Ӱдыр-рвезе-влакын кушмышт семын койыш-шоктышыштышт тӱрлӧ вашталтышым шижаш лиеш. Мутлан, ятыр подросткын ача-авашт дене торжан мутланымыштым шекланенам. Молан нуным тыгай кумыл авалта? Ача-ава-влаклан тыгодым мом ыштыман да кузе лийман? Кузе подросткылан тыгай койыш деч утлаш полшыман? Йодыш-влаклан МарГУ-со социальный да психологический полышым пуышо рӱдерын психологшо Ольга Николаевна Макарова вашешта:
– Икшыве изи йоча тӱня гыч кугу илышыш вонча, садлан кушмо семын тудын организмыштыже кугу вашталтыш лиеш. Подростко-влакын вашталтмышт шинчалан вигак перна. Кумылышт чӱчкыдын тӱрлӧ лиеш, койышыштышт агрессий шижалтеш. Тидыжым организмысе процессын, тӱжвал сын деч ондакрак вашталтмыж дене умылтарат.
Шукыж годым ача-ава-влак тидым умылен огыт шукто. Ончылнышт тугаяк йоча, изи падыраш, нунын верч азапланыман да чыла ыштыман манын шонат. Тудын шотышто кӱлеш решенийым ача-ава веле приниматлен кертеш, еш кокласе йодышым рашемдаш полшымо нерген ойлыманат огыл, але кушкын шуын отыл, маныт. Тыге ыштыме, мутат уке, чын огыл да сайыш ок шукто. Лачшым ача-аван тыгай койышыштлан кӧра подростко-влак коклаште торжа койыш ылыжеш. Кушмо годым подростко кӧргыштыжӧ мо ышталтмым да вашталтмым эн ончыч шижеш. У шижмаш, тӱняумылымаш, чыла ыштен кертам манме шонымаш – тӱрлӧ йӧным кычалмаш, вуйышто чылажат вес семын сӱретлалтеш. Кугу лийме семын подростко шке вийжылан ӱшанаш тунемеш. Тыгай годым ача-ава-влак икшывым изи йочалан шотлат гын, подростко-влакын кӧргыштышт шкешотан «сар» ылыжеш. Садланак вашке сырат, чӱчкыдын ӧпкелалтыт да шкеныштым торжан кучат.
Ача-ава-влаклан тӱткырак да тыгай ситуацийлан ямде лийман. Вет подросткылан шканжат шке шотышто вашталтмашым приниматлаш куштылгыжак огыл. Тудын торжа ойжылан але койышыжлан сырыман огыл, мӧҥгешла, кузе полшаш кÿлмö нерген шоналтыман. Тидланже подросткылан могай пашам ӱшанен пуаш лиймым, мом тудо шке ыштен кертмым шотыш налман. Сурт сомылкамат ышташ кумылаҥдыман. Мутлан, почешыже кӱмыж-совлам мушкаш, койкым погаш, вургемым шотыш кондаш туныкташ лиеш. Ешыште да калыкыште подросткылан шке вержым муаш полшаш кӱлеш.