Марий Эл Республикын калык артисткыже Нина Голованован пӱтынь усталык корныжо Курчак театр дене кылдалтын. Тышке 1978 ийыштак толын. Ты жапыште шӱдӧ утла рольым модын.
Изинек чолга
Нина Ильинична У Торъял районысо Шуҥго ялыште шым шочшан ешыште шочын-кушкын. Тӱҥ школ ял деч тораште верланен, сандене ӱдырым школ-интернатыш шинчымашым погаш колтеныт. Нина сайын тунемын, лудаш моткоч йӧратен, тудын фотожо чап оҥаштат кечен.
– Школышто тунеммем годым мый хорышкат, театральный да гимнастический кружокышкат коштынам, тыгак баскетбол командын капитанжат лийынам, волейбол да футбол дене модаш йӧратенам. Пайрем да моло мероприятий годым мурымат муренам, почеламутымат лудынам.
Икана телевизор дене балетым ужынам, моткоч келшен, да балерине лияш шонен пыштенам. Но, кандашымше классыште тунеммем годым балерине лиймем нерген каласымеке, вараш кодынат маныныт. Тиддеч вара актрисат, мурызат лияш шоненам. Тунем пытарымеке, Крупская лӱмеш Марий пединститутыш документым наҥгаенам, но корныштем воспитательницем Галина Васильевна Курбатовам вашлийынам. Тудо, мыйын мурен-кушташ йӧратымем пален, туныктышо лияш шӧрен. Тыге Йошкар-Оласе культпросветучилищыш режиссёрский отделенийыш тунемаш пуренам, – ойла актрисе.
Кок ият пелым тунеммеке, Нина Ильиничналан паша верым ойырен налаш кӱлын. Тудын У Торъялысе тӱвыра полатыште калык театрын режиссёржылан пашам ышташ направленийже лийын, тыгак Курчак театрын режиссёржо В.С.Ящиковский шкеж деке ӱжын. Тыге Н.Голованова театрым ойырен налын.
Икымше ошкыл
– Курчак театрыш телым пашаш пуренам, тунам мый Лумӱдырым модшаш улам ыле, но шинча черлан кӧра мыйым вес актёр алмаштен. А мыйым «Очень умные игрушки» спектакльыште Ростик лӱман рвезын рольжым живой план дене модаш шогалтеныт, – каласкала Нина Ильинична.
Чолга ӱдыр эре шуаралташ тыршен, сандене Ленинград олаш Театр, муро да кинематографий кугыжаныш университетыш заочно тунемаш пурен. Студент пагытым шарналтен, тудо палемда:
– Тиде илышемын эн пиалан жапше лийын. Ийлан кок гана сессийыш коштынам. Ты университетыште мый тӱрлӧ кундем гыч толшо актёр-влак дене палыме лийынам, лыжга, ушан-шотан, келге шонымашан туныктышо-шамыч деч шинчымашым налынам.
Шарнем, икымше курсышто экзаменым сдатлыме годым мемнам Российын сулло артистше М.М.Королёв терген. Марий Эл гыч ме коктын тунемаш толынна, тудо кушеч улмынам пален да тидын нерген йодын. Ик ӱдырет «Мый марий омыл» манын (тудо руш ӱдыр), а мый «Мый марий улам!» кугешнен каласенам. Туныктышо вӱчкалтенат колтен.
Тунемме предмет гыч мыланем йотэлысе да руш литератур, сценыште мутланымаш утларак келшеныт. Тунам мыйын ешем лийын огыл, сандене кум шагат эр марте книгам лудын шинчен кертынам. Тыгак, шинчымашнам келгемдаш манын, ме верысе театрыш постановкылам ончаш коштынна.
Ты университетыште РСФСР-ын сулло артистше Виктор Семёнович Голованов дене палыме лийынам, тудо мыланна курчакым вӱдымӧ нерген каласкален. Мутлан, Виктор Семёнович воштончыш ваштареш шогалын, курчак-влакым тарватылеш, вара нунын позыштым шарнен кодеш ыле.
Тунем пытарымеке, мыйым верысе ТЮЗ-ыш пашаш ӱжыныт, но мый икшырымын ыштыме пашам, калык пагалымашым у да палыдыме сомыллан вашталташ лӱдынам, сандене шочмо кундемышкемак пӧртылынам.
1991 ийыште В.С.Головановым Марий Элыш Курчак театрыш режиссёрлан пашам ышташ ӱжыныт. Ты пагытыште Нина Ильинична дене нуно келшаш тӱҥалыныт, вара ешымат чумыреныт, куд ий пырля иленыт.
«Тендан неле роль-влак лийыныт мо?» йодышлан Нина Ильинична тыгерак вашештыш:
– Икана ме кугыеҥ-влаклан «После дождичка» спектакльым ончыктенна. Сюжетше тыгайрак: шоҥгыеҥ-влак ваш йӧратен иленыт, но пырля нигунам лийын кертын огытыл. Спектакльыште йӧратымаш да шкет илымаш проблемым тарватыме, мыланна планшетный курчак дене пашам ышташ кӱлын, туддене ондак модын огынал ыле. Тыгак «Снежная Королева» постановкышто мый Гердан образшым чоҥенам, пеш эмоциональный роль. Спектакль мучаште ӱнаремат кодын огыл, шинчавӱдат лектын ыле.
Тунам шкемым вурсенам, мый огыл, а ончаш толшо-влак шортшаш улыт, шоненам. Но вара пелашемын мутшым шарналтенам. Виктор Семёнович каласен ыле: «Модмет годым геройын чыла шижмашыжым, куан ден ойгыжым шижын моштышаш, чон кӧргет гоч колтышаш улат, тыге веле кӱлешан койыш-шоктышым, кумылым луктын кертат». Тунам мый чын корнышто улмемым умыленам.
Театр деч посна
Нина Ильинична тыгак руш кином марий йылмыш кусараш полшен, утларакшым йоча-шамычым йӱкаҥден. Марий поэт, актёр, режиссёр Юрий Рязанцев тудлан «Маленький принц» спектакльыште тӱҥ рольым модаш ӱшанен улмаш. Н.Голованова дене марий йылмым лывыртыме сомылымат шуктен.
1990-шо ийлаште Марий радиошто да телевиденийыште «Йомак чондай», «Изенвер» йоча передаче-влакымат вӱден.
Кызыт уста артистке Эльвира Лисицына дене пырля Курчак театрыште йоча-влаклан мастер-классым ончыктат, курчак-влак нерген каласкалат, спектакль гыч изирак ужашым модын ончыктат.
Нина Ильинична пелашыжым, Виктор Семёнович Головановым, шарныме лӱмеш М.Цветаеван, И.Бродскийын, В.Высоцкийын да моло палыме поэтын почеламутыштым, уста артист да режиссёрын илышыж дене кылден, композицийыш поген. Вара сценыште 40 минут жапыште нуным муро почеш каласкала.
– Тиде сомыл мыланем моткоч келша. Мыйын шонымаште, айдеме илышыж мучко шуаралт шогышаш, йӧратыме пашам шуктышаш, уке гын илыш шогалеш, – палемда артист.
Нина Голованова моштымашыжым эре вияҥда. Тек тудын усталык корныжо умбакыжат тыгаяк волгыдо лиеш да тӱзланен толеш.