Кужэҥер район Руш Шой школ-интернат села деч тораштырак, чодыра воктене, верланен. Чылаже тушто 22 пашаеҥ тырша. Марий кундемнан тӱрлӧ районжо гыч 64 икшыве тунемеш. Ты тунемме вер начар тазалыкан шуко икшывылан ончыко каяш корным почеш, паша профессийым налаш негызым ышта. Икшыве-влакын мастар кидан, пашаче кумылан улмышт – туныктышо-влакын кугу надырышт.
Тӱрлӧ кундем гыч улыт
Кужэҥер район Коҥганур ялысе йочапӧртым ты верышке кусарыме дене 1950 ийыште Руш Шой школ-интернат негызлалтын. Школ тошто, тудо икмыняр пу, кермыч оралте гыч шога. Тунемме класс-влак, малыме вер, кочмывер посна зданийлаште улыт. Йырваш ару, чатка. Школ пакчаште пареҥгым огыт шынде гынат, кешырым, шоганым, йошкарушменым, чеснокым да молымат куштат.
Руш Шой селаште шочын-кушшо Ирина Аркадьевна Деревянных ты школ-интернатыште 1986 ий годсек тырша. Профессийже дене тудо руш йылмым туныктышо, логопед. Пытартыш ийлаште завучлан пашам ышта. Кодшо ий декабрь гыч директорын сомылжым шукташ тӱҥалын.
Черлан кӧра икшыве-влак тыгай школышко тӱрлӧ ийготан логалыт. Кызыт тушто 3-шо гыч 9-ше классла марте туныктат, но йоча шагаллан кӧра чыла класс уке. Таче 3-шо, 4-ше, 5-ше, кок 6-шо да 9-ше класслаште гына ӱдыр-рвезе-влак шинчымашым налыт. Вес ийлан 3-шо ден 4-ше класслашке веле йоча-влакым погаш шонат. Икшыве-влак Кужэҥер, У Торъял, Морко, Звенигово, Параньга, Марий Турек, Шернур, Советский, Оршанке районла, Йошкар-Ола гыч улыт. Кужу канышлан гына мӧҥгышт каят. Нунын дене логопед, психолог, дефектолог, социальный педагог, туныктышо-влак пашам ыштат, посна адаптированный программе почеш туныктат.
Тӱрлӧ сомыллан кумылаҥдат
Йоча-влак футбол, лапта, хоккей, шашке, шахмат, ӱстембал теннис да моло модыш дене модыт. Тӱрлӧ конкурсышто, спорт таҥасымашыште шкеныштым тергат, мероприятийлашке чулымын ушнат. Чыланат ака-шӱжар, иза-шольо гай лишыл лийын шуктеныт.
Мо эн тӱҥжӧ: йоча-влакым изинек пашалан туныктат. Кажне классын шке пеледыш йыраҥже уло. Йоча-влак теле гоч тӱрлӧ пеледыш росотам куштат да шошым тудым йыраҥыш кусарат, шӱкым кӱрыт, вӱдым шават. Тыге кажне класс пеледыш йыраҥ моторрак лийже манын, шагал огыл пӱжвӱдым йоктара да конкурсышто посна номинаций дене палемдалтеш.
Ӱдыр-рвезе-влакын тӱрлӧ йӧн да материал дене ыштыме поделкышт куандарыш веле огыл, ӧрыктарыш. Рвезе-влак пу дене чапле арверым ыштен моштат. Нуным класслаште вераҥдыме.
Тений Руш Шой школ-интернатлан «Современная школа» федеральный проект почеш, материально-технический базым уэмдаш 8 млн теҥге наре ойыралтын.
– Ме тунемме мастерской ден икмыняр тунемме классым уэмдена. Чоҥымо, ургымо, йолчиемым ачалыме пашам шукташ посна мастерской-влак, тунемше-влаклан коррекционно-вияҥдыме занятийлам эртараш, моло сомылым кабинет-влак ышталтыт. Проект почеш тений «Швейное дело» ден «Обувное дело» профиль-влак дене туныкташ тӱҥалына. Тидын шотышто педагог-влак квалификацийым нӧлтат. Ме проект окса дене оборудований-влакым налына, августышто нуным вераҥдаш тӱҥалына.
Йоча-влак начар тазалыкан улыт гынат, нунылан илыш корнышко лекташ, могай-гынат профессийым налаш кӱлеш. Сандене йооча-влакым изинек пашалан кумылаҥдена. Тыглай школышто труд урокым арнялан 2 шагат гына тунемыт гын, тыште арнялан 8-10 шагат ойыралтеш.
Школ-интернат деч вара ӱдыр-рвезе-влак Йошкар-Оласе строительно-промышленный училищышке каят. Тушто нуно каменщик, штукатур-маляр, йолчиемым ачалыше (обувщик) да моло паша профессийым налыт. Школ-интернатым тунем лекше шуко воспитанникна илышыште пеҥгыдын шога, манаш лиеш. Кугу машинашт дене мемнан деке уналыкеш толын каят, йоча пагытыштым шарналтат, – мане школ-интернатым вуйлатыше И.А.Деревянных.
Самырык туныктышо
31 ияш Инесса Борисовна Волкова – коллективыште ик эн самырык туныктышо. 2019 ий годсек школышто историйым, обществознанийым, географийым туныкта. Пошкудо Ананур ял гыч кажне кечын машина дене 5,5 меҥгым кудылыштеш.
– Ончыч ачам тыште трудым туныктен, авам нянечкылан ыштен. Кызыт ачам ден авам тыштак тыршат, но вес пашам шуктат. Сандене кушкын шуын, тышкак пашам ышташ толаш шоненам. Тӱҥалтыште кузе ышташ тӱҥалам манын ӧрынам, лӱдынам ыле. Но варажым тунемым. Коллектив пеш сай, кеч-кунамат вашла полшена, – мане И.Б.Волкова.
Икшыве-влак тӱрлӧ улыт. Тыгодым нунын дене пашам ышташ куштылго огыл. Туныктышо-влак шке пашаштым тыршен шуктат, сай лектышыш шуыт. Йоча-влак дене кылым муын моштат, кумылыштым нӧлтат, шонымашыштым умылат. Пашада ушнен толжо!