Шукерте огыл марий муро тÿня эше ик сылне мурсаска дене пойдаралте. Тамара Ситникова-Юланын «Тораште тый улат» мурыж нерген ятыр еҥ деч поро шомакым колаш логалын. Ме Тамара Ситникова дене илышыже да творчествыже нерген мутланышна.
– Мый Медведево район У Кома ялыште шочын-кушкынам. Индеш класс марте тысе кыдалаш школышто, вара Йошкар-Оласе республиканский педагогический лицейыште тунемынам. Гуманитарный направлений дене шинчымашым погымеке, тунамсе Крупская лÿмеш педагогический институшто руш йылме ден литературым туныктышо специальностьым налынам. Тылеч посна музыкым туныктышо дипломем уло, – каласкалыш Тамара.
Муро тÿняшке икымше ошкыл
Тамара Ситникова изиж годсек муро шÿлышеш кушкын. Тÿҥалтыш класслаште тунеммыж годымак шке семын фортепиано дене шокташ тунемын. Варарак Кузнецовысо музыкальный школышто аккордеон дене шоктымо мастарлыкшым шуарен. Йоча годсо пагытше нерген ÿдыр тыгерак шарналтыш:
– Мемнан мöҥгыштына ужар изи гармонь ыле. Изам дене коктын тудым моткоч йӧратенна, изи «полдыш»-влакым темдыштын, сем-влакым лукташ тӧченна. Тиде гармоньлан кӧра варажым моло семӱзгарланат шӱмаҥынна, манаш лиеш.
Тÿҥалтыш класслаште тунеммем годым мый йочасадысе куштымаш кружокыш коштынам. Шарнем, музык залыш ончычрак толам да тушто шогышо фортепианом темдыштам ыле. Варажым кушташ тунемме кружокна петырныш. Чонемлан ала-мо ок сите гай чучын. Мыйын Виталий изам тудо жапыште музыкальный школышто шинчымашым поген. Тудын баян дене шоктымыжым эре куанен эскеренам. Авам ден ачам мыйын музыклан шÿман улмемым шижыныт, умыленыт. Ик палыме йолташ еш деч аккордеоным йодын кондат ыле. Мылам аккордеон дене шокташ оҥайын чучын, вет тушто паҥга-влак фортепианосо гаяк улыт.
Изам баянжым шупшкеда, мый, тудым ончен, аккордеон клавишым темдыштам… Тыге ятыр семым шокташ тунемынам. Вара изам дене таҥасымашым эртарена ыле: черет дене сем-влакым шоктена. Кöн семже пыта, тудо сеҥалтеш. Икана сеҥалташ огыл манын, мый сем савыртышым шке шонен луктынам. Кок кидысе парня-влак мом темдалшашым шижыныт. Виталий öрын колыштеш, пуйто тиде – чынак ала-могай палыме сем. «Кузе маналтеш?» – йодеш изай. А мый вет лÿмжым шонен шуктен омыл! Тыманмеш «Мераҥ-влак!» маньым… Да логальым! Пале лие: тыгай лӱман муро уке! Тиде историйым еш дене погынымо годым чӱчкыдын шарналтена да шыргыжалына.
Икмыняр жап эртымеке, ӱдырлан аккордеоным налын пуэныт. Ваштареш пöртыштö илыше коважат Тамарам семӱзгар дене шокташ эреак кумылаҥден шоген. Кажне толмыжлан уныкажым шокталташ йодын, сылне марий сем-влак почеш шкежат муралтен колтен. Чыла тидыже икшывын чоныштыжо мурым йöратыме кумылым эшеат иландарен.
Пÿрымаш тыге кÿштен…
Варарак Тамара мураш тÿҥалын. Школышто туныктышо-влак коллективым мураш чумыреныт улмаш. Тамара аваже дене пырля да икмыняр моло туныктышын шочшышт школышто эртаралтше ик конкурсышто «Юмынÿдыр» мурым йоҥгалтареныт. Варажым Т. Ситникова йолташÿдыржö дене коктын тÿрлö конкурслаште муреныт, сеҥыше-влак радамыш логалыныт.
– Кугурак лийме семын Наташа йолташ ÿдыремын мураш кумылжо йомын. А мылам ты сомыл чотрак веле келшен. 9-ше классыште тунеммем годым ончыкылык профессий нерген шонкаленам. Ик конкурс деч ончыч шканем тыге шонен пыштенам: Гран-прим сеҥен налам гын, ончыкыжым музыкальный направлений денак тунемаш каем. А уке гын, авамын корныжым шуем – туныктышо лиям. Ты конкурсышто мурышаш мурылан мутым шке возенам ыле, семжым композитор С.Яндукова келыштарен. Тунам мылам 1-ше верым пуышт,йоча-влаклан финно-угор лагерьыш путёвкым пӧлеклышт. Но 1-ше вер Гран-при огыл… Садлан шке оемым кученам, туныктымо пашашке ушненам.
