Пашаште кугурак должность марте кушкаш, эн ончыч шукырак оксам ыштен налаш шонен, ятыр самырык еҥ ешым вараш чумыра, йочам ышташат ийготым ситышынак погымеке гына «кӱын шуэш». Но южгунам лиеш тыгеат: ынде чыла уло, но йоча уке – тӱрлӧ амаллан верч ӱдырамаш мӱшкыраҥын ок керт. Тыгай годым ятырын ЭКО-лан эҥертат.
ЭКО: мо тиде тыгай да Марий Элыште ты процедурым эртарыме нерген Марий Элысе Тазалык аралтыш министерствын тӱҥ акушер-гинекологшо В.А.Дробышев радамла.
ОМС полис кӱшеш
Йочам ыштен кертдыме еш-влак республикыштына веле огыл, Российыштат шагал огытыл. Ончыч 70-80 процентше годым йочам ыштен кертдыме ешыште амалже ӱдырамаш гына манын шотленыт. Кызыт вспомогательный репродуктивный технологийлан эҥертыме годым пӧръеҥ-влакын тазалыкыштымат тергат да пелыже наре случай годым пӧръеҥын тазалыкше шотышто нелылык ача-ава лияш чаракым ышта.
2013 ий гыч Российыште (Марий Элыштат) экстракорпоральный оплодотворений процедурым ОМС (обязательный медицинский страхований) полис кӱшеш оксам тӱлыде эртараш тӱҥалыныт. ОМС федеральный фонд кажне ийын регионлан 350 ЭКО процедурым эртараш оксам ойыра (тышке криопереносымат – кылмыктыме эмбрионым авагудыш вераҥдымым – пуртыман). Тыгай процедурым Йошкар-Оласе 1-ше №-ан Медсанчастьысе 2-шо №-ан гинекологический отделенийыште эртарат. Тыгак ешартыш икмыняр квотым ЭКО процедурым эртарыше Федеральный рӱдерыш посна категорий ӱдырамаш-влаклан (икмыняр гана ЭКО процедурым эртарыме деч вара йочам ыштен огыл, тазалык шотышто нелылык уло) направленийым пуаш ойырат. Тений гыч эше ЭКО процедур деч ончыч эртарыме шымлыме пашалан (ОМС программыш ок пуро) ешартыш оксам кугыжаныш пуа.
ЭКО – тиде…
Тыглай йылме дене ойлаш гын, ЭКО процедурым тыге умылтараш лиеш: ӱдырамашын организмже гыч яйцеклеткым налыт да сперматозоид дене «пробиркыште» тӱлаҥдат. «Шочшо» эмбрионым, инкубатор условийыште икмыняр кече куштымеке, авагудыш вераҥдат. Ӱдырамаш мӱшкыраҥеш – умбакыже эмбрион тушто вияҥаш, кушкаш тӱҥалеш.
Авагудыш кок эмбрионым (но шукырак огыл) иканаште вераҥдаш лиеш. Молыжым, ӱдырамаш ден пӧръеҥын кумылышт уло гын, жидкий азотышто кылмыктен аралат – икмыняр ий дене. Вет ЭКО процедурым эртарымеке, чыла случай годым огыл ӱдырамаш мӱшкыраҥеш – эмбрион авагудышто иланен ок код. Але, мӱшкыраҥмеке, икмыняр жап гыч аза лугыч лиеш. Вес семынат лийын кертеш: ЭКО дене мӱшкыраҥше ӱдырамаш йочам ышта да, жап эртымеке, уэш ты процедурым эртараш кумылаҥеш. Тыгай годым азотышто аралалтше ямде эмбрион-влакым авагудыш вераҥдат. Тиде процессым криоперенос маныт.
Кӧлан да молан?
35 ияш деч самырыкрак ӱдырамаш ден пӧръеҥ ик ий вате-марийла аралалтде мален илат, да ӱдырамаш ок мӱшкыраҥ гын, ӱдырамашлан але пӧръеҥлан «бесплодие» диагнозым шындат. Ӱдырамашлан акушер-гинеколог дек мийыман, тудыжо умбакыже тергалташ направленийым пуа.
Йошкар-Оласе 1-ше №-ан Медсанчасть поликлиникысе гинекологий отделенийыште ешартыш обследованийым эртарат, учётыш шогалтат. Да ЭКО процедурым эртарыме деч ончыч обследованийым назначатлат, эмлат. Тыгодым пӧръеҥымат тергат, вет южо случай годым ӱдырамаш чылт таза – пӧръеҥым эмлыман.
