Його еҥ амалым кычалеш, ышташ шонышо – йӧным

Марий Эл радиошто «Муралтена да кушталтена» рубрике дене лекше шагатыште Шернур районын уста гармоньчыжо Саша Ивановын мурыжым чӱчкыдын колына. Александр дене лишкырак палыме лийына.

Йоча пагыт

Саша Иванов Шернур район Изи Мушко ялыште шочын. Ачаже Леонид Степанович колхозышто пашам ыштен, аваже Зоя Николаевна книгагудо пашаеҥ лийын. Сашан вич ияшыж годым Ивановмыт еш Чылдемыр ялыш илаш куснен.

1981-1990 ийлаште Саша Купран школышто тунемын. Тӱҥалтыш класслаште туныктышо Римма Ивановна Созонова мурылан шӱмаҥден шоген, тӱрлӧ пайремлан концертым ямдыленыт. Тыге йоча пагыт годымак Александр мураш тӱҥалын. Кокымшо классыштак гармонь дене шокташ тунемын. Кугурак класслаште музык урокым Нина Семёновна Пенько эртарен. Тудак районласе конкурслаште самырык рвезын мастарлыкшым тергаш темлен.

Техникум да паша

10-11 класслам Шернур посёлкысо школышто тунем пытарымеке, А.Иванов Марий радиомеханический техникумышто шинчымашым налын, «Техник-технолог» да кумшо разрядан слесарь лийын лектеш. Тунем пытарымеке, «Земледелец» ялозанлыкыште, Поланур РТП-ыште да Чылдемыр комбикорм заводышто пашам ыштен. Но чон творческий пашам йодын, сандене С.Иванов ялысе клуб пелен «Олык марий» ансамбльыш коштын.

Икымше альбом

2004 ийыште Александрын «Калык муро да такмак-влак» икымше сольный компакт-дискше да кассетше лектыныт. Сценический лӱмжӧ – Саша Иванов. Тыге тудым ятыр еҥ пала. «Дискым лукташ полшымылан кугу таум Андрей Чемышевлан ойлем»,– каласыш мурызо. Калыкыште палыме лиймеке, гастроль денат шуко коштын.

Кызытат мурызо да гармоньчо семын шке мастарлыкшым терга. 2018 ийыште Киров олаште эртаралтше «Вятские хватские» гармоньчо фестивальыште Пётр Токтаров дене пырля дуэт дене шоктеныт да лауреат лӱм дене палемдалтыныт.

Тунемаш да тунемаш

Саша Иванов 2006-2010 ийлаште И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште эстраде пӧлкаште заочно тунемын.

2019 ийыште Чебоксар оласе И.Я.Яковлев лӱмеш Чуваш кугыжаныш педагогический университетысе музык пӧлкаш тунемаш пурен.

Шӧртньӧ кидан

Муро деч посна Александрын илышыштыже кидпашат кугу верым айла. Кӱртньӧ, пу дене тӱрлӧ арверым ыштылеш, эсогыл уло сурт-оралтыжым сӧрастарен шынден.

Лу ий токарьлан пашам ыштымыже арам лийын огыл. Лучко тӱрлӧ станок ден агрегатым шке келыштарен. Тидыже пу, кӱртньӧ але вес материал дене тӱрлӧ ӱзгарым ышташ полша. Чыла тидыже ялысе еҥын пашажым куштылемда.

Саша ойла: «Його еҥ амылым кычалеш, ышташ шонышо – йӧным». Чын шонымаш. Кид-йолет толеш гын, чылажымат ышташ лиеш, а тидлан посна ойырымо вер уло гын – сайрак. Шӧртньӧ кидан еҥын шке мастерскойжо уло. Тудо тушто ятыр жапым эртара. Ик эн кугу проектше – кандаш окна рамым да коробкам ыштымыже. Тидлан кок ий каен. Тылеч посна Саша окна наличникым, теҥгылым, мебельым, ӱстелым, шкафым ыштылеш. Тидым озан сурт-оралышыштыже ужына. Тыгак пеледышым, кушкылым шындылаш йӧрата. Кажне кеҥежым кудывечыштыже шкешотан сад куандара. Кушкыл-влак тӱрлӧ улыт: гортензий, туя, спирея, барбарис, айва да кумло утла шукияш кушкыл.

Куд тӱрлӧ фотоаппарат

Мурызо, гармоньчо да кидпашачын чоным кандарыше вес сомылжат уло – фотографийым ыштымаш. Шке жапыштыже тудлан ош-шем тӱсан фотокартычкым ышташ логалын. Александрын ты пашаш ушнымыжлан коло ият эртен. Тудын куд тӱрлӧ фотоаппаратше да тӱжем дене фотожо улыт. Еҥын 1950-1960 ийласе шуко фотом арален коден, тыге шкешотан архив погынен.А.Иванов тӱрлӧ фото конкурслаште шке мастарлыкшым терга, сеҥыше радамыш ятыр гана логалын.

Еш илыш

Александр ден Людмила пелашыжын Ярослав эргышт уло. Озавате – Шернур посёлкысо эмлымверыште кугурак фельдшер, ялысе ФАП-влаклан вуйын шога. Ярослав Купран школышто икымше классыште тунемеш. А еш вуй посёлкысо тӱвыра пӧртыштӧ аккомпаниаторлан ышта.

Ойлат, гармоньчо пайрем еда гына коштеш. Но Саша Ивановлан тиде ой келшен огеш тол. Тудо паша верыштат уста, мӧҥгыштыжат чолга, ешланат оза. А эше сылне садше дене шукыштым ӧрыктара. Кажне кушкылжым Александр шке ончен кушта.