Ӱмаште ноябрьыште Медведево районысозагсыште тыглай огыл мужырым
регистрироватленыт — Марий Элысе 3-шо №-ан колонийын исправительный рӱдерысе судитлыме кок еҥ ешаҥын. Тыгайже республикыштына икымше гана лийын. Шукерте огыл ешыште изирак пайремым,ситце сӱаным, палемденыт.
Рӱдер —палыме лийме вер
Исправительный рӱдер нерген газетыштына тылеч ончычат возенна ыле. Кум пачашан оралтыште 40 пӧръеҥлан да 16 ӱдырамашлан илаш верым келыштарыме. Ӱдырамаш-влаклан посна пачашым ойырымо, тыгодым кухньо, кочмывер, вургемым мушмо да каныме пӧлем-влак дене чылан пайдаланен кертыт. Тидыже пӧръеҥ ден ӱдырамаш-влаклан палыме лияш, кутыраш йӧным ышта.
Иван ден Александра исправительный рӱдерыште палыме лийыныт. Александра тылеч ончыч 7-ше №-ан колонийыште лийын. Шкенжым сайын кучымыжлан судын пунчалже почеш тудым ончыч колоний-поселенийыш, вара исправительный рӱдерыш кусареныт. Александра тудым Медведево посёлкыш огыл, Озаҥ оласе тӧнежыш кусарат манын шонен, вет ӱдырамаш эрык деч посна кодмыж деч ончыч Озаҥыште илен.
Рӱдерыш толмыж почеш ӱдырамаш у верлан кужу жап тунемын. Тудо жапыштак Иван дене палыме лийын. Пӧръеҥ эре полшен, пеленже лияш тыршен. Адакшым нуно ик предприятийыште пашам ыштеныт, паша верыш пырля кудалыштыныт, тӱрлӧ нерген кутыркаленыт. Вара йолташ лийыныт, ончыкыжым коклаштышт кыл эшеат пеҥгыдемын да ешым чумыраш таратен.
Сӱан нерген увер шукыштым ӧрыктарен да куандарен. Александра ден Иван рӱдерыште дисциплиным пудыртен огытыл, пашаштат шкеныштым сай могырым гына ончыктеныт. Сӱан кечын паша вер вуйлатыше самырык ешлан пӧлекым кучыктен да икмыняр каныш кечым ойырен. Сӱан сӱан дене, туге гынат вате-марий «прописке» почешак иленыт: кажне – шке пӧлемыштыже. Каныш кечым гына пырля эртареныт.
Каныш кечым, отпускым — пырля
Ик ий жапыште Иван ден Александран еш илышыштышт кугу вашталтыш лийын огыл. Икте-весын ситыдымашыжым умылаш да шотыш налаш, сайжым аклаш тунем шуыныт.
Еш илышыште лийше эн тӱҥ событий-влакым палемдыза манмылан Александра икмыняр жап шонкален шинчыш.
— Каласаш неле. Исправительный рӱдерыште кажне кече ик семын эрта. Такшым мый гына кызыт судитлыме еҥ улам, пелашемже вет ынде – эрыкан айдеме. Августышто тудым УДО дене колтеныт. Но паша верым вашталтен огыл. Ты предприятийыш мый кӱварым мушшылан толынам, а кызыт склад вуйлатыше улам, Иван — кугурак кладовщик. Тудо ынде рӱдер деч тораште огыл пачерым айлен ила, кажне эрдене мыйым налаш пура, пашаш пырля кудалына. Адакшым тений автомашинанам вашталтышна — ынде иномарке дене кудалыштына. Сайынрак шоналташ гын, вашталтыш шагал огыл лийын улмаш, — манеш Александра.
Эрыкыште Иванлан сомыл ешаралтын. Тӱрлӧ йодыш лектеш гын, чыла — тудын ӱмбалне. Ынде пашадарже кугемын, тидыже куандара. Тылеч ончыч пашадаржын изи огыл ужашыже иканаште кугыжанышлан кусаралтын гын, кызыт тичмашнек кӱсенышкыже возеш. Окса дене кылдалтше йодышым вате-марий пырля рашемдат.
— Шошым 10 кечаш отпускнам пырля эртарышна, — каласкала Александра. — Рӱдер деч ӧрдыжтӧ каналташ йӧн пуалтын ыле. Тиде пагытым кызытат кумыл нӧлтын шарналтем. Ерыш йӱштылаш пуренна, но вӱд юалгырак ыле. Шукерте огыл ноябрьыште отпускын кокымшо пелыжым канышым — исправительный рӱдерыште отпусклан 18 кече пуалтеш.
Каныш годымак ситце сӱаным палемдышна. Пайремна кечын шӧртньӧ шергашым ваш-ваш пӧлеклышна, шылым тулеш кӱктен кочна. Пеш кугун пайремлаш амалже уке, шонем. Ший сӱан марте илен шуына гын, кугу пайремым ыштена. Отпуск годым Озаҥыш миен толна, тушто кечыгут канен коштна. Кеҥежым акам икшывыже-влак дене Моско гыч толыныт ыле, нунылан Йошкар-Олам ончыктышна, а кастене поездыш ужатышна да адак — рӱдерыш, мый вет йӱдым эре тушто эртарышаш улам.
Йӧратыме пашам ыштет гын
Эрыкыш лекмекыжат, Александра паша верым вашталташ ок шоно, тусо графикат, пашадарат келшат.
— Пелашем ден коктынат ты предприятийыш эн изи должностьыш толынна. А кызыт кугу кӱкшытыш шуынна манын кертам. Икымше тылзе дене таҥастарымаште пашадар кум пачаш кушкын, — манеш ӱдырамаш, — тиде чылажат — тыршымыланна да пашам йӧратымыланна кӧра. Садлан, рӱдер гыч кайымекат, тыштак тыршаш тӱҥалам. Озаҥыште шочынам гынат, Йошкар-Олам йӧратен шынденам. Пелашемат тыштак илынеже. Ончыкыжым утыждене кугу вашталтышым пурташ огына шоно — илышыштына тыгайже ситышын лийын.
Ший сӱан марте Иван ден Александралан эше илаш да илаш. Туге гынат ешыштын вес шочмо кечыж марте коктынат эрыкан лийын кертыт. Александра шке статусшым вашталташ шона гын, вес ийын тудлан икмыняр йӧн пуалтеш. Идалык тӱҥалтыште, мутлан, Александра судыш ходатайствым возен кертеш. Але февральыште учреждений вуйлатыше-влак лӱмеш йодмашым пуаш лиеш. Тудын дене келшышын, рӱдер гыч вес верыш илаш куснен сеҥа, но УФСИН пашаеҥ-влак ӱдырамашым садак тергаш тӱҥалыт.
А ик ий гыч ноябрьыште Александра УДО дене эрыкыш лектын кертеш. Тидым ышташ шона гын, ӱдырамашлан ончыкыжымат тысе чыла правилым шуктыман.
Андрей Канатеев.
Еш альбом гыч налме фото.