Историйлан поян Шереметев замок

Ик кечын «Кугарня» ден «Ямде лий» газет редакцийын пашаеҥже-влак Юрино посёлкышто верланыше Шереметев замокыш миен коштна. Ты замок Юл кундемын ик эн мотор вержылан шотлалтеш.

Замокын ойыртемалтше дизайнже турист-влакын кумылыштым поснак савыра. Тӱрлӧ тӱсан пырдыж, пӱан-пӱан башне-влак вигак шинчашке пернат. Тудым чоҥымаште уста, талантан архитектор-влак А.А.Парландын, А.В.Коршын, А.А.Штернын, Р.К.Мюллерын, Н.В.Розовын, П.П.Малиновскийын надырышт моткоч кугу.

Замокым нӧлтымаште неоготике стильлан эҥертыме, тыгак готике,  эрвел, романский ден кокла курымласе стиль-влакым пуртымо. Йошкар ден шем кермычан пырдыжлаште ош деталь-влакын улмышт поснак шинчам куандара. Замокын озаже-влак Василий Петрович ден Ольга Дмитриевна Шереметевмыт нерген пален налаш кумыл утларак да утларак лектеш. Нуно коктынат чылан пагалыме военный еш гыч улыт. Шереметевмыт тукым ныл курым наре военный ешын лӱмжым кӱшнӧ кученыт. Ольга Дмитриевнан шочмо изаже генерал – Михаил Дмитриевич Скоболев. Документ почеш, тудо кум гана акаж дене замкыште уна лийын. Садлан тудлан тыште лӱмын ик пӧлемым келыштарыме. Тушто паша арверже ден наградыже-влак аралалтыт. М.Скоболев 19 ийым военный пашалан пӧлеклен, ты жапыште руш да тӱнямбал кӱкшытан 23 наградым сулен.

Кажне пӧлемын – шке историйже

Замокыш пурымо годым мемнам эн ончыч картине-влакым аралыме галерей дене палымым ыштышт. Тушто лӱмлӧ сӱретче-влакын ятыр пашашт дене палыме лияш йӧн уло – Эль Грекон, Рембрандтын да молынат… Шереметевмыт образованный, музыкальный, искусствым аклыше еш лийыныт. Садлан картине-влакым тӱрлӧ эл гыч конденыт. Василий Петровичын погымо коллекцийже моткоч поян лийын. Нунын коклаште акрет годсо керамике, майолике, Китайыште да Японийыште той, гобелен гыч ямдылыме изделий да ковёр-влак. Галерей гыч кумда балконыш лектын, тысе пӱртӱсын сылнылыкше дене чоным кандараш лиеш.

Тылеч вара уна-влакым ончымо пӧлемым шергална. Пырдыж ден тувраш, камин, кӱвар – чылажат Шереметевмыт годсо. Тидыжак замокыш толшо еҥ-влаклан историйым шергалаш, тудым шымлаш кумылым шочыкта. Тыште еш жапым пырля эртараш йӧратен. Пӧлемын ик лукыштыжо Ольга Дмитриевнан рояльже шоген. Ныжыл сем почеш ятыр кас мондалтдымын эртен.

Вес залыште эрвел стильлан эҥертыме. Икмыняр элемент персидский стильымат ушештара. Южышт тачысе кече мартеат аралалт кодыныт. Мрамор колонно-влакым Италий гыч лӱмын кондымо. Мрамор кӱварыште арабский роспись-влак тачат улыт.

Оза-влакын малыме пӧлемышт посна верланеныт. Нуным лӱмын келыштарыме тошкалтыш-влак икте-весе дене ушат. Кажне пӧлемыш пурымо деч ончыч мозаикан шартыш-влакым келыштарыме. Тушто араб йылме дене росписьым ужаш лиеш. Замокын вес ойыртемалтше пӧлемже – китайский стиль дене ыштыме буфет. Тыште XIX курым тӱҥалтыште кучылтмо арвер-влак аралалтыт. Пӧлем покшелне кугу ӱстел, лукышто буфет верланеныт. Тылеч посна тӱрлӧ тӱсан чия дене келыштарыме туврашым, мозаикан окнам, порталым, Шереметевмыт годсо омсам ужаш лиеш. Тыгай омсаже замокысо ты пӧлемыште веле аралалт кодын. Тышеч вес омса руш стиль дене келыштаралтше унам ончымо изирак пӧлемыш наҥгая. Икмыняр ий ончыч ты пӧлемыште олмыктымо сомылым шуктеныт. Пырдыжым чиялтыме, люстрым весым сакыме, Шереметевмытын портретыштым вераҥдыме.

