Марий Турек районысо образований пӧлкаште Надежда Арсентьевна Пасынкова визымше ий опеке да попечительстве шотышто специалистлан тырша. Тиде жапыште тудо икмыняр икшывылан у ача-авам муаш полшен. Тыгодым учётышто шогышо, шкем кучен моштыдымо вате-марий-влак дене пашам ышта. Лач тыгай ешыште уто-ситым ужшо, туманлымым чӱчкыдын колшо, сусыр чонан шуко икшыве йочапӧртыш але приёмный ешыш логалеш.
Н.А.Пасынкова Марий Турек кундемын ӱдыржӧ. Марий Турек посёлкысо школ деч вара посёлкысо техникумышто бухгалтерлан, Угарманысе экономике, статистике да право колледжын Йошкар-Оласе филиалыштыже, варажым МОСИ-ште юристлан тунемын.
Марий Турек районысо суд пристав-влак службышто, тыгак почтышто тыршен. Варажым районысо образований пӧлкашке куснен.
– Надежда Арсентьевна, районышто опеке паша кузерак кая? Ешышке икшывым ончаш налше-влак кажне ийын ешаралтыт але шагалемыт?
– Районышто тыгай пашам шкетын гына шуктем. Сандене куштылго огыл. Мыланем иканаште педагог, юрист, психолог лияш логалеш. Йочам ончаш налаш кумылаҥше-влак дене мутланыман, приёмный ача-ава-влакымат жапыштыже колыштман, нунылан полышым пуыман. Вет у ешыште илаш тӱҥалше йоча але подростко ден у ача-ава коклаште южгунамже вашумылыдымаш лектын сеҥа. Мутлан, подростко у ача-ава дене кылым вигак муын огеш мошто. Але йочан трукышто койыш-шоктышыжо вашталтеш. Сандене тыгай йодыш-влак дене приёмый ача-ава-влак мый декем чӱчкыдын толыт. Ты нелылыкым тӧрлаш мыланем Йошкар-Оласе «Детство» рӱдер полша.
Приёмный ача-ава-влак шукыж годым изирак ийготан (3 ияш гыч тӱҥалын) икшыве-влакым налаш тыршат, вет тиде жапыште нуным ончен кушташ куштылгырак. А кугурак-влак шотышто изиш нелырак. Нуно ушым шындыше улыт. Койыш-шоктышыштымат вашталташ шуко жап кӱлеш. Марий Турек районышто подростко-влакым шуэн налыт.
Районышто приёмный ача-ава-влак шагалемын толыт. 2021 ийыште вич кандидат гыч нылытше йочам ончаш налын гын, 2022 ийыште – кум еҥ. Таче ныл еҥ приёмный ача-ава лияш шона. Шукыж годым Сардаял гыч ончаш налыт. Тушто кум еш уло.
Вет шке йочам ончен кушташ тиде ик паша, а еҥ икшывылан ача-авам алмашташ тиде кок пачаш кугу нелыт. Тыгай икшыве-влак изинек сусыргышо чонан улыт. Сандене приёмный ача-авалан чытыман.
– Икшывым ешыш налаш шонышо-влак эн ондак тендан деке мият. Те нунын дене кузе пашам ыштеда?
– Приёмный ача-ава лияш шонышо еҥлан йочам ончаш налме радам, могай документым погаш кӱлмӧ шотышто умылтарем. Ача-аван могай шонымаш дене икшывым налмыштым шекланем. Чылажымат айдемын кутырен колтымыжо, могай шинчымашан улмыжо, шкем кучен моштымыж гыч умылаш лиеш.
Йочам тӱҥ шотышто кокла ийготан, пашам ыштыше-влаклан пуаш тыршена. Илыш условийжым ончалаш манын, мӧҥгышт миен коштына.
Ик эн неле йыжыҥ – тиде Йошкар-Оласе «Детство» рӱдерыште тунеммаш. Тушто ача-ава-влак кум тылзаш курсым эртышаш улыт. Тиде жапыштак документ-влакым погаш тӱҥалын кертыт. Экзаменым кучен огыт сеҥе гын, ме нуным кандидат семын тетла огына ончо.
Школым тунем пытарымеке, опекун-влаклан свидетельствым пуат. Ме тыгай еҥын документшым ончен лектына, приёмный ача але ава тудо лийын сеҥа але уке – заключенийым ыштен пуэна. Тиддеч вара нуным Социальный вияҥмаш министерстве пеленысе опеке да попечительстве пӧлкаште улшо федеральный данный базышке пуртат. Кандидатлан могай икшыве кӱлеш, тугай йочам ойырат. Тудлан икшыве келша гын, посна йочапӧртыш каяш направленийым возен пуат. Тунам ача-ава икымше гана приёмный йоча дене палыме лиеш. Чыла сай, икойыш шуыт, йоча у ешыш каяш келша гын, приёмный ача-ава-влак, опекун лияш манын, мыланна йодмашым возышаш улыт.
– Районыштыда икшывым мӧҥгеш пӧртылтышӧ-влак улыт? Тыгай ынже лий манын, те мом ыштеда?
– Кодшо ийын тыгай еҥ-влак вашлиялтын огытыл, но 2021 ийыште икшывым пӧртылтышӧ-влак лектыныт. Мутат уке, тидыже йочам психологий могырым чот сусырта. Сандене йочам пӧртылтымӧ деч ончычак приёмный ача-ава-влак дене шуко пашам ыштена. Молан кӧра тудлан йоча утыш лектын – ме амалым кычалшаш улына. Йоча ешыштак илыже манын, тӱрлӧ йӧным кучылтына. Но кунам нимом вашталташ огеш лий, тунам пӧртылтыман.
– Учётышто шогышо, уда, шотдымо еш-влаклан кӧра ятыр икшывын йоча пагытше локтылалтеш. Тендан районышто тыгай еш-влак шукын улыт мо? Нунын деке чӱчкыдын лектын коштыда мо?
– Тачысе кечылан районышто 28 еш учётышто шога. Нине ача-ава-влак аракам йӱыт, икте-весе коклаште туманлат, кредалыт. Тыгай условийыште кушкын, йоча чон эмгана. Нине еш-влакым эре эскерена, тергена. Нунын деке шкетын лектын кошташ лӱдыкшӧ, сандене ме комиссий дене тушко каена. Ик ешыш тылзеш ик гана, весе деке кум тылзылан ик гана, кумшо ешыш серыш пурымо дене лектын коштына. Ты ешыште ончыкыжымат нимо огеш вашталт гын, ме суд почеш ача-аван йочам ончымо праважым кораҥдена.
Варажым тыгай йоча-влаклан вес ешым кычалына (родо-тукымышт налыт) але йочапӧртыш колтена.
– Надежда Арсентьевна, тау жапым ойырымыланда. Пашада умбакыжат вораҥын толжо, сеҥымашым, куаным кондыжо.
2022 ийыште Марий Эл Республикыште йочапӧртла гыч 68 икшывым ашнаш налме, ача-ава деч посна кодшо 157 йочам родо-тукымыштлан пуымо.