Закон почеш, марлан лекше ӱдырамаш веле огыл, возалтде илыше-шамычат ЭКО процедурылан эҥертен кертыт. Але шкет илыше ӱдырамаш тиде йӧн дене мӱшкыраҥ кертеш.
Ӱдыр-ӱдырамаш-влакын 16-49 ияш улмышт фертильный ийготлан (мӱшкыраҥын да азам ыштен кертме ийгот) шотлалтеш. Кокла шот дене 25 ияш гыч ӱдырамаш-влаклан, шке мӱшкыраҥын огыт керт гын, ты процедурым эртарат. Кугыжаныш гарантий почеш официально – 48 ияш марте.
Амалже кушто?
Тӱҥ шотышто ӱдырамашын организмыштыже гормонын пашаж дене кылдалтше нелылыклан, коя алмашталтмаште экшыклан да моло амаллан кӧра ӱдырамаш мӱшкыраҥын ок керт. Сакыр диабет, щитовидный ту патологий, пуалмаш чер-влак тидлан чаракым ыштен сеҥат. Эше ик амал – икымше гана мӱшкыраҥмеке, аза лугыч лийын але ӱдырамаш абортым ыштен. Палемдыман, тыгай случай-влак пытартыш жапыште шагалрак вашлиялтыт.
Лӱдман мо?
Ӱдырамашын организмжылан ЭКО процедурым эртарыме годым нагрузко, конешне, логалеш. Организмже гыч яйцеклеткым налаш тудлан гормональный стимуляцийым эртарат, варажым гормональный терапийым назначатлат. Тиде организмлан – шкешотан стресс. Моло шотышто тиде – тыглаяк мӱшкыраҥме пагыт. Чыла сай гын, ӱдырамаш азам шкеак ышта, иктаж-могай нелылык уло гын – кесарево сечений дене.
ЭКО тичмаш процедурым ава лияш шонышо ӱдырамашлан идалыкыште кок гана деч шуко эртараш ок лий, а криопроцедурым – чӱчкыдынракан ыштен кертыт. Организм канен, вийым поген шуктышаш. Такшым гын ЭКО-м мыняр гана эртараш лийме шотышто документ почеш нимогай чарак уке.
«Мыят ынде ава лиям!»
Ольга (лӱмжым вашталтыме), Йошкар-Ола:
– Вич ий пырля илымеке, пелашем дене кутырен келшенна – ЭКО-м ыштыктем. Тылеч ончыч коктынат тӱрлӧ специалист дене тергалтынна – чыла сай, ача-ава лияш нимогай чарак лийын огыл. Но мӱшкыраҥын омыл.
Икымше да кокымшо ЭКО процедур-влак куандарен огытыл – эмбрион авагудышто «иланен» огыл. Кумшо процедур гына ава пиалым пӧлеклен.
Мӱшкыран улмем годым ны токсикоз, ны эмлымверыште икмыняр гана эмлалтме кумылым волтен огытыл. Ушышто тунам икте гына лийын: «Мыят ынде ава лиям!» Палемдыме кечын йочам кесарево сечений дене ыштенам. Кызыт ӱдырна кок ияш. А ме пелашем дене эн пиалан ача-ава улына.
Ава пиалым шижаш кужу корным эрташ логалын. Но мый ом ӧкынӧ, эше ик гана тидын гоч эрташ кӱлеш маныт гынат, ом чакне ыле. Теат пел корнеш чарнен ида шогал, ӱшаныза!
Тений 9 тылзыште Марий Элыште 256 ЭКО процедурым эртарыме, лектышыже – 30% наре.
Ӱмаште республикыште 210 ЭКО процедурым да 145 криоперенос процедурым эртарыме. 68 ӱдырамаш азам ыштен, 76 йоча шочын.
Йошкар-Олаште 1-ше №-ан Медсанчастьысе 2-шо №-ан гинекологический отделенийым кызыт олмыктат, у оборудованийым наледат. Тыге вспомогательный репродуктивный технологий дене пайдаланыше мужыр-влаклан эшеат йӧнан условийым ыштат.
Икымше йочам ЭКО полшымо дене ыштымеке, южгунам ӱдырамаш кокымшо але кумшо гана шке мӱшкыраҥеш. Тидым врач-влак научно умылтарен огыт керт. Тиде ӧрмаш.
Авторын да freepik сайт гыч налме фото-влак.