Курыкмарий саска
Пазарыш пурымеке, оҥай лӱман ик кевыт вигак шинчашке перныш. Тудо марий шӱлышан улмыж дене сымыстарыш да озаж дене палымым ышташ кумылаҥдыш. Мария ден Сергей Сильдушкинмыт пазар кӧргыштӧ кевытым кодшо ий гыч кучат. Нуно Курыкмарий район Ямангаш селаште илат. Йошкар-Олаште пӧртым налыныт.
– Изинек ача-авам ончен кушмо, мланде пашалан тунемме. Шке жапыштышт нуно пазарыш пакчасаскам ужалаш коштыныт. А ме ты сомылым умбакыже шуена. 2008 ий годсек пакчасаскам ужалена.
Ты пашам пелашем дене вораҥдарена, тыгак мыланна ача-авана, икшывына полышкалат. Ондак мый школышто историйым туныктенам. Пелашем ГАИ-ште служитлен. Пенсийыш лекмекыже, пакчасаска дене шогылташ тӱҥалын, мыйымат ты сомыллан кумылаҥден.
Пелашем грант конкурсыш ятыр гана ушнен, тений сеҥышыш лектын. Ынде тудо кресаньык-фермер озанлыкым вуйлатышылан шотлалтеш, – палдара Мария.
Сильдушкинмыт мом пакчаштышт ончен куштат, чыла ужалымашке луктыт: тӱрлӧ саскам, коштымо пеледышым, нӧшмым. Банке-влакымат нунны деч налаш лиеш. Мариян ачаже воштыр комдым 30 ий утла пидеш, тудымат налаш темлат.
Сильдушкинмыт 40 гектар мландым арендыш налыныт. Тудын ик ужашыштым пакча айла, кокымшышто теплице-влак улыт, кумшышто тыгыде куэр кушкеш. Ты куэр моткоч кугу пайдам конда. Телым тушто пум ыштат гын, кеҥежым выньыкашым налыт. Вате-марий кок тӱжем выньыкым ужалаш ямдылат. Тыгак нунны деч тӱрлӧ урлык пареҥгым налаш лиеш.
– Российысе ялозанлык рӱдерын Чувашийысе филиалжын испытательный лабораторийыштыже тыгыде пареҥгым (мини-клубни) налына. Тудо урлыкаш пареҥге деч ойыртемалтеш. Шытыш гыч икмыняр клеткыжым пробиркыште куштат, тудо чер да вирус деч посна лиеш. Вара тудым черенковатлат да теплицыш шындат. Тыге изи пареҥге (мини-клубни) шочеш, тудым супер-элита маныт.
Тыгак Курыкмарий районышто фермер Андрей Бабушкин сай пареҥге нӧшмым ямдыла. Южгунам Атуддеч налына. Нӧшмӧ ныл ийлан сита, вара вашталтена.
Кызыт калык «Гермоза», «Коломбо», «Ред Леди», «Королева Анна» урлыкым йӧратен налеш, – ойла М.Сильдушкина.
Амалкалче-влак тыгак соцкыл гоч шке пакчасаскаштым ужалат, Йошкар-Ола мучко сатуштым шупшыктат. Ончыкыжым Йошкар-Олаште икмыняр верыште шке кевытыштым почаш шонат, а кызыт нуно кевытче-влакым кычалыт.
Чонлан келшыше пеледыш
Надежда Клемашова пазарыште тӱрлӧ пеледыш дене налше-влакым кум ий куандара. Эн ондак лилий пеледышым ужалаш тӱҥалын. Тиде лу ий ончыч лийын. Тудын лилийже тунар шуко лийын, кушко тудым чыкаш, кӧлан пуаш, пален огыл, сандене сатулаш кумылаҥын. Ондак вокзалыш лектын ужален, шукияш пеледышым погымеке, пазарыш куснен. Сатучо Звенигово район Нуктыж ялыште шочын-кушкын, кызыт ешыж дене Йошкар-Олаште ила.
– Тиде мыйын сезонлык пашам гына, шкеже Савинысе йоча интернат-пӧртыштӧ икшыве-шамычым ончем. Пеледыш дене шогылташ мыланем моткоч келша. Пӧлемысе, шукияш да эм кушкыл-влакым куштем. Пӧлемысе пеледыш кокла гыч сортовой гераньым, пеларгонийым, антуриумым, аглаонемам йӧратен налыт гын, эм кушкыл кокла гыч – пӱртньыкым. Тений эхинацейым да метельчатый гортензийымым утларак йодыт. Шканемат эхиноцей утларак келша. Тиде шукияш кушкыл, тудо кужун пеледеш да ик метр кӱкшытыш шуэш, – ойла Н.Клемашова.
Надеждан куд сотык мландыже уло. Пеледыш дене тудлан шкетын шогылташ келша, вет ты паша тӱткылыкым да кӱлеш шинчымашым йодеш.
– Кеч-могай пеледышым шындыме годым мландыш суперфосфатым пыштем. Тудо вожлан сайын атыланаш полша. Икмыняр жап гыч мочевиным шавем. Но тудым шошым гына кучылташ темлем, молан манаш гын мочевине дене кушкыл чот ужарга. Вара ломыжым оптен каем, тудо сай ӱяҥдыш. Пеледыш лышташ шапалгаш, нарынчалгаш тӱҥалеш гын, аммиакым шавем. Сайын пеледше манын, калийым кучылташ пайдале.
Нӧшмым ӱдаш пешыже ом йӧрате. Мыйын утларакшым шукияш пеледыш-влак улыт, сандене мый нунын вожыштым шелам. Мутлан, петунийын вургыжым пӱчкын шындем, – мане сатучо.
Надежда Клемашова у кушкылым шындаш да ужалымашке лукташ эре тырша.
ПАЗАР АК
Йошкар-Оласе Рӱдӧ пазарыште тӱрлӧ емыж-саскам ужалат. Нунын акышт тыгайрак:
ик стакан шордымодо 200 теҥге,
модо – 400,
эҥыж – 150,
мӧр – 200,
шемэҥыж – 250,
йошкаршоптыр – 150,
шемшоптыр – 200,
пуншоптыр –150-200,
вишне (1 литр) – 350.
Кияр ден помидорым шинчалташ шонеда гын, кӱлеш кушкылым пазарыште муын кертыда.
Кияр (1 ора) 50 теҥгем шога,
помидор (1 кг) – 150-280,
эрыктыме крен вож (100 г)– 100,
укроп зонтик (ярым) – 40,
вишне, шоптыр лышташ, крен пӱтырка – 40,
чеснок (1 вуй) – 40.
Шукерте огыл поҥго йӱр йӱрын кайыш. Тугеже йытыра, тамле поҥгым налаш жап!
Курезе (5 л) 600 теҥгем шога,
рывыжвоҥго (1 л) – 200,
шопкевоҥго (1 ора) – 150.
Пакчасаска мргай гына уке! Нуным йыраҥ гыч поген веле конденыт, моткоч свежа улыт, тамлын ӱпшашлтыт.
Кабачок ( 1кг) – 130 теҥге,
йошкарушмен (1 кг) – 50,
цветной ковышта (1 кг) – 250,
кукурузо (1 початке) – 80,
спаржан фасоль ( 1 литр) – 150,
ужар шоган (ярым) – 30-35.