Йошкар-Ола шке моторлыкшо дене ятыр еҥын чонжым савыра. Пытартыш жапыште тудын вашталтмыже, уэммыже сайынак палдырна. Тидын шотышто шагал огыл паша шукталтеш. Олашке турист-влакын толын коштмыштымат ужына. У объектым, каныме верым чоҥат, тошто пӧртлам олмыктат, йоча площадкым келыштарат. Ты сомылым Йошкар-Оласе администрацийын озанлык шотышто управленийже виктара. Таче, нунын пашашт нерген кумданрак пален налаш манын, администрацийым вуйлатышын алмаштышыже С.В.Васильев дене мутланена.
– Сергей Владимирович, тӱҥ шотышто тӱткышым молан ойыреда?
– Ме эн ончыч олаште ару лийже манын тыршена. Тидлан йоча площадкылам, пӧрт йырым-йырысе кумдыклам тергена, телым лумым жапыштыже эрыктымым, пӧртласе пырдыжлаште рекламым вераҥдымым, кӱлеш-оккӱл сӱретым удыркалымым эскерена. Тидлан олаште пӧрт-влакым обслуживатлыше компаний-влакын пашаштым тӱрыснек тергена. Тыгак олам тӱзатыме шотышто шагал огыл пашам шуктена. Еҥ-влаклан каналташ верым келыштарена, ола мотор лийже, чоным савырыже манын тыршена. Уремлам волгалтарыше тулым, корным, шӱгарласе порядкым шуктымаш тыгак мемнан паша радамланна шотлалтыт. Шошым, шыжым тӱшка субботникым организоватлена…
– Ыштет – ок йӧрӧ, от ыште – ок йӧрӧ. Еҥ-влак кычалтылаш йӧратат. Вуйшиймаш-влак тендан деке пурат мо? Утларакшым мое ҥ-влакым тургыжландара?
– Шукыж годым корным жапыштыже эрыктен шуктыдымылан вуйым шийыт. Еҥ-влак деч йодмашым налмеке, управляющий компаний-влак деке лектына. Каласыман, тылеч вара йӧндымылыкым вигак чактарат. Такшым тидын шотышто кугыжаныш ГОСТ-лан келшышын программым ямдылен. Тудын почеш пӧрт воктенысе кумдыкышто лум толмо деч вара тудым вич шагат жапыште эрыктен шуктышаш улыт.
– Оласе кудывечылаште, уремлаште кушто корным олмыкташ кӱлмым кузе ойыреда?
– Тыште ме эн ончычак воктене могай социальный объект улмым шотыш налына. Школ, эмлымвер, йочасад деке корным ик эн ончыч ыштышаш улына. Вара вуйшиймаш-влаклан эҥертена. Кушто корно чот уда, тугайым ачалаш пижына. Ты сомыл «Безопасные качественные дороги» кугыжаныш программе почеш шукталтеш. Тидлан кугыжаныш могырым лӱмын окса ойыралтеш.
– Телылан кузерак ямдылалтыда?
– Чынжымак, кажне тургымлан ончылгоч ямдылалтына. Шошым, пӧрт-влакым ырыктымым чарнымеке, котельный-влак вигак вес телылан ямдылат. Управляющий компаний-влак пӧртлаште теплоузелым теле деч ончыч шотыш кондышаш улыт, кушто могай сомылым шуктыман – ончылгоч рашемдыман. Подрядный организаций-влак техникым телылан ончылгоч ямдылат. Ошма ден шинчалан вартышым наледат. Телым, мӧҥгешла, кеҥежлан мо кӱлешым шапашлат.
– Еҥ-влак илыме кумдыкыштышт шке кумылын иктаж-мом вашталтынешт гын, нунылан тидым ышташ йӧным пуэда мо?
– Ме чолга еҥ-влакын темлымашыштлан йывыртена веле. Вет нуно шке илыме кумдыкыштышт нунылан мо кӱлешым сайынрак палат. Тидын шотышто йодмаш дене мемнан деке лектын кертыт. Йошкар-Оласе администрацийын сайтыштыже темлымашышт шотышто йӱклымашым эртарена. Эн шуко йӱкым могай темлымаш пога, тугайжым илышыш шыҥдараш полшена.
