Марий Элысе Перинатальный рӱдерын медицинский психологшо Елена Князева еш йӱлан кӱлешлыкше дене палдара.
Еш – йӧратымашым, пиалым, чон шокшым пӧлеклыше вер. Ешыште айдеме шке кӱлешлыкшым да аралалтме улмыжым шижеш. Йочам ыштыме да ончен куштымо, кугурак-влаклан полшымо таза еш нерген ойла.
Пытартыш пел курымышто элыштына ешым кок пачаш шагалрак чумырат, а ойырлат 13 пачаш шукырак. Кызытсе илышыште пиалан да пеҥгыде ешым кузе арален кодаш? Тыглай, тичмаш огыл, шуко шочшан, шаланыше, йочадыме, икшывым ончаш налше… Кажнын – шке ешыже. Ача-авам ончен, йоча шке ончыкылыкшым чоҥа. Шке ешыште кыл айдемын личность семын кӱын шумыж нерген ойла. А ешым вийым пуышо верыш мо савыра?
Лач ешыште ме шке родо-тукымын йӱлажым арален кодена да ум шочыктена. Тыгай годым ешыште ласкалык, весела кумыл озаланат. Шуктен толмо йӱла-влак ответственный, поро лияш, икте-весым чаманаш туныктат.
Еш йӱла (ритуал) – мо тиде? Южгунам еш йӱлам кече еда шуктымо радам деч ойырен мошташат неле. Психолог Барбара Физен палдарымыж почеш, йӱла «могай ме улына» манын умылаш полшышо символлан шотлалтеш, тыгодым тукым кокласе кылым пеҥгыдемда. А кече еда шуктымо радам – «мом ме ыштышаш улына». Мутлан, кажне кечын 19 шагатлан мушкылташ да 21 шагатлан малаш возаш – тиде кече радам. Но ты радамыш иктаж-мом шкенданым – мурым, шупшалмым, кидым кучымым – пуртеда гын, тиде йӱлалан шотлалтеш.
Йӱла молан полша? Еш йӱла икте-весе коклаште кылым пеҥгыдемда. Шымлымаш палдара: йӱла подростко-шамычлан «шкем муаш», йочан тазалыкшым пеҥгыдемдаш, тунеммаште у кӱкшытыш шуаш полша. Еш йӱла-влак неле пагытыштат, мутлан, вате-марий ойырлымо годым, вурседылме деч утлаш да икшыве-шамычлан вашталтышлан тунем шуаш полша.
Ответственный лияш туныкта.
– Пашам пуыза. Мутлан, ӱстелым погымо годым ешыште кажнын шке сомылжо лийшаш: икте солыкым оптеда, весе – совла ден вилкым, кумшо сортам чӱкта. Тидын годым «шкендан» мурымат чӱкташ лиеш.
– Пырля ыштыза. Пырля ыштыме кеч-могай паша: пареҥгым эрыктыме але пырдыжым чиялтыме, мебельым погымо – эре веселарак эрта. Тыге икшыве-влак умылат: неле сомылат куаным конда. Да изинек ответственный лийын кушкыт.
Порым ыштен, икте-весым чаманаш туныкта.
– Йӧратымаш да порылык медитаций. Лишыл еҥ нерген порын да йӧратен гына шоналтыман. Ныл шомак: тый тек лӱдыкшыдымылыкыштӧ лият, тый тек пиалан лият, тый тек таза лият, илышет тек куштылго лиеш. Нунын кузе йоҥгымышт огыл кӱлешан, тӱҥжӧ – порылык ден чон шокшо дене каласыме лийже.
– Поро паша. Поро пашам ешге ышташ лийме верым муза. Мутлан, шоҥго пӧртлан але аза пӧртлан вургем да мо кӱлеш дене полшыза.
Илышлан куанаш тарата. Тыгай йӱла стресс деч утлаш, илыш нерген умылымашым вашталташ полша.
«Счастливая-счастливая семья» книган авторжо Келли Холмс йӱлам шонен луктын – чылан мӧҥгӧ толмеке, диваныш шинчыт да вич минут ӧндалалтыт. Тыге нуно школ, паша кече деч вара жапым пайдалын эртарат. Садлан ешыштышт сай кумыл озалана, икте-весылан эре полшат, иктат ок ӱчаше, ок вурседыл.
Икте-весе коклаште кылым пеҥгыдемда. Тидым ышташ полшышо ик йӧн – пырля шинчын кочкаш але йочам малаш пышташ. Икшывым малаш пыштыме годым йоча ача-аваж дене кылым шижеш, лыплана.
Шке семын саламлалтме але чеверласымат йӱлаш савырнен кертеш. Кажне шочшыда дене саламлалташ посна йӧным шонен муза. Тыглай йӱла икшывылан тудын ойыртемалтше улмыжым, кӱлешлыкшым умылаш полша. А йӱлам ешыш пуртымеке, шарныза: тудым эре шуктыман, уке гын кӱлешлыкше йомеш.
https://www.freepik.com/ сайт гыч налме фото.