Кеҥеж мучашке лишемеш, вашке – 1 сентябрь. Тиде сылне кечым поснак 1-ше классыш кайыше-влак чон вургыжын да тыгодым куанен вучат, ача-ава-шамычат изиш тургыжланат. Вет йоча-влак икымше гана парт коклашке шинчыт. Икшывым школыш колташ кызыт шагал огыл окса кӱлеш. Канцтоварым, школ формым, спортивный костюмым, брюкым, блузкым, йолчиемым да молымат налман. Тыгодым книгалан оксам тӱлыман. А тудлан ак кажне ийын шергештеш.
Икшывым школыш колташ манын, ача-ава-влаклан мыняр оксам луктын пышташышт логалеш? Тачылан нуно мом налыныт да мом эше налшаш улыт? Йодыш-влаклан вашмутым кычалынна.
Икымше гана – парт коклаш
Мурызо-влак кокла гыч Ксения Юркинан (Григорьева) Камила ӱдыржӧ тений 1-ше классыш кая.
Тидлан ава ончылгоч ямдылалтын, тачылан шуко налын шуктен. Сандене ынде нуно 1 сентябрьым гына вучат.
Камила – аваж гаяк усталык шӱлышан ӱдыр. Тудо кушташ пеш йӧрата. Тыгак графический диктантым возаш, аппликацийым ышташ кумылан. Школыш сайын палыше кает гын, кеч-могай икшывылан тунемаш куштылго лиеш. Ксения тидым умыла, сандене йочасадыште ямдылалтме деч посна мӧҥгыштат икшывыж дене шуко шинчылтыныт. Таче ӱдыр лудаш да возаш тӧча.
– Мый паленам, чыла ик тылзыште налат гын, шуко оксам луктын пыштыман. Сандене тидлан ме ик ий ончычак ямдылалташ тӱҥалынна. Чакмарий школышто формо чыла тунемшын икгай, тудым шукын ик кевытыште налыт. Мыланем тушто шергынрак чучо. Сандене кажне тылзын школлан вургемым интернет кевыт гоч заказатлаш тӱҥальым, южыжым кевытыште погенам. Тачылан шуко мом налме. Тидлан 10 тӱжем утла каен, очыни. Но эше изиш наледаш кӱлеш.
Камила изиш вожылшырак ӱдыр. Школыш каяш тудо ямде. Неле лиеш гын, мый тудын пеленже эре лиям, мом огеш умыло – умылтараш тӱҥалам. Мутат уке, изиш тургыжланем, но иквереш чыла кертына, шонем, – мане К.Григорьева.
Тунемаш каяш ямде
И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын Калыкле сымыктыш гимназийыштыже (ондак талантан йоча-влаклан музыкально-художественный школ-интернат маналтын) марий йылмым туныктышо Эльвира Петрован Егор эргыжат 1-ше классыш кая.
– Шкеже туныктышо улам, идалык мучко тунемше-влак дене школышто пашам ыштем гынат, тений мыланем поснак ойыртемалтше идалык. Эн ончыч эргым школыш погымо шотышто. Школлан наледаш эше тылзе ончычак тӱҥалынна. Паша тетрадь-влакым, возаш-сӱретлаш йӧршӧ арверым, август тӱҥалтыште вургемым наледенна.
Школыштына «дресс-код» уло, сандене вургемым посна кевытыште наледенна. Таче йочам школыш погаш иктаж 25 тӱжем наре теҥге кайыш, – мане тудо.
Математикылан кумылан
Параньга район Кугу Пумарий школышто директорын туныктымо паша шотышто алмаштышыже Альфира Гаязовалан тенийысе 1-ше сентябрь моло деч ойыртемалтше лиеш. Тудын Рамиль эргыжат тений икымше гана парт коклашке шинчеш.
