«Кушкын шумекем, элнан Юж-десант войскаштыже служитлаш тӱҥалам!» – ойлен Морко район Кугу Маршан ялын шочшыжо Саша Степанов. Тудын ачажат Чечня мландыште тушман ваштареш кредалын. Эргыжын вич тылзаш лиймыж годым колен.
Паша дене вияҥын
Саша ты районысо Кумужъял кыдалаш школышто индешымше класс марте шинчымашым поген. Школышто «нылытанлан» да «визытанлан» тунемын. Рвезын шочмо ялже гыч школ марте вич меҥге лиеш. Тудо да ялысе моло тунемше кажне кечын лу меҥге чолым йолын коштыныт.
Степанов нерген сайынрак пален налаш манын, Настя ден Надя акаже-влак дене вашлийым.
– Ме ешыштына визытын лийынна, – мутланымашым тӱҥале Сашан кугурак Настя акаже. Ойлымыж годым шинчаже вӱдыжгыш, логарышкыже комыля тольо. Икмыняр жап гыч лыпланымек, каласкалымыжым шуйыш:
– Саша кумшо, тудын деч вара Критина шӱжарна ден Андрей шольына. Мыланна изинек шуко паша логалын. Ялысе вет улына, адакшым шуко шочшан ешыште кушкынна. Саша нигунам пашам ышташ торешланен огыл, мом ойленыт, чылажымат кумылын шуктен. 2017 ийыште авана корно туткарыште ӱмыр лугыч лие. Тунам Саша 18 ийым темен ыле, Йошкар-Оласе строительный техникумышто тунемын. Но олаште кок ий илымеке, Морко посёлкысо аграрный техникумыш кусаралтын. Туштыжо кокана дене илен.
2020 ийыште шольынам армийыш налыныт. Срочный службым Омскышто эртен. Варажым Моско областьысе Наро-Фоминск оласе самоходно-артиллерийский дивизийыште механик-водительын сомылжым шуктен. Служитлымыж годымак контрактым подписатлен. 2022 ий тӱҥалтыште кок арнялан отпускыш толын ыле. Тылеч вара февральыште ик ола гыч весыш командировкыш кайымыж годым кум кечылан пурен каен. Тидыже Саша дене пытартыш вашлиймашна лийын улмаш…
Шкетын кодын
Спецопераций тӱҥалме годым тудын служитлыме частьше гыч рвезе-влакым чыланыштым Украиныш колтеныт. Сашам шкетшым коденыт. Вуйлатыше-шамыч деке ик гана веле огыл йолташыже-влак дене пырля СВО-ш каяш йодын миен. Но документше ямде лийын огыл, садлан колтен кертын огытыл. Тидланже тудо чот ойгырен. Варажым 2022 ий 4 апрельыште рядовой Степановым Псковысо дивизийын салтакше-шамыч дене пырля СВО-ш колтеныт. Нунын денат марий рвезе пеш вашке кылым муын да келшаш тӱҥалын.
– Кайымыж нерген паленна, – мутланымашке ушныш Надя акаже. – Тудын верч ойгырен, мом тушто йомдаренат, кодаш лиеш гын, код манынат ойленам. Но тудо ончыко эреак поро шонымаш дене ончен, сайлан ӱшанен. Ме огыл гын, кӧ тушманым пытара, элнам арала манын. Шукыж годым смс-серышым вашла возкаленна, йӧн лийме годым йыҥгыртен.
Пӱрымашан «Август»
– Сашан 2 августышто шочмо кечыже. Ты кечын шочмыжлан кӧра изиж годсек десантник лияш шонен. Шонымашкыже шуын, Юж-десант войскаште служитлен, тольык ӱмыр мучкыжо тидым ышташ пӱралтын огыл улмаш… 2022 ий 8 августышто «вургемым погена, лишыл кечылаште ончыко тарванена» манын возен колтен. 15 августышто «Шочмо кечет дене, акаем» серыш толын. 18 августышто Наро-Фоминск гыч командирже йыҥгыртен да Сашан Херсон областьысе Костромка села воктене ӱмыржӧ кӱрылтмӧ нерген увертарен.
