Давленийым нормыш кондымо нерген Марий Эл Республикын тӱҥ кардиологшо Светлана Канышева умылтара.
Чактараш куштылгырак
Артериальный гипертензий – артериальный давленийын 140 да 90 мм рт.ст. деч утла кӱзымаш.
Эмлалташ огыл гын, шӱмын ишемий черже, инсульт лийын кертме, верге эмганымашыш, колымашыш шуктышо моло лӱдыкшӧ уло. Черым чактараш куштылгырак, эмлаш нелырак. Садлан эн ончычак профилактике нерген шоналтыман, поснак самырык да подростко-влаклан.
Профилактике первичный да вторичный лиеш. Первичный профилактике – тиде черым ончылгоч кораҥдымаш. Тидым гипертоний лийын кертме тӱшкаш пурышо таза еҥ-влак (наследственность, паша) шотыш налшаш улыт:
- стресс деч кораҥаш тыршыман,
- яндар южышто коштман,
- велосипед дене кудалыштман,
- сад-пакчаште икшырымын пашам ыштыман,
- эмлыше физкультурлан жапым муман,
- кече режимым эскерыман (ик жапыште кынелман да малаш вочман),
- 8 шагат наре малыман,
- нелытым иземдыман (ӧрдымӧ годым),
- чын кочман: вольык коям (шӧр, ушкал ӱй, ӱмбал) – шагалрак, шукырак – белокым (кол, чыве шыл, торык, кефир), тыгак калиян, кальциян да магниян кочкышым (петрушко, немычпурса, чернослив, йошкарушмен, курага, изюм, коҥгаш кӱктымӧ пареҥге). Сакырым, мӱйым, руашан кочкышым, манке да рис шӱрашымат, шинчалым шагалрак кочман,
- тамакым, аракам «шӱкалман».
Вторичный профилактике «артериальный гипертензий» диагнозан еҥ-влаклан кӱлеш, тудо осложненийым пуымо деч аралалташ полша. Эн ончычак первичный профилактикыш пурышо правил-влакым шуктыман. Тыгак врачын темлыме препарат-влакым йӱман. Эр-кас давленийым висыман, дневникым вӱдаш уто огыл. Кӱлеш годым тушко ончалын, врач эмым але дозым вашталтен кертеш.
Кузе эмлалташ?
Эн ончычак илыш-йӱлам вашталтыман: чын кочман, спортлан жапым муман, но чот нелым нӧлтыштман огыл, бодибилдинг дене заниматлыман огыл (самырык-влак коклаште тидыже кызыт поснак шарлен). Кум тылзе жапыште давлений нормыш ок тол гын, вигак эмлалташ тӱҥалман.
Илыш шотым вашталтымеке да эмым йӱмеке, давлений нормыш толын гын, пеш сай! Но эмлалтмым чарнаш гын, давлений уэш кӱзаш тӱҥалеш да инфаркт, инсульт, моло осложнений лийын кертме лӱдыкшӧ лектеш.
Черлыеҥлан гипотензивный препаратым пуымо гын, шукыж годым тудым эре йӱман. Кардиолог-влак всероссийский обществын темлымыж почеш, 2-3 тӱрлӧ препарат гыч эмлалташ тӱҥалман.
Икгаяк давлениян тӱрлӧ еҥлан ик схеме да ик дозо уке.
Марий Элысе Тазалык аралтыш министерствын материалже почеш ямдылыме.