Чодыра – мемнан поянлыкна, тазалыкна! Шуко еҥ чодыраш миен толмо деч вара вий-куат ешаралтме, шӱлыш куштылемме, шинчаончатыш вашталемме нерген ойла. А поянлыкше тушто мыняре? Тӱрлӧ емыж, поҥго, кушкыл, пушеҥге… Чодыра поянлык дене пайдаланен моштышо еҥ-влак денат кугешныман, нунын деч примерым налман.
Теве Оршанке районысо Марий Руя ялыште илыше Евгений Фёдорович ден Любовь Афанасьевна Ивановмыт дене ик кечын унала лийна. Капка омсам веле шӱкална кумда кудывече вигак шинчам сымастарыш. Сурт оза-влак изирак садым кучат. Тушто олма, вишне, виноград, шоптыр да молат кушкыт. Пакчасаскаланат верым ойырымо. Йыраҥлаште ковышта, шоган, кешыр, кугымӧрӧ койылальыч. Кугу теплицыште помидор, арбуз кушкыт, изиракыште – кияр, весыште – шере пурыс. Ивановмыт пакчагӧргым чот сайын ончат, шӱкшудо уке, пакчасаскан лектышыже уло веле. Пакча шеҥгелне кум сотко утла кумдыкышто пареҥге кушкеш. Сурт оралте воктене альпийский кожым, туям ужам лиеш. Суртоза тудым кандаш ий ончыч шынден. Кудывечыште икмыняр техник шога. Тудын дене Евгений Фёдорович колым кучаш, поҥгым погаш чӱчкыдын кудалыштеш.
– Такшым телымже ме Медведево посёлкышто илена, – мутланымашым тӱҥале Евгений Фёдорович.
– Шошым тышке толына да шыже марте почаҥына. Кеҥежым ялыште моткоч ласка. Пакчагӧргым кучена, мый чодыраш, ерыш кошташ кумылзак улам. Тӱрлӧ поҥгым погем, ассорти манмет моткоч келша. Сандене могай понгым муам, тугайым налам. Утларакшым жаритлымым кочкаш йӧратена, сандене телылан жаритлен, контейнерыш оптена да морозильникыште аралена. Ошвоҥгым, мутлан, пеш шуко коштена.
Поҥгылан кечан, йӱран игече кӱлеш. Тылеч вара тудо ятыр лектеш. Такшым поҥго сезон июльышто тӱҥалеш. Кызытеш шем курезым, йошкар ӱмбалым, куэвоҥгым, шопке папкам, ошвоҥгым погымо.Чодыраш шокшо кече годым эр-йӱдым кошташ йӧнанрак, кечывалым шӱлаш йӧсӧ. Поҥго чодыра тӱрыштӧ начаррак шочеш, шокшо игечылан кӧра тӱрлӧ шукш пытара, ятырже кошка.
Евгений Фёдорович поҥгым погаш изинекак шӱмаҥмыже нерген палдарыш. «Школышкат коштын омыл, тунамак ачам пелен шӱдырнен каем ыле. Тудо йырым-йырысе вершӧрым, чодырам сайын пален. Тудын деч поҥгылан могай вер, юж, мланде келшат пален налынам. Тыгак кушто сайын кушкыт умылкаленам. Кызыт ты шинчымаш пеш выручатла», – мане тудо.
Суртоза тыгак пеш уста колызо. Тидын нерген тудын дене вашлийме дечын ончычак пален налынна ыле. Ялысе пошкудо-влак Евгений Фёдоровичын поро кумылан улмыжо нерген ончылгочак шижтарышт. Тудын гае еҥым кызытсе илышыште шуэн вашлият маньыч. Тидым ик пошкудо веле огыл, шукын палемдышт. Колым кучымыж нерген тыгерак каласкалыш:
– Ӱмырем мучко эҥырвара дене колым кучем. Юл эҥерышкат, Ветлугышкат ятыр гана миенам. Моло тӱрлӧ ӱзгар дене колым кучымым сайлан ом шотло. Эҥырвара дене кучымашын шижмашыжым мут дене каласашат йӧсӧ, очыни, мыйын гае еҥ-влак мыйым умылен кертыт, шонем.
«Колызо семын могай секретда уло?» – йодым тудын деч.
– Секретше тыште нимогай уке, мый кечывал деч вара колым кучаш каяш тарванем. Кызыт Изи Кугланур могырыш коштам. Кас марте кокла шот дене ик ведрам але утларак кучем. Колым кучышо кажне еҥ сай подкормкым ямдыла. Тыште кол мом кочкаш йӧрата, тудым шотыш налман. Тыгак колым кушто да могай верыште кучаш лиймым палыман, – мане тудо.
Эҥырвара дене тынар колым кучаш лиймылан чылт ӧрым. Содыки, ты колызо ала-могай да вий дене ойыртемалтеш манын шоналтышым. Вара мыскара йӧрӧ: «Кол-влак дене, очыни, мутланен моштеда?», – йодым.
– Нунын коклаште але йолташем лийын огыл, – шыргыжале тудат ваштареш.
Евгений Фёдрович кажне кечын кучымо ведра колжым кушко чыка да мом ышта, шоналтышда чай? А тудо ялысе калыкым сийла, кошта. Санденак ялыште пошкудо-влак тудым пагалат, поро кумылан улмыжылан тауштат. «Колым коштенат моштыман. Тамле лийже манын, шинчалтен, арня наре шинчыктыман», – палдарыш Евгений Фёдорович.
Любовь Афанасьевна ден Евгений Фёдорович сулен налме канышыштым моткоч ямлын да сайын эртарат. Вате пакчагӧргым онча гын, марий чодыраш, ерыш коштеш. Тӱҥжӧ – икте-весын чон йодмо сомылыштым вашла пагален, аклен, волгалтарен илат.