– Школ формым шукын Йошкар-Олаште налын толыт. Южышт ургымо предприятий гыч пашаеҥ-влакым ялыш ӱжыктат. Нуно йочан размержым висат да костюмым урген кондат. Южышт иза-ака деч сайын аралалт кодшо школ формымат чият.
Школлан але ме нимом налын огынал, жап уло, шонем. Чыла тидлан иктаж 20 тӱжем теҥгем луктын пыштыман, очыни, вет вургемлан ак шерге. Мутлан, рюкзак гына кок тӱжем теҥге деч утларак шога. Тыгодым алмаштен чияш вургемат кӱлеш.
Паша тетрадьлан але оксам погымо огыл. Туныктышо заказатлен гына. Ик тыгай тетрадьше 600 теҥгеш шуэш. Чыла предмет дене тетрадь кӱлеш. Мутлан, 1-ше классыште тений рисований кружок лиеш. Тудлан посна чиям, альбомым да молымат налман. Сандене оксам ситарыман.
Рамиль школыш каяш изиш тургыжлана, но тунемаш кумылжо уло. Икмыняр букваже сайын огеш лек ыле. Идалык наре ме логопед деке коштынна. Таче тудо яндарын, раш кутыра. Эргым – заданий-влакым решатлаш кумылан икшыве, поснак математикылан виян. Конструкторым погаш йӧрата, – мане А.Гаязова.
Кок пачаш шуко налме
Шернур район Йошкар Памаш ял гыч Шабдаровмыт ешыште тений Варвара ӱдырышт 1-ше классыш кая, Софья 6-шо классыш вончен.
– Школыш каяш тачылан чыла налме. Ӱмашсе дене таҥастарымаште, тений окса кок пачаш шукырак каен. Кажнылан школ формым налаш гына 7 тӱжем теҥгем пытарыме. Тушко сарафан, ош блузко, пиджак да классический брюко пурат. Тиддеч посна алмаштен чияш блузко, водолазке-влакым налме. Физкультурлан кроссовкым, формым, футболкым ямдылыме. Канцелярий сатужат кок йочалан 4 тӱжем теҥге утлаш шуын. Варвара сайын лудеш, шотлен мошта. Тыгодым тунемаш кайымыже шуэш.
Марисола школышко икшыве-влакым автобус шупшыкта, но тудын дене шагалын кудалыштыт. Утларакшым йолын ошкылыт але велосипед дене кудалыт. Пелашем Марисолаште пашам ышта, сандене йоча-влакым эрдене шкеак наҥгая, – мане Алёна Шабдарова.
Ик школ гыч – весыш
Озаҥ олаште илыше Татьяна Ибатиеван Арина ӱдыржӧ тений 2-шо классыш тунемаш кусна.
– Кызытеш канцтовар-влакым гына наледенам. Иктаж 3 тӱжем теҥгеш погыныш. Эше блузкым, йолчиемым, туфльым, кроссовкым, физкультурлан формым, колготкым налаш кӱлеш. Молыжо уло.
Ӱмаште ме ик школыш тунемаш колтышна, костюмым нална, паша тетрадь-влаклан оксам тӱлышна. Но кок тылзе гыч вес школыш куснышна. Тунам адакат у школ формым налаш логале. Тидын шотышто изиш нелылык лекте. Вес программе дене тунемыт, садлан паша тетрадь-влакым весым погаш логале. Школ у, тушто физкультурышто бассейныш коштыт. Сандене вуйышко чияш резинке упшым, очким, купальникым, шлёпкым, солыкым налме. Тидын шотышто роскот лие. Школлан наледыме годым эн шуко окса вургемлан кая, – мане Т.Ибатиева.
Икшывым школыш, поснак 1-ше классыш, колташ шуко окса кӱлеш. Тидым ача-ава-влак дене мутланымеке, кевытыште акым ончен коштмеке, умылаш лиеш. Шуко йоча таче школыш каяш ямде. Тунемше-влаклан сайын да тыршен тунемаш гына тыланена.