Интернетыште «ВКонтакте» соцсетьысе группыштына Анатолий Яндыбаев «Кугарня» газетым кучен шогыман фотожым вераҥден. Шеҥгелныже « Полярный круг» манын возымо. Газетнам тора Йӱдвелнат лудмылан пеш куанышна да фото озалан серышым возен колтышна.
«Газетым Интернет полшымо дене лудына», – шуко вучыктыде вашештыш А.Яндыбаев да ешарыш: «Тендан дене эше кас веле, а мемнан дене у паша кече тӱҥалеш. Моско дене индеш шагат ойыртем».
Анатолий 2004 ий годсек Чукоткышто Эгвекинот посёлкышто ила. Тышке 2004 ийыште Людмила пелашыжым пашаш ӱжыныт, да ешге илаш каеныт. Изирак эргышт вич ияш гына лийын.
Анатолий Параньга район Олор ялыште шочын. Шке жапыштыже Йошкар-Олаште радиомеханический техникумышто тунемын. Людмила пелашыже – Марий Турек район Ӱлыл Турек ялын шочшыжо. Еш Марий Турек посёлкышто илен.
Эгвекинотышто Анатолий нефтебазыште ышта, Людмила – эмлымверыште лабораторийыште. Яндыбаевмытын кок эргышт школым тыштак тунем пытареныт. Женя Йошкар-Олаште ешыж дене ила. Дима Новосибирский университетыште телекоммуникационный системе-влакын информационный лӱдык-шыдымылыкышт факультетыште 3-шо курсышто тунемеш.
«Чукоткысо Сочи»
Эгвекинот Чукоткышто эн мотор посёлкылан шотлалтеш, тудым «Чукоткысо Сочи» маныт. Беринг теҥыз серыште, Полярный круг деч кечывалвелкыла 32 меҥге тораште, верланен. Посёлко 1946 ийыште шочын. Тышеч 200 меҥге тораште пеш шуко вулным да вольфрамым муыныт. Туштак варажым горно-обогатительный комбинатым чоҥеныт. А стройматериалым намияш теҥыз порт да корно кӱлыныт. Тыге теҥыз воктене посёлко шочын. Чоҥымо пашам заключенный-влак ыштеныт. Нунылан тыште памятникымат шогалтыме. Сар жапыште тиде район гоч Алсиб юж корно эртен. Америка гыч самолёт-влакым кондеденыт.
«Посёлкыш кеҥежым авиаций да теҥыз транспорт дене гына толаш лиеш. Телым «зимникым» почыт, но продуктым гына кондаш. Автотранспорт дене Амгуэма эҥер марте веле каяш лиеш. Умбакыже корно уке. А телым «зимник» дене Якутий мартеат корно почылтеш. Корабль-влак коштыт, чыла сатум нуно кондат. Кокымшо ий тыште военный-влак ученийым эртарат, у оружийым тергат. Мемнан гоч шуко автопробег эрта. Тыште вес элла гыч шуко турист лиеда. Туризм пеш вияҥеш», – каласкала А.Яндыбаев.
Эгвекинотышто кугу, мотор школ, тоштер, чапле клуб, книгагудо, спорткомплекс, каток улыт. Икманаш, илаш йӧным ыштыме.
Посёлкышто илыше-влак эре вашталт шогат: икте кая, весе толеш. «Марий-влак шагалын улына, 4-5 еҥ веле. Вашлийме годым марла пелештена. Кертме семын Интернет гоч родо тукымна-влак дене кылым кучаш тыршена. Марий Элыш отпускыш кок ий коден коштына, корнылан тыге тӱлат», – мане пӧръеҥ.
Емыжым, поҥгым погат
– Кеҥеж пагытым Йӱдвелне кузерак эртареда?
– Кеҥежым паша ешаралтеш веле. Тиде жапыште танкер-влак топливо дене толедат, но такшат грузан контейнер-влак шуко лиедат. Гастарбайтер-влак ешаралтыт, марий-влакат южгунам вашлиялтыт. Тунам пелашемынат эмлымверыште пашаже шукемеш. Туге гынат жап лийме семын тундрыш лектедена.
Вершӧр тыште пеш мотор. Йырваш сопко-влак шогат, нуно мардежым авырат. Воктенак – теҥыз. Тений игече шокшо шоген, садлан йӱштылашат пуренна. Кол, янлык шуко. Кеҥежым посёлкыш маска-влак южгунам толыт, а заливыште кит, нерпа-влакым ужаш лиеш. Поҥго пеш шуко шочеш, кеч сава дене соло. Емыжат ятыр: шордымодо, пӧчыж, шикша, морожка. Поҥгымат, емыжымат погена. Кол кучашат йӧн лийме семын коштына.
– Марий Эл деч посна йокрокланеда вет?
– Тыште кеч-мыняр мотор, ласка, пашадар куандарыше гынат, садак чон мӧҥгӧ шупшеш. Омыштат шуко гана конча. Кумда пасум, ужар кожлам, пӱнчын киш пушыжым, йоча годсо жапысе куржталме йолгорным, родо-тукымын шыргыж ончалмыштым, шыман пелештымыштым мондаш лиеш мо? Тыште отпускыш кайышаш кечым кугу пайрем гай вучет.
Марий Элыш корныжат кӱчык огыл. Эгвекинот посёлко гыч самолёт, вертолёт але корабль дене Анадырь марте кайыман. Тышеч тарванаш билетшымат налаш неле. Анадырь гыч умбакыже Москош, Магаданыш але Хабаровскыш самолёт дене чоҥештыман. Моско марте 8-9 шагат чоҥештыман. «Внуково» аэропорт деч вара поезд дене кудалман. Вагонышто марий мутым колатат, родетым ужмет гай чучеш. А мӧҥгыштыжӧ вучен-вучат. Кодшо гана отпусклан мийыме годым изи уныкана пеленна илыш, мемнам пеш куандарыш. Но кум-ныл кечыже Марий Элысе жаплан тунемман. А тыште йырваш марий йылме шокта, да пуйто нигушкат миен отыл. Да тыге ынде 15 ий. Кузе от йокроклане?
Туге гынат Чукоткыш толмыланна огына ӧкынӧ. Кызытсе жапыште илаш ситыше пашадаран паша верым муаш неле. Адакшым тышке толмеке, мыланна вигак кок пӧлеман пачерым пуышт.
Анатолий ден Людмилан пырля илаш тӱҥалмыштлан тений У ийлан 32 ий лиеш. А шукерте огыл Анатолийын шочмо кечыже лийын, 21 ноябрьыште Людмила 50 ияш лӱмгечыжым палемден. Нуным шокшын саламлена. Тазалыкым, кужу ӱмырым, пиалым тыланена. Умбакыжат газетнам лудын шогыза! «Людмила деч сай ава да йӧратыме пелаш тӱняште уке! Поро кумылжо дене эше тынарак, 50 ий, мемнам йывыртен шогыжо», – мане Анатолий.
Фото-влакым еш альбом гыч налме.
