Кочкыш деч посна айдеме илен ок керт. Но мом кочмо шотышто тӱткӧ лийман, вет тидын дене мемнан кумылна, пашам ыштен кертмына, капкылнан могай улмыжо кылдалтыныт. Пытартыш жапыште чын кочмо (правильное питание) нерген утларак да утларак еҥ деч колаш логалеш. Рацион гыч организмлан эҥгекым кондышо кочкышым кораҥдыме, поснак сакырложаш, ложаш гыч ямдылыме сатум кочмым чарныме нерген ойлат. Шукын кечылан, арнялан менюм келыштарат, кочкышышто белок, углевод да коя мыняр улмым шотлат. Тазалык шотышто нелылык лекме, уто нелытым пытарыме годым кочкыш рационым чын, организмлан стрессым ыштыде вашталташ нутрициолог-влак полшат.
Нутрициолог – таза кочкыш шотышто специалист. Тудо, организмын могай улмыжым шотыш налын, айдемылан келшыше рационым ойырен налаш полша.
Ты гана лаштыкыштына нутрициолог Е.В.Ружейникован каҥашыжым темлена. Вуй чӱчкыдын корштымо, йӱдым удан малыме, чот тургыжланымаш, ӱнар уке годым ме врач дек каена. Тергымаш деч вара тудо мыланна кӱлеш эмым возен пуа. Елена Валерьевна, медикамент дене пайдаланыде, тазалыкым пеҥгыдемдыме йӧн дене палдара.
Кочкыш
Мом кочкына, тугаяк лийына манмым шукын колынна. Пытартыш жапыште шолора да вуйдорык кокласе кыл нерген чӱчкыдын ойлат. Тидын нерген ятыр книгамат луктыт.
Утыждене шере, ложаш гыч ямдылыме кочкышым шагалрак кочмо нерген эше ик гана палемдынем. Шуко гистаминан кочкышымат (консерваций, полуфабрикат-влак, шоколад, сыр) рационышто иземдыман. Кофе, пакетироватлыме шем але ужар чай олмеш шке поген да коштен ямдылыме шудо чайым, емыж-саска морсым йӱаш тӱҥалза.
Кочмо кочкышда леве але шокшырак лийже, вет тудо организмыште вашкерак шулыктаралтеш да тидлан организм шагалрак энергийым пытара (такшым кочкышым шулыктараш шуко энергий кӱлеш, арам огыл кочмо деч вара шукыж годым малыме шуэш). Кочкышым сайын пурман. Тыге шолора гоч эртыше кочкыш тичмашнек шулыктаралтеш, да кочкыш шолораште шӱймым чарна.
Вӱд
Айдемын организмже кокла шот дене 60 наре процент вӱд гыч шога. Садлан ару вӱдым ситышын (кофе, чай тушко огыт пуро) йӱаш огыл гын, нелылык лектын кертеш. Тыге организмыште биохимический процесс-влак начарынрак каен шогаш тӱҥалыт, садлан кӧра шекшкалтасе шекш нугыдем кертеш. А тидыже шекшкалташте кӱлан лияш амалым ышта.
Организмыште вӱд ок сите гын, лимфе нугыдемеш: тыгай годым айдеме пуйто эре нойышо, вийдыме. Вӱдымат левым але шокшыракым йӱаш пайдале. Тыге шекш ситышын погына, пагар-шоло корнышто биохимический реакций писештеш. А вишкыде лимфе организм гыч аярым лукташ полша.
«Тигрым ужынат гын, куржман»
Стресс годым организмысе симпатический нервный системе талын пашам ышташ тӱҥалеш («Тигрым ужынат гын, куржман» принцип почеш): чогашыл тӱҥеш, вӱргорно аҥысыремеш, давлений кӱза. Садлан тендам стресс авалта гын (вуй коршта, йӱдым сайын огыда мале), йолдам теҥыз шинчалан шокшырак вӱдыштӧ кучыза. Тыге нерве системылан сигналым колтеда: «тигр каен» – кугун шӱлалташ да капым луштараш лиеш.
Симпатический нервный системын пашажым иземдаш да парасимпатический нервный системым (лыпланымаш, шкем тыматлын кучымаш) виянрак пашам ышташ тараташ манын, чын шӱленат моштыман. Тидлан тыге ыштыза: нылыт марте шотлен, шодо тич южым налза (тыгодым мӱшкырымат туртыктыман) да, кандаше марте шотлен, южым эркын шӱлалтен лукса.
Сайын малыза
Малаш вочмо деч кок шагат ончыч гаджет дене пайдаланыман огыл. Тиде жапыште малыме пӧлемыште утыждене волгыдо тулым йӧртыман – чот волгыдышто организм мелатониным (омо гормоным) лукмым чарна. Йӱдым шонданыш кынелында гынат, тулым чӱкташ ида вашке, уке гын эр марте омыда ок тол.
Йолын коштмо, куржталме нергенат шарныза. Капкылым тарватылме дене организмысе микроциркуляций процесс-влак вияҥыт. Садлан малаш вочмо деч ончыч уремыште йолын кошташ моткоч пайдале.
Пытартышлан палемдынем: чылажат вуйышто кучымо шонымаш гыч тӱҥалеш. А тудо лӱдмашым але шыдым, куаным але йӧратымашым шочыкта – могай шижмашым ме шке ойырен налын кертына. Садлан мо нерген шонаш, сайын палыман. Таза лийза!
Е.Ружейникован альбомжо гыч налме фото.