Элнан тӱрлӧ достиженийже нерген Достижения.рф сайт каласкала. Тушто кызыт йӱклымаш кая. Марий Эл Республикын сеҥымашыжым 11 проект почын ончыкта. Нунын кокла гыч иктыже – «Российысе мехатрон системе».
Марий Элысе вуз-влак инновационный предприятий-влак дене пырля привод-влакын высокоточный механизмыштым разрабатыватлымаште тыршат. Ты механизмын пашам кузе ыштымыжым Йошкар-Оласе «Юмын Аван Троеручица иконыжын калык деке лекмыже» ден «Господь Иисус Христосын Иерусалимыш пурымыжо» динамический скульптурный композицийлаште ужаш лиеш. Калык коклаште композиций-влак утларакшым «12 апостол» да «Осликан шагат» семын пала.
Нуным ПГТУ-со научно-инновационный рӱдерын студентше-влак «Мехатрон системе» лабораторийым вуйлатыше Игорь Кудрявцев дене пырля ыштеныт. Росписьым Россий Федерацийын калык художникше Андрей Ковальчук келыштарен. Тыгак архитектор ден дизайнер, проектировщик ден инженер, механик ден электронщик, литейщик-шамычын надырыштымат палемдыман.
Икымше композиций – Юмоҥан кончымыжо
«Юмын Аван Троеручица иконыжын калык деке лекмыже» композицийым Йошкар-Оласе Оболенский-Ноготков лӱмеш площадьысе Национальный художественный галерейын рӱдӧ башньыштыже 2007 ий 4 ноябрьыште вераҥдыме.
Мехатрон системан ты композиций Йошкар-Олаште икымше. Башньысе шагатын кугу умдыжо 12 цифыш шумеке, кажне гана марий композитор В.Кульшетовын колокольный вступленийже чӱкталтеш, вара шагат кыраш тӱҥалеш. Кырымын пытартыш йӱкыштыжӧ «Троеручица» юмоҥа конча, тудым ослик тупыштыжо нумалын лектеш. Ослик кайыме годым «Богородице, Дево радуйся» муро йоҥгалтеш. Тудым черкыште Благовещений пайрем годым (7 апрельыште) веле мурат. Композицийым вич минут наре ончаш лиеш.
Сюжетысе историй
Композицийысе сюжетым кум юмоҥа дене кылдыме. Ослик калык деке шола могыр окна (юмоҥа семын келыштарыме) гыч лектеш, тупыштыжо «Троеручица» юмоҥам наҥгая да пурла могыр окнашке (тыгак юмоҥа семын келыштарыме) пура. Лекме да пурымо окналаште роспись уло. Туштыжо осликын кушеч лекмыжым, ошкылмо корныжым да кушко пурымыжым ончыктымо. Тыге шола могыр окнаште ор пырдыжым, пурла могыр окнаште храмым сӱретлыме. Храмжым тӱткынрак ончаш гын, Йошкар-Оласе Успенский черкым ушештара.
Сюжетыш «Троеручица» юмоҥам утарен кодымо историй возын. Осман-влакын касвелысе олалам икте почеш весым шалатымеке, Сербийым тыгаяк пӱрымаш вуча манын шоненыт. Тыге калыклан лач Юмын полшымыжлан да пӱрымашлан ӱшанаш кодын. Тунам «Троеручица» юмоҥа Сербийысе ик черкыште аралалтын. Тудым утарен кодаш манын, леведыш дене пӱтыралыт да, ослик ӱмбаке пыштен, ола гыч ужатат. Ослик ты юмоҥа дене осман-влакын чыла армийыштым эртен, Грецийысе Афон курык марте шуын. Юмоҥам тусо Хиландарский монастырьыш намиен. Тачысе кечынат «Троеручица» юмоҥа ты монастырьыште аралалтеш.