Капшым шочмо мландыш вашке конденыт. Тудым пытартыш корныш ужаташ Наро-Фоминск гыч командирже да вес ола гыч йолташыже-влакат лӱмын толыныт. Ме кызытат нунын дене кылым кучена. Ик йолташыж деч шольмын илышыжын пытартыш татше могайрак лийын, йодынам ыле. Тудо тыге ойлен: «Сусыргымо деч вара Саша вигак колен огыл. Шагат утла ушышто лийын. «Коден ит кай, ме эше шуко мом ыштен шуктен огынал, изай! Чылажат ончылно, виян лий, сеҥен лек ты татым» манынам тунам. Тудо чыла сай лиеш манын вашештен, шинчаончалтышыже весела лийын». Тунам шольына дене пырля вич боецын илышыже кӱрылтын, нунын коклаште – бой-влакым вӱдышӧ командиржынат, – палдарыш Настя.
Украиныште порысым шуктымыж годым лӱддымылыкым да патырлыкым ончыктымыжлан рядовой Александр Валерьевич Степановым (колымекыже) Патырлык орден дене палемденыт. 2022 ий 26 декабрьыште Геройын тунемме Кумужъял тӱҥ школ пырдыжыш тудым шарныктыше оҥам пижыктеныт.
Сашан весела, мыскарам ыштен моштымо, поро кумылан лиймыже тачат родо-тукымыштын чоныштым ырыкта. Акаже-влак тудын да ача-аваштын шӱгар ӱмбакышт ушташ чӱчкыдын коштыт.
Чыла шотыштат пример
Саша Степановым Кумужъял кыдалаш школын икымше классышкыже Людмила Николаевна Валерианова вашлийын. Туныктышо рвезе нерген тыгерак шарналтыш:
– Александр 2006 ийыште икымше классышке изи гына ньога, кугу пеледыш аршашым кучен толын пурыш. Ты сӱрет тачат шинча ончылнем. Тудо моткоч шыма икшыве лийын, моло йоча деч утыжым ойыртемалтын огыл. Шочмо ялже школ деч ятыр меҥге тораште верланен гынат, ик кечымат коден огыл. Уремыште йӱр але лум, мардеж але тӱтан – эре коштын. Садланак, очыни, виян, тале спортсмен лийын. Кугу Маршан ялысе йоча-шамыч кызытат тыгай кушкыт, нимогай нелылык деч огыт лӱд.
Саша уроклан эре ямдылалтше толын. Кажне гаяк урокышто тӱрлӧ йодышлан вашмутым пуаш кидшым нӧлтен. Отметкыже-влакат нылытан да визытан веле лийыныт. Математике урокым поснак йӧратен: шукемдыме таблицым классыште эн ончыч тунемын, уш дене шотлымо годымат моло деч ойыртемалтын. Ты предмет дене ятыр гана олимпиадыш ушнен. А урок деч вара марий йылме кружокышто шуаралтын. Почеламут ден заметке-влакым возаш кумылан лийын. Шукыж годым пӱртӱс, лишыл еҥ да йолташыже-влак нерген серен. Тыгак школысо спорт кружоклаште заниматлен: куштылго атлетикыште, футболышто моштымашыжым таптен. Школын чапшым тӱрлӧ таҥасымаште арален. Тудын тыгак пашаче кумылан лиймыжым палемдынем. Нимогай паша деч вуйым шупшын огыл, чыла ыштен. Тунемшемын койыш-шоктышыжым пален, ты илышыште кугу лектышыш шумыжлан эреак ӱшаненам. Чаманен каласаш логалеш, тачысе пуламыр самырык, вийвал, сай рвезын илышыжым кӱрлын. Александр Степанов мыланна – герой! Ме тудын дене эре кугешнаш тӱҥалына.
Еш альбом гыч налме фото-влак.