
Анонимный алкоголик-влакын содружествышт миллион дене еҥ-влаклан ару, таза лияш полшен да полша. Ончыкылыклан ӱшаным йомдарыше ятыр еҥ, содружествыш толын, уэш илаш тӱҥалын. Йошкар-Ола гыч Александрланат тушто полыш кидым шуялтеныт. 62 ияш пӧръеҥын историйже дене палдарена. Лудын, тыгаяк нелылык дене тӱкнышӧ еҥ илышыжым ала вашталташ шонен пышта.
«Эмлаш лийдыме чер»
– Анонимный алкоголик-влакын содружествышкышт 23 ий ончыч толынам. Ӱмаште декабрьыште айык улмемлан 23 ий лие. Туге гынат содружествыш коштмым ом чарне. Тиде мыйын илышем манын кертам. Молан? Аракалан кӧра мом йомдаренам, тышке кошташ тӱҥалме дене чыла тидым пӧртылтен сеҥенам.
Шарнем икымше гана содружествыш толмем. Чонем пуйто пуста пасу, илыш кумыкталтын. Мом шылташ, мый тунам бомж лийынам. Тылеч ончыч кодироватлалтынамат, шаман-влакын методикыштланат эҥертенам, иглоукалываний манме йӧнат полшен огыл – кузе гына «ужар кишке» деч утлаш тыршен омыл… Икмыняр жап йӱде чытенам, а вара ик чарка почеш – весе.
Жап эртымек гына умыленам: тунам мый алкоголизм нерген нимом пален омыл. А тиде эмлаш лийдыме чер улмаш, тудо кум корно дене наҥгая: тюрьма, психиатрический эмлымвер, колымаш. Южо еҥлан ты чер ок пиж – сакыр диабет денат чылан огыт черлане. А мыйын гай еҥ-шамыч арака кленчаш пуреҥгаят да лектын огыт сеҥе. Йӱаш тӱҥалде ом чыте, а подылмеке, чарнен ом керт. Тиде оҥгын мучашыже уке.
«Осал дене пырля сайжымат шулыктара»
Кугурак класслаште тунемме годым аракан тамжым икымше гана пален налынам. Тунам йырым-йырысе тӱня иканаште вашталтмым шижынам: вожылшо, шагал мутланыше рвезе гыч моло-влак дене кылым вашке мушо еҥыш савырненам. Лӱдмаш ала-куш йомын – тиде мыланем путырак келшен. Тургыжланымашым, сырымашым арака шулыктарен. Айык илышем мыланем келшен огыл, вет тушто чылажат мыйын семын огыл ыле: ачам ден авамын мом ойлымышт да ыштымышт мыйым сырыктеныт, акам ден изам-шамычат куандарен огытыл.
Варарак пелашемынат койышыжлан сыренам, икшывемат куандарен огыл. Пашаште вуйлатыше шагалрак пашадарым тӱлен. Чыла тиде вуйым темден. А туддеч кузе утлаш, вуйдорык сайын пален – ик чаркам подылатат, тыманмеш луш лиеш.
Арака мыйын проблемем манын эре шоненам. Содружествыш толмеке да илышемым лончылымеке умыленам: алкоголь илышысе проблеме деч утлаш полшышо йӧн гына лийын, тудо чыла нелылыкым шулыктарен. Тидын дене пырля – сайжымат: тазалыкым, ешым, паша верым, йолташ-влакын пагалымашыштым… Да ий паҥга гай йӱштӧ шӱм-чонет дене йӧршеш шкетым кода. А колымаш пуйто воктенетак, но тудо тыйым ок лӱдыктӧ, вет илышыште мо сайже лийын, чыла йомын.
«Ынде омак йӱ»
Ик заводышто бригадирлан пашам ыштенам. Илыш событий пеш вашке вашталтыныт, теве ӱдырым нальым, эргына шочо, пачеран лийна. Куанен гына иле. Тунамак мый йӱаш тӱҥалам да чарнен ом керт ыле. Йӱаш гын, камвочмеш йӱаш, ик чарка дене вуйым мом аҥырташ, шоненам. Кугарнян руштмеш йӱынам, а каныш кечылам мокмыр дене киен эртаренам, шочмо марте тӧрланен шуынам. Мӧҥгыштӧ йӱмӧ дене серлаген омыл. Ешараш кӱлын гын, пелашем ден шочын вочшо азам коден, ресторанышкат йӱдым лектын каем ыле.