Тыгак проект-влак дене пашам ыштена. Тидлан илыме кумдыклаште мер ушем-влак лӱмын чумыргат. Нунын коклаште грантым эртарена. Тидлан нуно проект пашам возат. Тудо илыме вер да тудын воктенысе кумдык дене кылдалтшаш. Комиссий проектын кӱлешлыкшым, тудын еҥ-влаклан могай йӧным ыштымыжым шотыш налеш. Тыге кум эн сай проект пашалан грант почеш оксам ойырена. Ӱмаште, мутлан, грант кӱшеш ик кудывечыште камерым вераҥденыт, весыште клумбым сӧрастареныт, печым печеныт, кумшышто йоча площадкым келыштареныт.
– Оласе пӧрт-влакым тӱрыснек олмыктымо пашаланат вуйын шогеда? Могай пӧртым олмыкташ кӱлмым кузе палемдеда? Ик тургымышто мыняр пӧртым капитально ачаледа?
– Тидлан комиссийым чумырена, йодмаш-влакым тергена, планым ыштена. Пӧртым кунам олмыкташ кӱлмым палемдена, черетым ямдылена. Ремонт пашам шукташ фонд полша. Тудо тидлан сметым ямдыла, торгым эртара, пӧртым олмыкташ заказым налеш.
Ик ийыште мыняр пӧртым ыштен шуктымо тудын паша радамже деч шога. Вет кажне пӧртыштӧ тӱрлӧ пашам шуктыман. Мутлан, ик вере туврашым вашталтыман, тӱжвал фасадым веле олмыктыман гын, весыште канализацийым, вӱдпучым вашталтыман, лифтым ачалыман. Тыгай паша комплексныйлан шотлалтеш. Тидлан оксажат, жапшат шукырак кӱлыт. Садлан комплексный пашам шуктымо годым шагалрак пӧртым олмыктен шукташ лиеш. Ола мучко 37 пӧртым капитально олмыктымо. Тыште вет эше еҥ-влакын полшаш ямде улмыштым шотыш налман. Южо пачерыш логалынжат от керт, тидыже пашам жапыштыже шукташ кугу чаракым луктеш. Шукыж годым тидланак кӧра олмыктымо сомылым жапыштыже ыштен огыт керт.
– Олаште шӱкшакым эрыктыме сомыл кузерак шукталтеш?
– Сайын манаш лиеш. Регионысо «Чистый город» ООО шке пашажым шот дене шукта. Кажне кечын контейнер гыч шӱкшакым наҥгая. Вот контейнер-влакым вераҥдыме кумдыкышто сӱрет изиш тургыжландара. Тидыже – пӧртым обслуживатлыше компаний-влакын пашашт.
– Каныме вер-влакым тӱзатыме, ачалыме паша кузерак вораҥеш?
– Йошкар-Оласе Рӱдӧ ден Сеҥымаш парк-влакын пашаштым ме огына эскере. Нуно шке семынышт пашам ыштат. Ме утларакшым сквер-влакым шотыш кондена, тушто клумбым ыштена, пеледышым шындена. Кеҥежым йӱштылмӧ тургымлан пляжым ямдылымат, мемнан пашалан шотлалтеш.
– У объект-влакым вераҥдымаш – тугеже тендан сомыл. Оласе уремлаште тыгай объект ятыр вашлиялтеш. Тений мом ыштенда?
– «Комфортная городская среда» программе почеш тений кандаш объектым ыштыме. Тидлан 80 утла миллион теҥге ойыралтын. Семёновка посёлкысо Молодёжный урем ден рӱдоласе Павленко, Ян Крастынь, Первомайский уремлаште тротуарым ыштыме. Тыгак Россий Армийын тӱвыра пӧртшӧ пелен стадионым, йоча площадкым, освещенийым шотыш кондымо, хоккей дене модаш коробкым ыштыме, Сомбатхей микрорайонышто пий-влаклан кошташышт лӱмын площадкым келыштарыме. Тыгайже олаште эше лийын огыл ыле. Набережныйыште оҥай объект-влакым вераҥдыме: пӧрдшӧ теҥгылым, телефон будкым, гамакым, навесым, лудаш йӧратыше-влаклан изирак книгагудым да молымат. Берёзово микрорайонысо Димитров паркыште велосипед дене кудалышташ корным, шылым кӱкташ верым келыштарыме.
– Марий парклан те мутым кучеда?
– Чын, тудым вес ийлан ышташ планыш пуртымо. Тыгак Киров уремыште тротуарым тӱрыснек олмыкташ, ГСБ-ште скверым ышташ палемдыме.
Илыме вер – тиде чонын каныме лукшо. Кажне еҥын чонжо ты вер верч йӱла гын, тудым саемдаш, тӱзаташ кумылаҥеш. Шке олана, кудывечына, пӧртна волгалтышт манын, айыста икоян лияш тыршена!
