Тений мартыште Марий Эл Республик Российын йомак картыштыже фольклорысе героиням, Саликам, вераҥдат. Тидын шотышто официальный мероприятий Йошкар-Олаште 6 мартыште эртаралтеш. Российын «йомак географийыште» мемнан кундемна — 30-шо.
Йошкар-Олаште йомак тӱня дене сымыстарыше ик оҥай верлан Чарла кремль пеленысе пӧртым шотлаш лиеш. Тудын воктене пу скульптур-влак йыр йоча-влакат, унала але турист семын толшо кугыеҥ-влакат пӧрдыт, йомакысе кажне персонаж дене пырля фотографироватлалтыт. А кӧ нине сылне скульптур-влакым ыштен – шукынжо огыт пале. Таче газетым лудшына-влакым тиде пу мастар дене палымым ыштена.
Тыгай мастар пашам Оршанке район Нужавлак ялыште шочын-кушшо да кызыт Йошкар-Ола воктенысе Шоядӱр ялыште илыше марий пӧръеҥ Г.А.Ефремов шуктен. Туддене икмыняр ий ончыч паша верыштыже, Марий политехнический техникумышто, палыме лийынам ыле. Тудо тыште тунемше-влакым пу дене пӱчкедаш кудымшо ий туныкта, производствышто туныктышо мастер. Мастарлан герой-влакым тиде пӧртыштӧ илыше, ончычсо лётчик С.Слесарёв заказатла.
Сӱретче тӱняшке корно
Шке пашаж нерген Геннадий Алексеевич уло кумылын каласкалыш. 1983 ийыште Йошкар-Оласе 1-ше №-ан школ-интернатым тунем пытарен. Ешыште тудо эн кугу икшыве лийын. Ача-аваже Евгений шольыжым ты школ-интернатыш музыкальный классышке колтеныт улмаш. Геннадийын сӱретче лияш кумылжо лийын, сандене ача-аваж деч шортын-шортынак тушко колташ йодын. Тыге тудо 6-шо классышке тунемаш толын…
А вара Моско областьысе Богородский училищыште пу дене пӱчкедышылан тунем лектын. Армий деч вара угыч Моско областьыш пӧртылын, эн ончыч Богородское селасе фабрикыште пу дене пӱчкедаш туныктен, вара училищыш ӱжыныт.
Шочмо кундемже гыч марий ӱдырым марлан налмеке, кок икшывышт шочын. Александра ӱдырышт кушкын шуын да ачажын корныжымак ойырен налаш шонен. Сандене еш Марий кундемыш пӧртылын, Килемар район Визимйӓрыште пӧртым налын. А ӱдырышт национальный президент школ-интернатышке сӱретче классышке тунемаш пурен. Кызыт Александра Санкт-Петербургышто ила, туштак марлан лектын да йоча дене шинча. Жапше улмо годым портретым сӱретла.
Эргышт Визимйӓрыште сымыктыш школым «Фортепиано» специальность дене тунем лектын. Кызыт ачажын туныктымо верыште электриклан тунемеш. Кидкучыш сомылжо сайынак лектеш, тӱрлӧ пу арверым ышташ тунемын, но кумылжо компьютерым пургедаш ӱжеш да вес пашалан мелынрак.
Илышын ик йыжыҥже
Армийыште Геннадий Алексеевич 1987-1989 ийлаште лийын, ПВО (Противовоздушный обороно) войскаште служитлен. Эн ончыч – Моско областьыште, варажым – Казахстаныште. Тидлан ятыр жап эртен гынат, пырля служитлыме йолташыже-влак дене кызытат кылым куча. Пытартыш жапыште – социальный сеть полшымо дене.
Взводын командирже, командирын полышкалышыже Г.Ефремовлан армий гыч пӧртылмекшат, салтак-влак тудлан тауштымо серыш-влакым колтеденыт. Мо оҥайже: Геннадий Ефремовын карулышто шогымо кечын 1987 ий 28 майыште немыч рвезе Матиас Рустын самолётшо Москошто Йошкар площадьыш волен шинчын. Тунам командир тудлан тый диверсантым колтенат манын воштылын. Варажым лачак вес караул кечынже (1988 ий 15 ноябрьыште) «Буран» икымше орбитальный корабль космосышко чоҥештен.