Но тыге лиймылан йӧршеш ом öкынö. Илен-толын музыкальный образованийымат налынам. Мылам йоча-влак дене пашам ышташ келша. Кажне кечын нунын шыргыжмыштым ужын, куаныше йӱкыштым колын, шканем моткоч пиалан айдемыла чучам. Музыкым йöратыме кумылемым икшыве-влак дене пайлем. Семӱзгар-влакым шоктен моштымемат туныктымо пашаште пайдале. Занятий жапыште але тӱрлӧ модышым эртарыме годым мый йоча-влаклан ойлышаш текстыш але почеламутыш семым келыштарем да мурым муралтем. Икшыве-влаклан муро ойым колышташ моткоч келша. Нуно почешем муралтен колтат, тыге текстым вашкерак шарнен кодыт, огыт нойо, – каласкала Т.Ситникова.
Тамара Геннадьевна йоча-влак дене ятыр ий пашам ышта. Ончыч шочмо Кома школыштыжо музыкальный вуйлатыше сомылым шуктен. Изиж годым семым лукташ тунемме фортепианожо дене, жап эртымеке, Тамара туныктышо лийын шоктен, йоча-влакым мураш да кушташ кумылаҥден. Кызыт Т.Ситникова Йошкар-Оласе 45-ше номеран йоча садыште воспитательлан тырша. Яра жапыште муро аланыште мастарлыкшым шуара.
Муро-влак кузе шочыт?
Тамара Ситниковалан муро семым да аранжировкым Марий Элын калык артистше С.Шакиров воза. Творческий паша кузе шукталтме нерген Тамара тыге каласкалыш:
– Палыме лиймына деч ончычак Станислав Шакировын «Юмынÿдыр» мурыжо икымше йоҥгалтарыме мурем лийын. Тудын «Поро кас, йöратымем» мурыжым гитар почеш мураш кумыл лекмылан кöра студент пагытыште гитар дене шокташ тунемынам. А илен-толын, пӱрымаш мемнам пырля ушен…
14 ий мужыраҥын илыме жапыште Станислав – мылам поро да умылышо пелаш, Алексей эргыланна сай ача веле огыл, тыгак муро аланыште эн сай туныктышем. Но муро-влакым тудо лÿмын мылам воза манаш ок лий. Мыйым «шÿдырым» ышташ тыршымаш уке. Стас ончыч семым шочыкта, вара ойла: «Тиде муро тылат келшен толеш…» Тыге лиеш гын, муро шочеш гын, мый тудым уло кумылын йоҥгалтарем, муро савыртыш гоч чон шижмашемым кузе моштем, туге ончыктем.
Мурылан мутым утларакше поэтессе Надежда Никитина воза. «Тораште тый улат» мурыланат шомакым келыштарыме годым Надежда мыйын чон кумылемым шижын, умылен. Муро писе темпан. Но мыйын шонымаште, колыштшо еҥ сем почеш капкылым тарватылшаш веле огыл. Муро кеч-кӧмат шонаш таратышаш, чоным тарватышаш.
Мыланем мурым шочыктышо автор-влаклан моткоч кугу таум каласем…
«Мастар»-влак коклаште
С.Шакировын сольный концертышкыже мийыше-влак сценыште семÿзгарым шоктышо-шамыч коклаште самырык ÿдырын тÿрлö семÿзгар дене устан пайдаланымыжым ужыныт. Ты группыш Тамара кузе логалын?
– «Мастар» группын кажне участникше дене шукертсек палыме улам, нунын репетицийыштышт ятыр гана лийынам, концертыш пырля коштынам.
Мöҥгыштына ятыр семӱзгар уло. Икана бубен дене шке семын шоктымем годым, Стас ритмым чоткыдын кучен моштымем, динамикым шижмем нерген каласыш да группыштыжо шокташ темлыш. Музыкант-влакат ты уверлан куаненыт. Тыге мый «Мастар» группын участникше лийынам. Варажым чайпс, шейкер, ковбэлл дене шокташ тÿҥалынам. Мылам чыла тиде – у кӱкшыт, – ойла Тамара.
Ончыкылык шотышто…
– Творческий паша шотышто ятыр шонымаш уло. Шошо пагытлан у муро лектын шушаш. Тыгак Пошкырт кундемыш гастроль дене кайышаш улына, тудлан ямдылалтына. А молыжым илена да ужына… – вашештыш мурызо.