Шуко гана шкаланем шке мутым пуэнам: тетла тынар ом йӱ, тиде пытартыш гана. Шке мутемлан ӱшаненам. «Сай еҥ-влак дене, ӱстембал йыр погынен, тамле кочкышым кочкын, молан ик-кок чаркам ом подыл? Но кок чаркам гына», – икмыняр жап эртымеке, шкем ӱшандаренам да эрлашыжымат, кумыштыланат чарнен кертын омыл. Варажым тылзе дене чарныде йӱынам. Йӱшӧ бригадир нигӧлан кӱлын огыл, садлан завод гычат луктын колтеныт. Икана реанимаций марте шуынам. Илен ом код, шоненыт врач-влак. Тунам ик арня нимом кочкын кертын омыл. Ынде омак йӱ манын, мутым пуэнам шкаланем эмлымвер койкышто кийымем годым. Но кок арня гына чытен кертынам.
Пелашем йӱшӧ марийым шым ий чытен илен, да ойырленна. Эргым дене пачерыштына кодыныт, а мый ача-авам деч кодшо коммуналкыште чарныде йӱын иленам.
«Ӱшаным муынам»
Наркологийыште капельнице йымалне киен, пеш чӱчкыдын «жапым эртаренам». Тушто врач Анонимный алкоголик-влакын содружествышт нерген ойлен. Республикыштына содружество пашам ышташ эше тӱҥалын веле ыле. Икымше гана тушко мийыме годымак кӧргыштем каласен мошташ лийдыме вашталтышым шижынам. Тушко чаткан чийыше еҥ-влак толеденыт, нуным ончен, алкоголик улыт манын от шоналте. Иктаж комиссийын еҥже-влак коштыт, ынде мый денем адак иктаж-мом ыштат манын лӱдынамат ыле. А кунам шкешт нерген каласкалаш тӱҥалыныт, нунын историйышт гоч шке илышем ужынам. Да содружествын полшен кертмыжлан ӱшаненам. Адакшым тушто мыйым, лавыра да шакше пушан вургеманым, пондашаным, сайын вашлиймышт савырен. Йырныде, нуно мыйым ӧндалыныт, поро мутым ойленыт.
Эркын дене илышем вашталташ тӱҥалын. Пашаш пуренам. Чон пелашым вашлийынам, возалтынна, икшывына шочын. Ынде коммуналкыште огыл, сай пӧртыштӧ, чапле пачерыште илена. Куанен илаш кызыт чыла уло.
Но содружествыш коштмым ом чарне. Тыге мый уэш «илаш» тӱҥалмылан тауштем. Тушко икымше гана толын пурымем чӱчкыдын шарналтем: омсам шӱкальым, а тудо почылто, мыйым вашлийыч. Ала-мом вудыматаш толашышым. «Алкоголик улат мо?» – мый дечем йодыт. А мый шке семынем алкоголик улам мо манын эше шонкален шогенам. «Кочывӱдым йӱат?» – адак йодыт. «Йӱам», – манынам. Кызыт мыйын гаяк тыгай ситуацийыш логалше иктаж еҥ омсам почын пура гын, ала мыят тудлан полшен кертам манын шонен, кажне кечын гаяк содружествыш коштам.
Пелашемлан тауштем, тудо умыла, молан тушко коштат манын ик ганат ок ойло. Икымше пелашем деч эргым вес олаште ила. «Ару» лиймекем, тудын дене вашлийын мутланенам – 12 ошкылан программе почеш тидым ышташ кӱлын. Шым ияшыж годым ойырленна да 35 ияш вийвал пӧръеҥ дене вашлийынам. Тудо ӧпкем ок кучо, мыланем сырен ок кошт. Икымше пелашем дечат проститлаш йодынам.
Содружествыш толын, умылтараш лийдыме вийым шижам. Такшым кажне айдемын кӧргыштыжӧ тудо ила, а ты верыште тиде вийым умылаш тунемат.
Йошкар-Олаште содружествын ныл группыжо пашам ышта. Районлаштат тыгай группо-влак улыт. Кажне кечын погынат, каныш кече, пайрем деч посна. Содружествыш логалаш ончылгоч возалташ, оксам тӱлаш ок кӱл. Виеш нимом огыт ыштыкте. Условий икте гына – йӱмым шуаш кумыл лийшаш.
Алкоголизм проблеме тенданат илышдам локтылеш гын, содружествыште полшат. Тидлан оксам тӱлыман огыл, полыш анонимно пуалтеш.
Йыҥгырташ телефон:
+7 902 670 91 31 (Марий Элыште);
+7 985 448 29 80 (Россий мучко).