Выставкым эртара
Г.А.Ефремов ик жап Визимйӓрыште искусство школышто йоча-влакым туныктен. Ты кундемыште икымше заказной кугу пашаже Килемар райрӱдысӧ парклан пу скульптур композиций лийын. Тунам верысе администрацийын йодмыж почеш ямде корабльышке кок метрат пеле кужытан Принцым, тыгак Нептун ден икмыняр Русалкым келыштарен. Нуно районысо калыкым ятыр ий куандареныт. Кызыт ты композицийым кораҥденыт, вестӱрлӧ композицийым ышташ шонат.
Геннадий Алексеевичын скульптор пашаже моткоч шуко погынен. А шке манмыжла, тудо моткоч «скоростной айдеме». Ик кугу маскам ик арняште тыманмеш ыштен пуа. Медведево зоопаркышке мийыше-влакым ты мастарын ыштыме Маскаже, Пирыже, Рывыжше вашлийыт. Кокшайск посёлко воктенысе «Росинка» унагудыштат Маскаже уло. Йошкар-Олаште Самырык-влаклан полатын икымше пачашыште шогышо Йошкин кот – тудынак шуктымо сомылжо.
Лишыл жапыште 27 февральыште профессионал черетан выставкыжым Килемар районысо тӱвыра пӧртыштӧ чумыра. Тушто шкенжынат, тунемшыже-влакынат пашашт ончыкталтыт.
Вашке Антошка тыш толеш
Кремль воктенысе пӧрт воктене тӱҥ шотышто чыла гаяк йомак персонажым Геннадий Алексеевын шӧртньӧ кидше дене ыштыме. Лач икмыняр пашам, Черномор ден Царьым, тунемше-влак келыштареныт. Кӧм гына ме тушто огына уж?! Могай гына композицийым мастарлан келыштараш логалын огыл? Уна-влакым киндым кучен, Руш ӱдыр, керде да аралтыш дене Сарзе вашлийыт. Марий пӧръеҥ гармоньым шокта, марий вате – кӱслем. Тылеч посна тыште Баба-Ягам, Маша ден Маскам, Вӱдиям, Алёнушка ден каза пачам, Лешийым, Пушкинын йомакше гыч кум ӱдырым, Руслан ден Черноморым, Бременский музыкант-влакым, Винни-Пухым, Ужавам, Обезьяным, эше изирак кугытан ятыр персонажым муын кертыда. Шотленат от пытаре…
А мийыме годым мастарын паша ӱстембалныже мультфильмысе Антошкан эскизшым сӱретлыме ыле. Тудым лишыл жапыште ыштен шуктен шукташ шона. Тений шошым Антошка нине персонаж-влак коклаште шке вержым мушаш.
Туныктымо паша
Кажне ийын студент-влакын пашаштым Москошто эртаралтше «Абилимпикс» конкурсышто ончыктат. Тений декоративный панношт 4-ше верым налын.
Марий политехнический техникумышто пу дене пӱчкедаш коктын туныктат. А.Г.Ефремов тышке шке тунемшыже Василий Елыбаевым ӱжын. Рвезе-влак тӱрлӧ панном, маскам, модышым, карандашницым да молымат пӱчкедат. Тунемше-влак дене пашам ышташ кӱлешан чыла станок ден инструмент уло. Нуным тӱрлӧ проект почеш налме.
А.Г.Ефремовын пашаже Голландийыштат, Английыштат да моло вереат улыт. Неле жапыште Озаҥысе опер да балет театрын оркестрыштыже валторна дене шоктышо Евгений шольыжо кугун полшен. Йотэлла гыч заказым конден да вес гана кайымыж годым тушко машинаш пыштен наҥгаен. Голландий гыч ик пӧръеҥ тӱрлӧ композицийым кажне ийын заказатла. Ондак Моско областьысе ятыр тоштерыште пу скульптуржо уло. Мастарын пашаже могай кундемыште да кӧ дене улмым огешат пале, йодшо эре лийын, сандене тудым эре шуктен.
Эльвира Терентьева.