Мӧҥгысӧ черке – замокын вес ойыртемалтше пӧлемже. Тыште священниклан алтарьымат келыштарыме. Шереметевмыт Юмылан кумалме верым шке замокыштышт лӱмынак ыштеныт. Кажне рушарнян тыште службо эртен. Священник толшо лийын. Замокысо ик могыр ончерым весыж деч лӱмын келыштарыме кок корно уша. Иктыж дене тарзе-влак коштыныт, весыж дене – оза-влак. Замокын ик могыржо гыч Юл эҥерын моторлыкшым ончен куанаш лиеш. Эҥерын вес серыштыже Шереметевмытын Сумки селасе черкышт коеш. Замокын ик эн мотор, чоным савырыше верже – Зимний сад. Тысе кушкыл-влакым янда гыч ыштыме купол гоч кече волгалтарен, шке шокшыж дене ырыктен. Тыште пальме, иян пушеҥге, тӱрлӧ эл гыч кондымо пеледыш-влак кушкыныт. Тошкалтыш дене кӱзымӧ годым еҥ-влакым кум маска чучыл вашлийын. Садысе пырдыжлаште Шереметевмытын портретышт кеченыт. Тыште уа гыч пидме мебель шинчен, кызытат уло. Зимний сад гыч подвалыш волаш лиеш. Тушто пакчасаскам да моло поян арверым аралаш вер келыштаралтын. Подвалым чот сайын ыштыме. Кугу замокым нӧлпым олтен ырыктеныт. Тидлан тудым лӱмын куштеныт, руымо почеш весым шынденыт. Замокым олтен ырыктымаш историйыштат посна ончыкталтын.

Юрино мландыште верланыше Шереметевмытын 60 гектар кумдык озанлыкыштышт 150 наре еҥ пашам ыштен. Тылеч посна нунын Парижыште, Рим ола воктене усадьбышт, Санкт-Петербургышто да Москваште чапле пӧртышт лийыныт. Но тысе Юл ден Вӱтла эҥерла, йырым-йырысе пӱнчерла ден куэрла Шереметевмытын чонышкышт ласкалыкым пуртеныт. Тыште кумдан палыме сӱретче-влак лийыныт. Мутлан, Владимир Короленко, Иван Айвазовский да молат.

Шереметевмыт нерген

1812 ийыште Руш армийын генерал-майоржо Василий Сергеевич Шереметев (Русьын икымше графше Борис Петрович Шереметевын уныкаже) Юрино кундемыште мландым налеш.  Шереметевмытын тукым гыч тукымыш куснылшо тӱҥ мландышт Угарман кундемысе Богородское селаште лийын. Икымше ий гычак Василий Сергеевич тыште тӱрлӧ отрасльыште озанлыкым вияҥдыме сомыллан пижеш. Тудын колымыж деч вара Сергей Васильевич эргыже ты пашам виктараш тӱҥалеш. Тудыжо крепостной-влак дене шкенжым моткоч торжан кучен улмаш. Тидыже крепостной-влаклан Угарман кундемын губернаторжылан вуйшиймашым возаш амалым ыштен. Тыге 1860 ийыште тудым шке должностьшо гыч кораҥдат. Сергей Васильевич Женевыш илаш кусна. Юринысе озанлыкым Василий Петрович Шереметев (тукым шольыжо) вуйлаташ тӱҥалеш. Тудак пелашыже Ольга Дмитриевна Скоболева дене ты замокым чоҥаш негызым пыштат. Чодыра озанлыкым вияҥдат, Юл эҥер вӱд дене ятыр чодырам кугу олалаш колтат. Палемдыман, нуно чодырам руэныт веле огытыл, тыгак кажне ийын тудым шынденыт. Змокын пытартыш озаже Ольга ден Василийын Пётр эргышт лиеш. Пётр Васильевич черле шочын, 33 ияшак колен. Тылеч вара 1916 ийыште француженке пелашыже шке шочмо элышкыже илаш кусна. Нунын йочашт лийын огыл. Революций тӱҥалме дене замокым национализироватленыт. Улшо погым арестоватлат, южыжым йӧршын пытарат. Василий Петрович ден Ольга Дмитриевнан, нунын эргышт Пётр Васильевичын Шереметевмытын капыштым Михайло-Архангельский лӱмеш черке пелен тойымо. Кок икшывышт изи улмышт годымак черланен колен, Елизавета ӱдырышт революций деч ончычак элым коден каен. Тылеч вара замокым верысе тӱвыра пӧрт, варажым каныме пӧрт семын келыштареныт, а Кугу Отечественный сар годым военный-влакын ешышт иленыт. Кызыт Шереметевм замок Марий Элын ик эн кугу поянлыкшылан шотлалтеш. Тышке ятыр турист толеш.

Мут толмашеш, 36 тӱжем турист ты замокышто тений лийын!