Очыни, шуко еҥым ты композицийын Марий кундем дене могай кыл улмо шотышто йодыш тургыжландара. Вашмутшо теве могай: Йошкар-Оласе черкылаште юмоҥа-влак спискыште Хиландарский монастырьысе «Троеручицан» юмоҥаже-влак улыт. Эн кугужо — Успенский черкыште.
Кокымшо композиций – Патриарший площадьыште
«Господь Иисус Христосын Иерусалимыш пурымыжо» композицийым 2011 ий 4 ноябрьыште Патриарший площадьыште вераҥдыме. Тӱнямбалне тудо ик эн кугу динамический скульптур композицийлан шотлалтеш. Тудын нелытше кум тонныш шуэш. Скульптур-влак 1,5 метр кӱкшытан, 200-300 килограмм нелытан улыт. Нунымат ышташ вӱргеньым, тонкостенный литьём кучылтмо. Скульптур кӧргыштӧ мехатрон системым вераҥдыме. Тудлан кӧра скульптур-влак тарванылыт, вуйыштым савыркалат, кидышт дене ончыктат, ошкедат.
Тысе композицийын сюжетышкыже Иисус Христосын Иерусалимыш пурымыжо возын. Ош ослик ӱмбалне шӧрын шинчыше фигур икымше лектеш. Тиде Иисус Христос. Тудын почеш 12 тунемше апостолжо ошкылеш. Кажныжын кидыштыже – могай-гынат символым ончыктышо арвер. Тудын гоч кӧ улмыштым пален налаш лиеш. Тыге туныктышо почеш икымше радамыште Андрей Первозванный ошкылеш. Тудо Утарышым кидше дене ончыкта, Петр рай деч сравочым нумалеш, Иоанн Богослов вӱдылкам кучен, Иаков Заведеев ден Матфей Евангелист кайымышт годымак фолиантым шымлат. Тыгак Фома Неверующийын, Вифсаид гыч Филиппын, Варфоломейын, Яков Алфеевын, Фаддейын, Симон Кананитын фигурышт ошкедат. Нунын кокла гыч икмынярынже пальме укшым рӱзат. Эн мучашыште Иуда Искариот коеш. Тудо моло апостол-влак деч ӧрдыжтырак, вуйжым кумык сакен, кидыштыже 30 шиян неле мешакым нумалын ошкылеш. Ты мешакым Иисус Христосым предатлымыжлан кучыктеныт.
Скульптур-влакым шекланенрак ончаш гын, нуно кок радамлан шелалтын ошкедат. Пел корнышко шумеке, Иудан фигуржо эркышна капше пел могырыш савырна. Тыгодым вуйжо кидысе мешак ӱмбаке тайналтеш. Тидыже предательын мом ыштымыжым умылымыжым ончыкта. Иисус шӧртньӧ капкаш пурымыж деч ончыч кидшым ӱлыкӧ волта да вуйжым калык деч савыралеш.
Скульптур-влак кандаш минут чоло «ошкылыт». Тыгодым «Да молчит всяка плоть человека» мурым Сретинский пӧръеҥ монастырьын хоржо мура. Палемдыман, ты мурым православный черкыште идалыклан ик гана Кугече деч ончыч Страстной Седмице годым мурат.
Композиций-влакын разработкышт элыштына ойыртемалтшылан шотлалтыт. Нуно тӱнямбалне ик эн кугу объект радамыш пурат. Кажне скульптур механизмысе системылан кӧра могай-гынат движенийым ыштылеш. Мутат уке, тыгай пашан лектышыже ӧрдыжеш кодшаш огыл. Садлан, сеҥыше-влак радамыш логалаш манын, «Российысе мехатрон системе» объектлан, Достижения.рф сайтыш пурен, шке йӱкдам пуэн кертыда. Марий Элын уло мо дене кугешнаш!
Материалым Йошкар-Оласе историй тоштерын калык дене кылым вияҥдыме шотышто пӧлкажым вуйлатыше, экскурсовод Ольга Шамован каласкалымыж почеш Елена Годунова ямдылен.
Интернет гыч налме фото-влак.