Йӱксӧ-влакын йӧратыме верышт

Йӱксӓр села Килемар районыш пура. Йошкар-Ола гыч тышке 90 наре меҥге лиеш. Йӱксар ял шотан илемыште 10 ял шотлалтеш: Черемуха, Пӹнжӹдӹр, Кого Йӓнчаш, Изи Йӓнчаш, Изи Куплоҥга, Кого Куплоҥга, Куплоҥгинский участке, Евсейкин, Алатайсола. Рӱдыжо – Йӱксӓр села.

Тудо изижак огыл, 5 уреман. Села покшелне тӱвыра пӧрт верланен, воктенак – школ, а вес велыште – черке. Черке воктене йоча-влаклан модаш келыштарыме вер уло. Селаште тыгак ФАП, почто, кок кевыт пашам ыштат.

Тыште ожно кум ял лийын: Тьокелык, Иксӓлык да Кӹлдымйар. Еҥ-шамыч  Виловат вел гыч илаш толыныт. Акпарсын Озаҥ олам сеҥен налаш полшымыж деч вара Иван Грозный кугыжа марий-влак деч ясакым погымым чарыме нерген пунчалым луктын. Но верысе власть тиде законым кӱлеш семын шуктен огыл. Калык ончычсо семынак орланен илен. Садлан еҥ-влак тӱшкан-тӱшкан Юл эҥерым вонченыт да тышке, чодыра ден куп лоҥгаш, илаш кусненыт. Тыге кум ял шочын. 1879 ийыште тыште черкым чоҥеныт. Тылеч вара кум ял иктыш ушнен. Села Йӱксӓр маналташ тӱҥалын. Кызыт ожнысо ял-влак посна урем семын аралалт кодыныт, – каласкалыш Йӱксӓр школын директоржо В.И.Кольцов.

Села ял воктенысе ерын лӱмжым нумалеш – Йӱксӹ йӓр. Тышке кажне ийын йӱксӧ-влак чоҥештен толыт. Кеҥеж гоч илат, тыштак игым луктыт. Владимир Ильичын ойлымыж почеш, ожно ер лопкарак лийын. Ер серыште мардежвакш да апшаткудо лийыныт.

Кызыт Йӱксӓрыште 340 наре еҥ шотлалтеш. 157 пӧрт уло, тушеч 30 наре оралтыже пустаҥше шога. Яра суртлашке кеҥеж пагытыште толын кайыше-влак лиедат. Селаште илыше-влак чыланат курыкмарий улыт.

Фото: Галина Кирилловна Ромашкина уныкаж дене. Тудо ӱмыржӧ мучко школышто поварлан ыштен, кызыт сулен налме канышыште.

Йӱксӓр села изи огыл гынат, тыште ны газ, ны вӱд пуч уке. Еҥ-влак ожнысо семынак коҥгаш олтат. Теле мучко илен лекташ 1,5-2 манипулятор пу кӱлеш. Ик манипулятор куэ пу – 12 500 теҥге. Вӱд шотышто изиш куштылгырак. Ты села купан верыште шинча, грунтовый вӱд келгыште огыл, садлан шукыштын шке вӱд скважинышт уло.

Чоҥышо Владимир Воробьёв

Ял калык тӱрлӧ вере пашам ышта. Кӧ тора кундемыш коштеш, кӧ верысе учрежденийлаште тырша. Индивидуальный предприниматель семын ыштыше-влакат улыт. Чылан гаяк сурт кайыкым кучат, вольыкым ончат. Кеҥеж пагытыште изижге-кугужге чодыра саскам, емыжым, поҥгым погат да ужалат. Шижалтеш, калык тыште моткоч пашаче кумылан, йӧным муын моштышо.

 

Пилорамыште ыштыше-влак Олег Мочалов ден Михаил Егоров

Школ вуйлатышын ойлымыж почеш, тений Йӱксар кыдалаш школышто 43 еҥ тунемаш тӱҥалеш. Икымше классыш 3 йоча тунема толеш. Но шушаш ийлаште тунемше-влак ешаралтшаш улыт. А кушкын толшо тукым уло гын, тугеже селан ончыкылыкшат лиеш.

А.Яковлева.

И.Речкинын  фотожо-влак.