манеш ныл эрган ава Елена Ласточкина.
Елена Геннадьевна — Медведево район Нурма селан шочшыжо, йоча пагытше Пижма ялыште эртен. Киров кундем Санчурск посёлкысо медучилищым тунем лекмеке, 18 ияш ӱдыр Йошкар-Оласе перинатальный рӱдерыште медшӱжарлан пашам ышташ тӱҥалын, 24 ий тиде сомылым шуктен. А 2018 ий годсек Йошкар-Оласе 4-ше номеран йоча поликлиникыште тырша.
Кокыт, вара — эше кокыт
— Максим — 24 ияш, тудо пеш интеллигентый рвезе, лавыран пашам ышташ ок йӧрате. Тыматле койыш-шоктышан. Йошкар-Оласе аграрный колледжым ялозанлык машинан техник-механикшылан йошкар диплом дене тунем пытарен. Студентше годым Германийыште индеш тылзаш практикым эртен. Эл, тусо илыш рвезылан пеш келшеныт. Вара МВД-ште пашам ыштен. Но тушто тудлан келшен огыл, садлан службым коден. Кызыт интернет аланыште шке пашажым вияҥда.
Данииллан — 20 ий. Пеш весела эрге, эре нӧлталтше кумылан. Садланак дыр йолташыже-влак шукын улыт. Изаж семынак Аграрный колледжым тунем лектын, электрик специальностьым налын. Тений кеҥежым дипломым кучыктеныт да эрлашыжымак армийыш наҥгаеныт. Служитлаш каяш шкеже шукертак шонен коштын.
10 ияш Андрей нылымше классыште тунемеш. Пеш тыматле икшыве. Азаж годсек тудым ончен куштымаште нимогай нелылык лектын огыл. Кочкеш, мала, модеш, чылажат — режим почеш. Пашам йӧратыше, ачажлан эре полышкала. Вольыкым ончаш шӱман. Кушкын шуамат, фермер лиям манын ойла. Шукерте огыл телевизор дене кызытсе ферме нерген передачым ончен шинчымыж годым ончыкыжым мыят тыгай фермым чоҥем, генеральный директор лиям, а тендам алмаштышем-влаклан шогалтем манын каласен.
Никита — куд ияш. Йочасадыш коштеш. Ешыште тудым чылан Даниилын копийже маныт: койыш-шоктыш денат, тӱжвал сынже денат чылт изаж гай. Еш альбомым ончен шинчымыж годым Даниил изажын изи годсо фотожым ужешат, тидыже мый уламыс манын ойла, — икшывыда нерген каласкалыза манмемлан тыге вашештыш Е.Г.Ласточкина.
Ныл шочшан ава лиям манын, Елена Геннадьевна шоналтенат огыл. Максим ден Даниил шочмеке, Александр Васильевич пелашыж дене тетла йочам огына ыште манын шоненыт. 2000 ийыште Йошкар-Ола воктене Ельняги ялыште мландым налыныт, пӧртым чоҥаш тӱҥалыныт. А 2008 ийыште Йошкар-Ола гыч у пӧртыш илаш кусненыт.
— Пелашемын ӱдыр икшыван ача лиймыже шуын. Но мый ала-могай амаллан кӧра кужу жап мӱшкыраҥын кертын омыл. Азам ыштыме пӧртыштӧ пашам ыштыме годым азам кидыш наламат, шкемынат изи падырашан ава лиймем шуын. Тугеже пӱрен огыл манын шоненам. Икмыняр жап гыч мӱшкыран улмем нерген пален налынам. УЗИ-ште эрге манын ойленыт. Мӧҥгӧ толынам да шортын шинченам. Максим тидым ужын да тыге лыпландарен: «Молан шортат, ме ешаҥына да мемнан ӱдыр-влак шочыт», — каласкала ӱдырамаш.
