын тамле киндышт нерген ятыр гана колынам ыле. А ты гана кӱэштме когыльыштым, пельменьыштым тамлышна. Чынжымак, тутло.
Кеч-могай посна пашам ворандараш полшышо да умылышо еш кӱлеш. Эн ончычак Валентина Аркадьевналан пелашыже да кок эргыже кугу ӱшан улыт. Кондитер да моло сомылым мастар ӱдырамаш-влак смене дене шуктат.
Ондак мини-пекарньыште киндым кӱэштыныт. Вер изираклан кӧра Кукмарийыште тудым ыштымым чарненыт. Сандене Спартак эргышт амалкалче семын Советскийыште пекарньым почын. Тушто торык когыльым да пельменьым ыштыме посна цехат уло. А Николай эргышт – фермер. Кодшо ийын пасушто икымше гана ковыштам ончен куштен.
Шочшышт ешышт дене Йошкар-Олаште илат, а пашам шочмо кундемыштышт ворандарат. Николай Ялозанлык министерствын пуымо грант окса дене тракторым налын, Шуймучаш ял воктене мландым айлен. Тений пареҥгым але эше вес пакчасаскам ешараш шона.
– Эргына-влак ала пашаче кумыланак улыт, ала тидым ышташ таратен шогенам, да сомыллан кыртменак пижын тыршат, – манеш марий амалкалче.
Кузе тӱҥалме?
Валентина Аркадьевнан мутшо почеш, ондак ты кундемыш свежа киндым конден шуктен огытыл. Сандене кевытым почмо деч вара вигак пекарньым келыштареныт. Эн ончыч, кид дене руашым нӧштылын, 24 сукырым пыштеныт.
Варажым батонымат, венокымат, ромашкымат ыштеныт. Но шогылташ шыгыр лийын. Кызыт киндым кӱэштме паша Советскийышке куснен. Валентина Аркадьевна суапле шонымашышкыже шуын: кечывал марте тӱрлӧ кевытлашке свежа кочкыш сату миен шуэш.
Ондак могай ялыш сатум наҥгайымым шке кычалыныт гын, ынде амалкалче тамле чесше дене республикыштына палымыш савырнен. Поснак кеҥежым шукырак йодмашышт лиеш, южыштлан «Огына керт» манашыштат логалеш. Кеч ик йӱд смене 2500 марте изи когыльым кӱэштеш.
Брендышт – уржа когыльо
– Калык утларакшым мом налеш? – йодым Валентина Аркадьевна деч.
– Ме кова-авана семынак уржа когыльым ыштена. Тушко шылым, шӱрашым, пареҥгым да шоганым пыштена. Лач кугытшым гына ожнысо деч иземденна.
Тыгыде да кугурак шергом когыльылан ковыштам пӱчкедена, шӱрашым пыштена. Тыгак тудым комбо, лудо але сӧсна коя тамлештара. Меже кумшыжым пыштена да, тутлырак лийже манын, фаршым ешарена. Вет чыла рецептшым шке кычалына, мом-гынат эре уэмдена. Моло когыльымат, пиццымат еҥ-влак наледат. Лишыл жапыште уржа руаш денак, кӧргыш йошкарушмен ден поланым пыштен, когыльым ышташ тӱҥалаш шонем.
А йоча жапыштем авамын кешыр ден макым пыштен ыштымыжым йӧратен кочкынам. Тудын тамжым тачат шарнем. Тыште руаш вестӱрлырак лийшаш. Чон тыгайым ышташ шона, но але ты пашаш миен шуын огынал.
Тӱрлӧ вере да тӱрлӧ семын
Мийымына годым тыгыде когыльым кӱэштыт ыле. Нуным пелашыже ден эргыже йодмаш почеш утларакшым Кужэҥер, Советский районлашке да У Торъял ден Медведево районлашке южо верыш шупшыктат.
Кукмарий деч посна Прозоровамытын пошкудо Пивактын почиҥгаште, тыгак Колыгудо ялыште да Советский посёлкышто кочкышым ужалыме кевытышт уло.
Валентина Аркадьевна – профессийже дене товаровед. Калькуляций иканаште ок ышталт. Бухгалтер шотлен пуа, а варажым тидым тӱрлӧ семын ыштен ончат да ик шонымашке толын шуыт.
Озавате семын В.А.Прозорова шкежат кухньышто уло кумылын шогылтеш. Тидын нерген тудо тыге каласыш:
– Мый мӧҥгыштем мелнам кӱэшташ йӧратем. Тыгак чӱчкыдынак команмелнам ыштем. Шешкым-шамычат полшат, нунат тунем шуыныт. Туарам, салмамуным эргым-шамыч ден уныкам-влак куанен кочкыт.
А пекарньыш каравайым да кугурак когыльым заказатлат гын, туддене Валентина Аркадьевна шкеже шогылтеш. Такшым ик рецепт почеш шуко когыльым кӱэштме деч ончыч еҥ-влаклан тамлен ончаш пуа да шонымашыштым, ойыштым вуча. Ешарен але уэмден, калыклан тидым темлаш тӱҥалеш.
Пашаче улат гын, сомылжат ятыр, да кызытсе илышлан келыштарыман. Ты шотышто Прозоровмыт еш вараш огеш код, пашам куштылемден, ончыко кая. А калык нунылан таушта – тидыже моткоч шерге ак.
Авторын да И.Речкинын фотошт.