Тыге Андрей шочын. Пырля кушкаш веселарак лиеш манын, вате ден марий нылымше гана ача-ава лияш шоненыт. Тыгодым ала ӱдыр шочеш манын ӱшаным йомдарен огытыл. Андрей деч вара ныл ий гыч Никита шочын. Ласточкинмыт ешыште ныл эрге кок мужыр семын кушкын: Максим ден Даниил коклаште — ныл ий ойыртем, вара лу ий гыч Андрей ден Никита, тыгак ныл ийым коден, ош тӱням ужыныт.
— Ончычсо жап дене таҥастарымаште кызыт икшывым ончен кушташ куштылгырак. Кугурак эргым-влак годым кевытлаште ны подгузникым, ны азалан пукшаш кочкышым налаш пеш лийын огыл. Шарнем, подгузникым, поликлиникыш миен толаш да телым уремыш лекташ манын, аныклен кучылтам ыле. Шӱрашым кофемолкышто тыгыдемден, пучымышым шолтен пукшенам. Пелёнко-влакым ведраште шолтен мушкынам. Кызыт гын кевытыште чыла налаш лиеш, азан мӱшкыржӧ коршта гынат, могай шонет, тугай эм уло, — ойла Е.Г.Ласточкина.
Ӱдыр икшыван лийын кертеш ыле…
Никиталан кок ий теммеке, 2018 ийыште Елена Геннадьевна пашаш лектын. Икшыве дене тудын аваже шоген. Ӱдырамашын ик сменыж годым акушерке азам нумал толын, изи падырашым тудлан кучыктен да манын: «Аваже тудым кудалтен коден». Медшӱжар азам висен, йолвалыш пӱтырен. «Молан аважлан огеш кӱл? А вет мый тынар ӱдыр икшыван лийнем ыле. Молан мыйын тыгаяк изи падырашем шочын огыл?»
Тыге Е.Ласточкина шонен да пелашыжлан йыҥгыртен ойлен: «Тыште ӱдыр деч аваже отказаен, айда ешышкына налына». Александр Васильевич тореш лийын огыл, ныл эргына уло гын, визымше икшывым йол ӱмбак шогалтен огына керт мо манын вашештен.
Изи ӱдырым ешышкышт налаш кӱлеш документым погеныт. Елена Геннадьевналан икшывым ешыш ашнаш налаш шонышо-влаклан тунемме курсым гына эрташ кодын ыле. Но азан шочмо аваже йочажым шкеж дене кодаш кӧнен. Ӱдырамашын кумылжо нимынярат волен огыл, куанен гына, вет икшыве шке аваж пелен кушкеш.
Нелылыкым ок шиж
«Ныл эргым ончен кушташ куштылго огыл, очыни», — йодде шым чыте.
— Авамын почела шочшо кум ӱдыр икшывыже улына. Мыланем гын, мӧҥгешла, ӱдыр-влакым воспитатлаш неле гай чучеш — нунылан ныжылгылыкым пӧлеклыман. А эрге-влакым утларак ача воспитатлышаш, шонем. Ешыштына пелашем — авторитет: кузе тудо ойла, тыгакак лиеш. Мыланем кугурак эргым-влак икана ойленыт ыле: «Ачана пеҥгыде койыш-шоктышан садланак, очыни, ешыштына ӱдыр икшыве уке…» Адакшым кунам йоча-влак пырля кушкыт, нуно ваш-ваш полшат, икте-весым воспитатлат. Кугурак эргым-влак, кушкын шумеке, Андрей ден Никитам йочасадыш але школыш наҥгаен коденыт, налаш коштыныт. Авам воктенак ила, тудат уныкаже-влак дене шога. Икшывем-влаклан самостоятельный лияш йӧным пуэм, игым пӱктен лукшо чыве гай йырышт ом пӧрд, — манеш ныл шочшан ава.
Нылыт але шымыт — ӱдырамашын кеч-мыняр шочшыжо лийже, чон шокшыжым кажныжлан ситара. Елена Геннадьевнан эргыже-влак тидым шижын кушкыт да шкештат тыгакак вашештат. Тидак огыл мо аван эн кугу пиалже?!